Русь: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др r2.7.1) (робат Дадаем: da:Kievriget |
JerzyKundrat (размовы | уклад) іншыя інтэрвікі |
||
Радок 37: | Радок 37: | ||
[[Катэгорыя:Русь| ]] |
[[Катэгорыя:Русь| ]] |
||
⚫ | |||
[[af:Kiëf-Roes]] |
|||
⚫ | |||
[[az:Kiyev Knyazlığı]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[fr:Étymologie de Rus et de ses dérivés]] |
|||
[[bg:Киевска Рус]] |
|||
[[ |
[[hy:Ռուսիա]] |
||
[[ |
[[uk:Русь]] |
||
[[cu:Роу́сь]] |
|||
[[cv:Кейӳ Руçĕ]] |
|||
[[cy:Rws Kiefaidd]] |
|||
[[da:Kievriget]] |
|||
⚫ | |||
[[el:Κράτος των Ρως]] |
|||
[[en:Kievan Rus']] |
|||
[[eo:Kieva Regno]] |
|||
[[es:Rus de Kiev]] |
|||
[[et:Kiievi-Vene]] |
|||
[[eu:Kieveko Rusa]] |
|||
[[fi:Kiovan Venäjä]] |
|||
⚫ | |||
[[he:רוס של קייב]] |
|||
[[hr:Kijevska Rus']] |
|||
[[hu:Kijevi Rusz]] |
|||
[[hy:Կիևյան Ռուսիա]] |
|||
[[id:Rus Kiev]] |
|||
[[it:Rus' di Kiev]] |
|||
[[ja:キエフ大公国]] |
|||
[[ka:კიევის რუსეთი]] |
|||
[[ko:키예프 공국]] |
|||
[[lt:Kijevo Rusia]] |
|||
[[mk:Киевска Русија]] |
|||
[[mn:Киевийн Русь]] |
|||
[[nl:Kievse Rijk]] |
|||
[[nn:Kievriket]] |
|||
[[no:Kievriket]] |
|||
[[pl:Ruś Kijowska]] |
|||
[[pnb:کیویائی روس]] |
|||
[[pt:Principado de Kiev]] |
|||
[[ro:Rusia Kieveană]] |
|||
[[ru:Киевская Русь]] |
|||
[[rue:Київьска Русь]] |
|||
[[sh:Kijevska Rusija]] |
|||
[[sk:Kyjevská Rus]] |
|||
[[sl:Kijevska Rusija]] |
|||
[[sr:Кијевска Русија]] |
|||
[[sv:Kievriket]] |
|||
[[th:จักรวรรดิเคียฟรุส]] |
|||
[[tr:Kiev Knezliği]] |
|||
[[uk:Київська Русь]] |
|||
[[ur:کیویائی روس]] |
|||
[[zh:基辅罗斯]] |
Версія ад 08:26, 15 красавіка 2011
Шаблон:Вызн — сярэднявечная усходнеславянская дзяржава, якая існавала ў IX — XII ст. на тэрыторыі сучасных Беларусі, Расіі, Украіны, а таксама (часткова) Латвіі, Польшчы і Эстоніі. Сталіца — Кіеў. Найвышэйшага росквіту дасягнула ў першай палове XI стагоддзя, пад час кіравання Яраслава Мудрага. З сярэдзіны XII ст. распадаецца на ўдзельныя княствы, галоўнымі з якіх былі Кіеўскае, Чарнігаўскае, Пераяслаўскае, Галіцкае, Уладзіміра-Суздальскае, Полацкае, Смаленскае, а таксама Пскоўская і Наўгародская землі.
Назва «Кіеўская Русь»
Панятак Кіеўская Русь уведзены ў абарачэнне гісторыкамі для азначэння часавага перыяду існавання адзінай усходнеславянскай дзяржавы Русь ва Усходняй Еўропе з канца IX ст. пасля пераносу сталіцы з Ладагі або Ноўгарада ў Кіеў (у 882 годзе Алегам) і аб’яднанні пад уладай князёў дынастыі Рурыкавічаў двух галоўных цэнтраў усходніх славян — Ноўгарада і Кіева, (а таксама земляў, размешчаных уздоўж шляха з вараг у грэкі) аж да падзення Кіева.
Гл. таксама: Паходжанне назвы Русь.
Гісторыя
Датай узнікнення Русі лічыцца 862 г., якім Аповесць мінулых гадоў датуе запрашэнне славянамі на княжанне варагаў. Варагі на чале з Рурыкам прыйшлі ў горад Ладага, потым — у Ноўгарад, а каля 880 г. князь Алег перанес сталіцу ў Кіеў. У хуткім часе Кіеў пазбавіўся ад хазарскай залежнасці, падпарадкаваў сабе ўсходнеславянскія плямёны, і ўжо на пачатку X ст. Кіеўская Русь была вялікай і моцнай дзяржавай. Росквіту Русі спрыяла геаграфічнае становішча: праз дзяржаву праходзілі важныя гандлёвыя шляхі «з варагаў у грэкі» (з Балтыйскага да Чорнага мора, па Дняпры) і з Балтыйскае мора ў краіны Сярэдняй і Ўсходняй Азіі, па Волзе. Кіеўская Русь экспартавала ў іншыя краіны футра, воск, мёд.
З X ст. варажскі ўплыў у дзяржаве паступова змяншаецца, хаця княская дружына да сярэдзіны XI ст. заставалася пераважна варажскай.
Пад час княжання Святаслава (945—972) Русь нанесла сакрушальныя ўдары па хазарах і па булгарах.
У 988 г., вялікі князь Уладзімір (княжыў у 980—1015 гг.) зрабіў хрысціянства дзяржаўнай рэлігіяй. Прыняўшы хрысціянства усходнега абраду, ён падкрэсліў стратэгічную накіраванасць Русі на супрацоўніцтва з Візантыяй. З прыняццем хрысціянства на Русі пачалі ўзводзіцца храмы і манастыры, якія сталі асновай рускай культуры.
Найвышэйшага росквіту дзяржава дасягнула ў XI ст., пад кіраўніцтвам Яраслава Мудрага.
З сярэдзіны XII ст. Русь распадаецца на некалькі удзельных земляў і фактычна спыняе сваё існаванне як адзіная дзяржава. Большасць гэтых княстваў у XIII ст. былі захопленыя мангола-татарамі.
У канцы XIII — пачатку XIV стагоддзя на тэрыторыі Русі узнікаюць новыя палітычныя цэнтры: Вялікае княства Літоўскае і Вялікае княства Маскоўскае, ад якога бярэ пачатак сучасная Расія. Гэтыя княствы пачалі жорсткую барацьбу між сабой за спадчыну Русі.