Ваяводзіна

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Сербія Аўтаномны край Ваяводзіна
Аутономна Покрајина Војводина
Autonomna Pokrajina Vojvodina
Vajdaság Autonóm Tartomány
Autonómna Pokrajina Vojvodina
Provincia Autonomă Voivodina
Автономна Покраїна Войводина
Герб Ваяводзіны
Сцяг Ваяводзіны Герб Ваяводзіны
Дзяржаўны гімн Ваяводзіны
Заснавана 1848 (Сербская Ваяводзіна)
Афіцыйныя мовы Сербская, венгерская, славацкая, румынская, харвацкая, русінская
Сталіца Нові-Сад
Найбуйнейшыя гарады Нові-Сад, Субаціца
Форма кіравання Аўтаномія
Старшыня Урада
Старшыня Скупшчыны
Боян Пайціч
Іштван Пастар
Плошча
• Усяго

21.506 км²
Насельніцтва
• Ацэнка (2011)
Шчыльнасць

1.931.809 чал.
89,85 чал./км²
Валюта Сербскі дынар (RSD)
Інтэрнэт-дамены RS, .срб
Тэлефонны код +381
Часавы пояс +1

Ваяводзіна (серб. Војводина) — аўтаномны край Сербіі, размешчаны паўночней Дуная ў межах паўднёвай часткі Сярэднедунайскай нізіны, мелай тут слаба раздзелены рэльеф (вышыня 70-250 м). На паўднёвым захадзе края ўзвышаецца ізаляваны краж Фрушка-Гара (вышыня да 539 м), на паўднёвым усходзе — адгор'е Паўднёвых Карпат (вышыня да 641 м). Клімат умераны, кантынентальны. Сярэдняя тэмпература ліпеня 22-24°С, студзеня ад -1,2 да 2,6 °С. Ападкаў 550-750 мм у год. Буйныя рэкі: Дунай, Ціса, Таміш. Буйнейшае возера: Палічка. Пераважаюць ландшафты чарназёмных стэпаў, дзякуючы чаму Ваяводзіна з'яўляецца жытніцай усёй Сербіі. Акрамя гадоўлі збожжавых і тэхнічных культур у краі развіта садоўніцтва, вінакур'е і мяса-малочная жывёлагадоўля.

У VI ст. на тэрыторыі Ваяводзіны пасяліліся славяне, але ўжо ў канцы IX ст. гэтая тэрыторыя была заселена венграмі і пазней увайшла ў склад Венгерскага каралеўства, разам з якім апынулася ў 1526-1918 пад уладай Габсбургскай манархіі. Падчас Рэвалюцыі 1848-49 у Венгрыі на тэрыторыі Ваяводзіны адбываліся антыфеадальныя выступы сербскіх сялян. У маі 1848 народная скупшчына шэрагу камітэтаў Паўднёвай Венгрыі, населеных сербамі, абвясціла аўтаномію Ваяводзіны, аднак венгерскі рэвалюцыйны ўрад адмовіўся яе прызнаваць. У сярэдзіне 19 ст. у выніку аб'яднання Срэма, Баната і Бачкі было створана адмысловае герцагства (адгэтуль назва Ваяводзіны: серб. Bojводина, ням. Herzogtum - герцагства), існавалае да 1860. У 1918 тэрыторыя Ваяводзіны ўвайшла ў Каралеўства Сербаў, Харватаў і Славенцаў, а пасля пераназвання яго ў Югаславію па новым адміністрацыйна-тэрытарыяльнаму дзяленню з земляў Ваяводзіны была сфарміравана Дунайская банавіна з цэнтрам у горадзе Нові-Сад. Пасля капітуляцыі Югаславіі ў 1941 г. вялікая частка Ваяводзіны была падзелена паміж Венгрыяй і Харватыяй. У кастрычніку 1944 савецкія войскі вызвалілі тэрыторыю Ваяводзіны, а 31 ліпеня ў Нові-Садзе Скупшчына Ваяводзіны абвясціла стварэнне Аўтаномнага края Ваяводзіна ў складзе Народнай Рэспублікі Сербія. У 1963 г. ФНРЮ была пераназвана ў СФРЮ, а Аўтаномны край Ваяводзіна ў Сацыялістычны аўтаномны край Ваяводзіна з пашыранай аўтаноміяй, якім ён і заставаўся да распаду Югаславіі. Пасля аднабаковага абвяшчэння незалежнасці Косавам Ваяводзіна засталася адзіным аўтаномным краем пад кантролем Сербіі.

Ваяводзіна вядомая сваім шматнацыянальным складам насельніцтва. Акрамя сербаў, якія складаюць 65 прац., у ёй жывуць венгры (14%), славакі (3%), харваты (3%), югаславы (3%), чарнагорцы (2%), румыны (1,5%), цыгане (1,5%), русіны (1%), македонцы (0,5%) і іншыя. Па перапісе 2002 г. 69% вернікаў вызнае праваслаўе, 19% - каталіцызм, 3,5% - пратэстанцызм. Афіцыйнымі мовамі з'яўляюцца сербская, венгерская, славацкая, румынская, харвацкая і русінская.

Усяго ў краі пражывае каля двух мільёнаў чалавек.

Гарады[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]