Іван Мазепа

Іван Сцяпанавіч Мазепа укр.: Іван Степанович Мазепа
Герб Мазепы
12-ы Гетман Войска Запарожскага абодвух бакоў Дняпра
4 жніўня 1687 — 1709
Папярэднік:	Іван Самайловіч
Пераемнік:	Піліп Орлік (у выгнанні), Іван Ільіч Скарападскі
Адукацыя:	Кіева-Магілянская акадэмія
Дзейнасць:	дыпламат, палітык
Веравызнанне:	праваслаўе
Нараджэнне:	20 сакавіка 1639(1639-03-20) сяло Мазэпынці пад Белай Царквой, Рэч Паспалітая цяпер Білацэркіўскі раён Кіеўская вобласць
Смерць:	22 верасня 1709(1709-09-22) (70 гадоў) Бендэры, Асманская імперыя
Пахаванне:	Царква Святога Юрыя, Галац
Дынастыя:	Mazepa family[d]
Бацька:	Сцяпан Міхайлавіч Мазепа
Маці:	Марына Макіеўская
Жонка:	Ганна Палавец (Фрыдрыкевіч) (1642—1702)
Дзеці:	дачка (памерла ў дзяцінстве)
Аўтограф:
Узнагароды:

Іван Мазепа — Іва́н Сцяпа́навіч Мазе́па-Калядзінскі (укр.: Іва́н Степа́нович Мазе́па-Колединський, польск.: Jan Mazepa Kolędyński; 20 сакавіка 1639 — 21 верасня 1709): гетман Украіны ў 1687—1709 гг. Спачатку падтрымліваў супрацоўніцтва з Масквой, але палітыка Пятра I ва Украіне ў перыяд Паўночнай вайны прывяла да разрыва Мазепы з Расіяй. У 1708 годзе дамовіўся з Карлам XII пра далучэнне да антымаскоўскай кааліцыі. Пасля паражэння шведскай арміі пад Палтавай эміграваў. Памёр у Бендэрах (цяпер Малдова), пахаваны ў Галаце (цяпер Румынія).

Мазепа быў адлучаны ад царквы за здраду клятве, якая была дадзена на крыжы і Евангеллі, а таксама за шэраг іншых супрацьцаркоўных дзеянняў. Шматлікія звяртанні ўкраінскіх культурных і палітычных дзеячаў у ХХ стагоддзі аб скасаванні анафемы Мазепе, у тым ліку апошняя за часам (2008 год) адозва прэзідэнта Віктара Юшчанка да РПЦ не дала ніякіх вынікаў.

Вобраз у культуры

Вобраз гетмана сучаснымі ўкраінскімі ўладамі ўключаны ў лік нацыянальных героеў Украіны. На яго айчыне ў 2008 годзе адкрыты яму помнік, у Кіеве імем Мазепы названая вуліца, а неўзабаве будзе ўсталяваны помнік (таксама і ў Палтаве).

У свой час Мазепа падтрымліваў развіццё навукі і царквы на ўкраінскіх землях. Дзякуючы яго ахвяраванням былі збудаваныя шмат цэркваў і сабораў у Кіеве і іншых гарадах Украіны, што з'яўляюцца цяпер іх акрасай. Менавіта пры Мазепе Кіева-Магілянскі калегіум набыў статусу акадэміі, што дзейнічае і зараз.

Гістарычныя падзеі навакол і сама асоба Івана Мазепы натхнялі шмат якіх мастакоў літаратуры і музыкі. Вобраз Мазепы адлюстраваны ў творах наступных аўтараў:

• Лорд Байран — Мазепа, паэма (1818)
• Аляксандр Пушкін — Палтава, паэма (1828—1829)
• Віктор Гюго — Мазепа, паэма (1829)
• Юліуш Славацкі — Мазепа, паэма (1840)
• Ферэнц Ліст — Мазепа, сімфанічная паэма (1851)
• Пётр Чайкоўскі — Мазепа, опера (1881—1883)
• Михаел Балфе. «Старонкавая» кантата. (1861)
• Тарас Шаўчэнка — розныя вершы
• Кандрат Рылееў

У 2001 годзе рэжысёрам Юрыем Ільенкам быў зняты фільм «Малітва за гетмана Мазепу»

«Маzепа fest» - назва штогадовага рок-фестываля, які стартаваў 6 чэревня 2003 года ў Палтаве.

Вобраз Мазепы замацаваны на купюры ўкраінскай нацыянальнай грашовай адзінкі - грыўня (10 грывень).

Галерэя

• 

  10-грыўневая купюра

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Іван Мазепа