Валжанка звычайная

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Валжанка звычайная
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Aruncus dioicus (Walter) Fernald

Сінонімы

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  25130
NCBI  32220
EOL  633532
GRIN  t:4366
IPNI  20973-2
TPL  rjp-891
Венерын чаравічак Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам.
III катэгорыя (VU) 

Валжа́нка звычайная[3], або двухдомная (Aruncus dioicus) — від раслін роду Валжанка (Aruncus) сямейства Ружавыя (Rosaceae). Тыпавы від роду.

Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Шматгадовая расліна вышынёй 1—2 м, з тоўстым карэнішчам. Лісце двойчы і тройчы перыстаскладанае, на доўгіх чаранках. Кветкі з белымі пялёсткамі, дробныя, сабраныя ў буйныя мяцёльчатыя суквецці даўжынёй 6-35(да 50) см. Мужчынскія і жаночыя кветкі знаходзяцца на розных раслінах. Мужчынскія суквецці больш густыя. Плод — шматлістоўка. Размнажаецца насеннем і вегетатыўна[4].

Арэал[правіць | правіць зыходнік]

Гэта расліна можа быць знойдзена ў вільготных лясах, часта на вялікіх вышынях, ва ўмераных раёнах Еўропы, Азіі, а таксама ўсходняй і заходняй частцы Паўночнай Амерыкі. Таксама вырошчваецца як дэкаратыўная расліна. На тэрыторыі Беларусі трапляецца ў заходніх і цэнтральных раёнах. Расце ў шыракалістых і хвойна-шыракалістых лясах. Вырошчваецца ў Цэнтральным батанічным садзе АН Беларусі, уведзены ў культуру[5].

Сінонімы[6][правіць | правіць зыходнік]

  • Actaea dioica Walter
  • Aruncus americanus auct.
  • Aruncus asiaticus Pojark.
  • Aruncus dioicus var. asiaticus (Pojark.) Kitag.
  • Aruncus dioicus var. kamtschaticus (Maxim.) Hara
  • Aruncus kamtschaticus (Maxim.) Rydb.
  • Aruncus sylvester Kostel. ex Maxim.
  • Spiraea aruncus L.
  • Spiraea paniculata St.-Lag.

Выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

У Італіі маладыя расліны ядуць, як правіла, дробна парэзаныя парасткі адварваюць, а затым гатуюць з яйкамі і сырам. У Фрыулі гэта адзін з інгрэдыентаў мясцовага супу на аснове дзікарослай зеляніны[7].

У Вялікабрытаніі расліна лічыцца прыдатнай для пасадкі ў раёне акваторый[8].

Aruncus dioicus var. kamtschaticus паказаў магутную цытатаксічнасць супраць клетак Юрката  (англ.)[9].

Ахова[правіць | правіць зыходнік]

Рэдкі знікаючы від, занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь[5].

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 20. — 160 с. — 2 350 экз.
  4. Дорофеев А. М., Сюборова С. Ф. Они не должы исчезнуть: Книга для учащихся — Мн.: Народная асвета, 1987. — 200 с.: ил. — 89 000 экз. — С. 143. (руск.)
  5. а б Валжанка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).
  6. Волжанка двудомная — Aruncus dioicus (Walter) Fernald: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
  7. Ghirardini, M.; Carli, M.; Del Vecchio, N.; Rovati, A.; Cova, O.; Valigi, F.; Agnetti, G.; MacConi, M. et al. (2007). «The importance of a taste. A comparative study on wild food plant consumption in twenty-one local communities in Italy». Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 3: 22. doi:10.1186/1746-4269-3-22. PMC 1877798. PMID 17480214
  8. BS 7370-5 Recommendations for maintenance of water areas
  9. Jeong, S. Y.; Jun, D. Y.; Kim, Y. H.; Min, B. S.; Min, B. K.; Woo, M. H. (2011). «Monoterpenoids from the aerial parts of Aruncus dioicus var. Kamtschaticus and their antioxidant and cytotoxic activities». Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters 21 (11): 3252-3256. doi:10.1016/j.bmcl.2011.04.043. PMID 21546250

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]