Скоп’е

Горад Скоп’е макед.: Скопје Герб Сцяг Краіна Паўночная Македонія Каардынаты 42°00′ пн. ш. 21°26′ у. д. Кіраўнік Данела Арсоўска[d] Плошча 225 км² Вышыня цэнтра 270 м Водныя аб’екты Рака Вардар Насельніцтва 521 569 чалавек (2005) Шчыльнасць 2 318 чал./км² Часавы пояс Цэнтральнаеўрапейскі летні час Тэлефонны код +389 02 Паштовыя індэксы 1000 Аўтамабільны код SK Афіцыйны сайт skopjeonline.com.mk (макед.)(англ.)(алб.) Скоп’е на карце Паўночнай Македоніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Скоп’е (макед.: Скопје) — сталіца Паўночнай Македоніі, а таксама адміністрацыйна-палітычны, культурны і адукацыйна-навуковы цэнтр. Размешчаны на берагах ракі Вардар, у паўночнай частцы краіны, у цэнтры Балканскага паўвострава.

Насельніцтва 650 тыс. чал. (2000).

Гісторыя

Скоп’е ўпершыню ўпамянута Клаўдзіем Пталамеем пад антычным імем Скупі. Горад фармуецца ў III стагоддзі да н.э., а ў 164 годзе да н.э. пападае пад уладу Рыма і становіцца цэнтрам правінцыі Мізія. У 84 або 85 годзе н.э. імператар Даміцыян заснаваў тут калонію Флавія Скупі, якая ў далейшым стала вялікім горадам.

З прыходам славян у VI стагоддзі горад быў захоплены племем брсяцы, якое дало яму імя Скоп’е. За часам праўлення балгарскага цара Самуіла Скоп’е становіцца на кароткі перыяд сталіцай Балгарскага царства. У наступным горад напераменку быў пад уладаю Візантыі і Сербіі, а 19 студзеня 1392 года быў захоплены асманамі і атрымаў імя Іскюп (Uskup).

25-26 кастрычніка 1689 года горад заняты Аўстра-венгерскім генералам Энгельберта д’Уга Пікаламіні, які быў змушаны падпаліць Скоп’е праз эпідэмію халеры. Горад гарэў цэлых два дні і неўзабаве быў поўнасцю знішчаны. У XIX стагоддзі Скоп’е зноў становіцца буйным горадам. 25 кастрычніка 1912 года канчаецца 520-летняе асманскае валоданне горадам, але ўжо налета горад займае сербскае войска.

Падчас Першай Сусветнай вайны Скоп’е знаходзіцца пад акупацыяй балгарскіх і аўстра-венгерскіх сіл, а па яе сканчэнні ўваходзіць у склад Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў.

У Другой Сусветнай вайне Скоп’е было паўторна акупавана Балгарыяй, саюзнікам нацысцкай Германіі. 22 красавіка 1941 года балгарскае войска Пета заняло Скоп’е і заставалася ў горадзе да капітуляцыі Балгарыі 9 верасня 1944 года.

Пасля вызвалення ад акупантаў (13 лістапада 1944 года) горад хутка развіваецца і становіцца індустрыяльным, культурным і адміністрацыйным цэнтрам Сацыялістычнай Рэспублікі Македонія ў складзе Сацыялістычнай Федэратыўнай Рэспублікі Югаславіі. 26 чэрвеня 1963 года ў 5:17 па мясцовым часе Скоп’е было разбурана землетрасеннем (6.1 балаў па шкале Рыхтэра), у выніку якога 1070 жыхароў загінулі і больш як 20000 засталіся без прытулку. Пасля землетрасення горад аднаўляецца паводле плана японскага архітэктара Кэндзо Тангэ.

Тэрытарыяльны падзел

Горад Скоп’е падзелены на 10 абшчын. Па колькасці жыхароў найбольшая абшчына — Газі-Баба (72 617 жыхароў), найменшая — Шута-Арызары (20 800 жыхароў). Па плошчы, найбольшая абшчына — Сарай (229 км²), найменшая — Чаір (3,5 км²). Насельніцтва абшчын Сарай і Чаір пераважна албанскае, а абшчыны Шута-Арызары пераважна цыганскае.

Цэнтар Газі-Баба Аэрадром Чаір Кісяла-Вада Бутэл Шута-Арызары Карпош Гёрчэ-Пятроў Сарай

Адукацыя і культура

• Македонская акадэмія навук і мастацтваў
• Тэатр македонскай оперы і балета
• Універсітэт імя Святых Кірыла і Мяфодзія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Горазд Раксолія
• Маці Тэрэза
• Мілчо Манчэўскі — македонскі кінарэжысёр, сцэнарыст
• Срджан Асан Керым — македонскі дыпламат, былы старшыня Генеральнай Асамблеі ААН

Гл. таксама

• Землетрасенне ў Скоп’і

Літаратура

• Скоп’е, Скопле // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 466. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• Скоп’е