Варута

З пляцоўкі Вікіпедыя

Варута (Варутскі замак) — летапісны горад. Як мяркуецца, сталіца Вялікага княства Літоўскага і Каралеўства Літоўскага ў час праўлення караля Міндоўга ў XIII стагоддзі. Варута коратка згадваецца толькі ў пісьмовых крыніцах і яе дакладнае месцазнаходжанне невядома. Існуе мноства гіпотэз аб месцазнаходжанні горада. Нягледзячы на нявызначанасці, канцэпцыя Варуты як сталіцы дастаткова папулярная ў Літве.

Гістарыяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Міндоўг, першы і адзіны каранаваны кароль Літвы, абараняўся ў Варуце ў ходзе ўнутранай вайны супраць сваіх пляменнікаў Таўцівіла і Едзівіда(руск.) бел. і князя Жамойці Вікінта ў 1251 годзе. Гэтая інфармацыя, узятая з Іпацьеўскага летапіса, — адзінае пісьмовае згадванне аб Варуце. Замак Міндоўга згадваецца яшчэ ў двух месцах, але ні назва замка, ні яго месцазнаходжанне не ўдакладняецца. Не ясна, ці адносяцца гэтыя кароткія згадкі да аднаго і таго ж месца[1].

Тым не менш, некаторыя гісторыкі ў XIX і XX стагоддзях называлі горад «першай сталіцай Літвы» і спрабавалі вызначыць яго месцазнаходжанне. Увогуле было выказана не менш за шаснаццаць версій пра месцазнаходжанне Варуты. Верагодней за ўсё, горад знаходзіўся ў раёне памежжа Літвы і Лівоніі. У пачатку XXI стагоддзя гісторыкі праяўляюць павышаную цікавасць да версіі аб лакалізацыі Варуты на Шеймінішкельскім гарадзішчы ў Анікшчайскім раёне(руск.) бел. (гэтай версіі прытрымліваецца Томас Баранаўскас)[2].

Іншыя даследчыкі сцвярджаюць, што Варута — гэта не рэальны горад, а проста няправільнае тлумачэнне слова, які азначае «капітал». На думку Казімераса Бугі, аднаго з выдатных літоўскіх філолагаў, слова «варут» проста азначае «замак».

Спіс верагодных месцаў[правіць | правіць зыходнік]

Шеймінішкельскае гарадзішча ў паўднёвай частцы Літвы, адно з магчымых месцазнаходжаннеў Варуты
Руіны Навагрудскай крэпасці на захадзе Беларусі, таксама магчымае месцазнаходжанне Воруты

Гэтыя месцазнаходжання былі прапанаваны рознымі гісторыкамі ў розны час:[3]

  1. Бярзгайняй ў Укмергскім раёне(руск.) бел., па версіі Петра Тарасенкл
  2. Бутейкяй ў Анікшчайскім раёне(руск.) бел., па версіі Казимераса Жэбрыса
  3. Гарадзішча каля Навагрудка, па версіі Тэадора Нарбута
  4. Гальшаны, па версіі Аляксандра Краўцэвіча[4]
  5. Кярнаве, па версіі па Фрыдэрыка Папее
  6. Карэліх побач з Навагрудкам, па версіі Мікалая Ермаловіча
  7. Лішкава, па версіі па Джонас Тотарайціса
  8. Мядзінінкай, па версіі па Эвалдаса Гечыаўскаса
  9. Рочышке ў Расейнскім раёне(руск.) бел., па версіі Людвіка Кшівіцкага(руск.) бел.
  10. Шеймінішкельскае гарадзішча ў Анікшчайским раёне, па версіі Эдуардаса Вальтэрыса
  11. Утурай у Расейнскім раёне, па версіі Войцеха Кентшыньскага(руск.) бел.
  12. Варняны ў Гродзенскай вобласці Беларусі, па версіі Юліуша Латкоўскага
  13. Вільня, па версіі Ромаса Батуры
  14. Раён Даугай-Варэна, па версіі Генрыка Лаўмянскага
  15. Раён Медвегаліс-Варняй, па версіі Антанаса Сцепанайціса

Зноскі

  1. ↑ Gudavičius, Edvardas (1998) (in lt). Mindaugas. Vilnius: Žara. ISBN 9986-34-020-9. http://www.spauda.lt/voruta/about/mindaugas.htm. 
  2. ↑ Томас Баранаускас. Замок Ворута (недаступная спасылка). viduramziu.istorija.net. Архівавана з першакрыніцы 20 верасня 2018. Праверана 25 сакавіка 2017.
  3. ↑ Zabiela, Gintautas (1995). Lietuvos medinės pilys. Vilnius: Diemedis. p. 175. ISBN 9986-23-018-7. 
  4. ↑ Pawet: Міндоўг. Пачатак вялікага гаспадарства (недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2016. Праверана 29 снежня 2015.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Варута&oldid=4284264"