Перайсці да зместу

Іван Альгімонтавіч Гальшанскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Iван Альгімонтавіч Гальшанскі
«Гіпацэнтаўр»
«Гіпацэнтаўр»
намеснік кіеўскі
1397 — 1401
Папярэднік Скіргайла
Пераемнік Іван Барысавіч

Нараджэнне не пазней за 1364
Смерць не раней за 12 лютага 1401
Род Гальшанскія[1]
Бацька Альгімонт Гальшанскі[1]
Жонка Агрыпіна Святаслаўна[d][2]
Дзеці Юліянія Іванаўна Гальшанская[3], Андрэй Вязынскі[1], Міхаіл Іванавіч Гальшанскі[4], Сямён Іванавіч Гальшанскі[1] і Аляксандр Нялюб Гальшанскі[d][1]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Iван Альгімонтавіч Гальшанскі, у хрышчэнні Пётр (зг. з 1379 — 1401) — вялікалітоўскі арыстакрат, найбліжэйшы радца вялікага князя літоўскага Вітаўта[5]. Фактычны пачынальнік роду князёў Гальшанскіх.

Сын князя Альгімонта з Гальшан. Актыўны прыхільнік Вітаўта[5] ў час яго барацьбы за велікакняжацкую ўладу, двойчы суправаджаў яго ў эміграцыю ў Прусію. Першы раз гэта адбылося ў 1382 годзе, калі Вітаўт уцёк з вязніцы Ягайлы, за што апошні канфіскаваў землі Івана. Тым не менш, некалькімі гадамі пазней Іван падарыў Ягайлу залаты пояс і атрымаў свае дамены наўзамен. Другі раз Іван суправаджаў Вітаўта ў выгнанні ў 1390 годзе пад час літоўскай грамадзянскай вайны 1389—1392 гадоў.

У 1390 годзе ўзначальваў пасольства, што адвозіла ў Маскву дачку Вітаўта Соф’ю, нявесту вялікага князя маскоўскага Васіля Дзмітрыевіча[5]. Набыццё такога саюзніка для Вітаўта на ўсходзе прымусіла Ягайлу пайсці на перамовы і падпісаць у 1392 годзе Востраўскае пагадненне.

3 1392 года адзін з набліжаных Вітаўта, уваходзіў у велікакняжацкую раду. 3 1396 — намеснік у Кіеве[5]. Атрымаў ад Вітаўта вялікія воласці Глуск і Парэчча на Пцічы, Дубровіцкае княства на Гарыні (цяпер Украіна).

Будучы каталіком, заснаваў кіеўскую дыяцэзію  (польск.) лацінскага абраду[6].

Пра высокае становішча Івана Гальшанскага ў Вялікім Княстве Літоўскім сведчыць яго месца сярод сведкаў Салінскага дагавора 1398 года і Віленска-Радамскай уніі[5].

Апошні раз згадваецца ў 1402 годзе, лічыцца, што памёр у тым жа годзе.

Быў жанаты з Агрыпінай (1350/2 — ?), дачкой смаленскага князя Святаслава Іванавіча і сястрой Ганны, жонкі вялікага князя Вітаўта[7].

Дзеці:

  1. а б в г д Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. WolffWarszawa: 1895. — С. 95.
  2. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. WolffWarszawa: 1895. — С. 95, 459.
  3. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. WolffWarszawa: 1895. — С. 95, 160.
  4. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku / пад рэд. J. WolffWarszawa: 1895. — С. 95, 161.
  5. а б в г д Гольшанские // Иван // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 157. — 737 с.
  6. а б в Tęgowski J.?! Przodkowie Zofii Holszańskiej, czwartej żony Władysława Jagiełły // Genealogia. Studia i materiały historyczne. 8, 1996. S. 27-45.
  7. а б в г д Князья Гольшанские (Ольшанские). Генеалогия русской знати. Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2012. Праверана 4 студзеня 2010.
  • Wolff, J. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku. — Warszawa, 1895. — S. 94-115.
  • Tęgowski J.?!. Przodkowie Zofii Holszańskiej, czwartej żony Władysława Jagiełły // Genealogia. Studia i materiały historyczne. 8, 1996. — S. 27-45.
  • Jonynas, Ignas. «Alšėniškiai» // Vaclovas Biržiška (red.). Lietuviškoji enciklopedija I. Kaunas: Spaudos Fondas, 1933. P. 347—359.
  • Lietuvos valdovai (XIII—XVIII a.): enciklopedinis žinynas. Vytautas Spečiūnas (red.). Vilnius: Moklso ir enciklopedijų leidybos institutas, 2004. P. 78. ISBN 5-420-01535-8.
  • Edvardas Gudavičius. Jonas Alšėniškis. Visuotinė lietuvių enciklopedija, T. I (A-Ar). — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2001. 629 psl.
  • Stefan M. Kuczyński. Holszański Iwan Olgimuntowic… h. Hippocentaurus (zm. 1401) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1961. — Tom IX/4, zeszyt 43. — S. 587—588.
  • Polechow S., Butyrski M. Pieczęć kniazia Iwana Olgimuntowicza Holszańskiego // Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Białystok, 2018. — S. 441—461.