Галадаморы (Украіна)

З пляцоўкі Вікіпедыя
(Пасля перасылкі з Галадамор)
Jump to navigation Jump to search
Галадаморы ва Украіне
Частка Галадаморы ва Украіне
Месца нападу Украіна
Мэта нападу Генацыд
Дата 1921—1923; 1932—1933; 1946—1947
Спосаб нападу голад
Загінулыя 4—7 млн
Арганізатары камуністычны таталітарны рэжым

Галадамор (укр.: Голодомо́р) — тэрмін, які ўжываецца для азначэння масавага, штучна арганізаванага сталінскім рэжымам на тэрыторыі УССР голаду ў 1932—1933 гадах. Тэрмін Галадамор ужываецца таксама ў дачыненні да голаду 1921—1923 ды голаду 1946—1947 гадоў[1][2][3][4].

Галадамор ва Украіне 1921—1923[правіць | правіць зыходнік]

Галадамор ва Украіне 1921—1923 — масавы голад, галоўным чынам у паўднёвых абласцях Украіны, у 1921—1923 гадах, выкліканы вывазам збожжа ў Расію савецкай уладай з Украіны, пад ціскам улады Савецкай Расіі, на тле засухі і неўраджаю на поўдні Украіны, Кубані і Паволжа.

Галадамор ва Украіне 1932—1933[правіць | правіць зыходнік]

Ахвяры голаду. Харкаўшчына, 1933 год. Фота Аляксандра Вінербергера.

Галадамор ва Украіне 1932—1933 — масавы, наўмысна зарганізаваны савецкай уладай голад 1932—1933 гадоў, які прывёў да шматмільённых людскіх страт у сельскай мясцовасці на тэрыторыі Украінскай ССР (землі сучаснай Украіны, за выняткам сямі заходніх абласцей, Крыма і Паўднёвай Бесарабіі, якія ў той час не ўваходзілі ў склад УССР) ды Кубані, дзе частку насельніцтва складалі, акрамя іншых, і ўкраінцы. Выкліканы свядомымі і мэтанакіраванымі захадамі вышэйшага кіраўніцтва Украінскай ССР і Савецкага Саюза на чале са Сталінам, разлічанымі на задушэнне ўкраінскага нацыянальна-вызвольнага руху і фізічнага знішчэння часткі ўкраінскага сялянства[5].

Спланаваная канфіскацыя ўраджаю збожжавых і ўсіх іншых прадуктаў харчавання ў сялян прадстаўнікамі савецкай улады на працягу Галадамору 1932—33 гадоў непасрэдна прывяла да забойства сялян голадам у мільённых маштабах, пры гэтым савецкая ўлада мела значныя запасы збожжа ў рэзервах і ажыццяўляла яго экспарт за мяжу падчас Галадамору[6].

Нягледзячы на тое, што злачынныя дзеянні прадстаўнікоў сталінскай улады, якія прывялі да смерці людзей, кваліфікаваліся згодна з нормамі тагачаснага савецкага крымінальнага заканадаўства як забойства[7], прычыны гэтага масавага злачынства ніколі ў СССР не расследаваліся і ніхто з прадстаўнікоў улады, якія маюць дачыненне да злачынства, не панёс пакарання пры тым, што нават у вышэйшым кіраўніцтве СССР ведалі пра факты гібелі людзей ад голаду[8]. На працягу дзесяцігоддзяў масавае забойства людзей штучна выкліканым голадам не толькі наўмысна замоўчвалася савецкай уладай, але і наогул — забараняліся нават згадкі пра яго. Для параўнання, голад у Паволжы 1921—1922 гадоў і голад падчас блакады Ленінграда ў гады Другой сусветнай вайны асвятляліся ў савецкіх сродках масавай інфармацыі і гістарычнай літаратуры. Бяздзейнасць савецкай пракуратуры і іншых органаў улады па факце злачынства ярка дэманструе сапраўдны стан рэалізацыі «савецкай законнасці» ў таталітарнай савецкай дзяржаве.

Нягледзячы на ​​спробы савецкіх улад схаваць маштабы катастрофы, яна стала вядомая за мяжой дзякуючы публікацыям журналістаў Гарэта Джонса і Малкалма Магерыджа, фатаграфіям інжынера Аляксандра Вінербергера і г.д. У адказ СССР разгарнуў контрпрапаганду, калі знакамітасці, такія, як Бернард Шоу, Эдуард Эрыа і шэраг іншых, ездзілі ў СССР, а потым рабілі заявы, што не бачылі голаду.

Падчас нямецкай акупацыі артыкулы аб Галадаморы публікаваліся ў акупацыйнай прэсе. Скарыстаўшыся гэтай магчымасцю, аграном Сцяпан Сасновы апублікаваў у 1942 годзе падрабязнае статыстычнае даследаванне аб колькасці ахвяр Галадамору, заснаванае на звестках з савецкіх архіваў.

У пасляваенны перыяд, калі лік публікацый успамінаў аб Галадаморы за мяжой расце, пачынаюцца навуковыя даследаванні пытання.

У даследаваннях Джэймса Мэйса і Роберта Конквеста аўтары даказваюць, што Галадамор адпавядае агульнапрынятаму[9] вызначэнню генацыду. 24 краіны афіцыйна прызналі Галадамор генацыдам українскага народу. Адпаведна з сацыялагічным апытаннем, праведзеным ў 2010 годзе, 60 % грамадзян Украіны лічаць Галадамор генацыдам[10].

У 2003 годзе ўкраінскі парламент назваў, а ў 2006 — афіцыйна прызнаў Галадамор генацыдам украінскага народа. У 2010 годзе судовым разглядам завяршылася крымінальная справа па факце здзяйснення злачынства генацыду. Вінаватымі суд прызнаў 7 вышэйшых кіраўнікоў СССР і УССР, і канстатаваў, што паводле даных навукова-дэмаграфічнай экспертызы агульная колькасць чалавечых страт ад Галадамору складае 3.941.000 чалавек. Таксама паводле даных следства было вызначана, што страты ўкраінцаў у частцы ненароджаных складаюць прыблізна 6.122.000 чалавек[11][12].

Галадамор ва Украіне 1946—1947[правіць | правіць зыходнік]

Перапахаванне парэшткаў 602 цел жыхароў Бесарабіі і Букавіны ахвяр галадамору і рэпрэсій. Лычакаўскі цвінтар, Львоў.

Галадамор ва Украіне 1946—1947 — трэці галадамор, які зладзіла з украінскім народам савецкая ўлада. Быў выкліканы як пасляваенным неўраджаем, так і спланаванай акцыяй сталінскага Палітбюро з мэтай забраць у сялян рэшткі збожжа і прадаць яго брацкім рэжымам у сацыялістычным лагеры. Так, у 1946 годзе з СССР вывезена 350 тысяч тон збожжа ў Румынію, у 1947—600 тысяч тон збожжа — у Чэхаславакію, за тыя два гады Польская народная рэспубліка атрымала з Савецкага Саюза 900 тысяч тон хлеба. А ў Малдове, Бесарабіі і паўднёвых абласцях Украіны лютаваў голад і толькі за першае паўгоддзе 1947 года афіцыйна зарэгістравана 130 выпадкаў людаедства.

Ушанаванне памяці ахвяр Галадамору[правіць | правіць зыходнік]

Ва Украіне з 1998 года Указам Прэзідэнта Украіны[13] вызначаны «Дзень памяці ахвяр Галадамораў», які адзначаюць штогод у чацвёртую суботу лістапада.

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

  • Украіна «Засвіти свічку» ля памятнага знака ў сталіцы Украіны — Кіеве.

  • Украіна Эмблема жалобных дзён за ахвярамі Галадамору.

  • Украіна Юбілейная манета ў гонар 75-й гадавіны Галадамору.

  • Украіна Манумент у сяле Доўгалаўка Вінніцкай вобл.

  • Украіна Мемарыяльны крыж у сяле Далатэцкім Вінніцкай вобл.

  • Канада Мемарыял у Вініпегу.

  • Аўстралія Плакат мастака Леаніда Дзянісенкі з Аўстраліі.

  • Канада Мемарыял ва Уінсары, Антарыа.

  • Злучаныя Штаты Амерыкі Царква святога Андрэя ў Саут-Баунд-Брук. Збудавана ў 1965 годзе ў памяць Галадамору ва Украіне.

  • Германія Жалобная хада ў памяць ахвяр галадамору ў Мюнхене.

  • Польшча Мемарыял памяці ахвяр Галадамору ва Украіне 1932—1933, Плянты, Старое Място, Кракаў, Польшча.

  • Польшча Манумент у Любліне.

  • Пашана тым, хто пайшоў падчас Галадамору 1932—1933 гадоў.

  • Іспанія Іспанская паштовая марка, прысвеченая гадавіне Галадамору.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Музей тоталітарних режимів «Територія Терору». Словник термінів.
  2. ↑ Веселова О. М., Марочко В. І., Мовчан О. М. Голодомори в Україні, 1921—1923, 1932—1933 1946—1947: Злочини проти народу. — 2-е вид., допов. — К. Нью-Йорк: Вид-во М. П. Коць, 2000. — 174 с.
  3. ↑ «Три голодомори в Україні в XX столітті: погляд із сьогодення»: Звернення учасників Міжнародної наукової конференції до органів вищої державної влади України. Київ. 07.11.2002 // Персонал. — 2002. — № 11. — С. 6-7.
  4. ↑ Белебеха І. Українці у пеклі голодоморів : [20-х, 30-х, 40-х років] // Персонал. — 2005. — № 2. — С. 10-13. (Із матеріалів конференції «Голодомори в Україні: геноцид і спротив»)
  5. ↑ Постанова апеляційного суду м. Києва у кримінальній справі за фактом вчинення геноциду в Україні в 1932—1933 роках
  6. ↑ Володимир ВАСИЛЕНКО, професор, доктор юридичних наук Спроба з негідними засобами. Хто й навіщо прагне переглянути Закон «Про Голодомор 1932—1933 років в Україні»
  7. ↑ Уголовный кодекс РСФСР в редакции 1926 г
  8. ↑ «Государство против своего народа» Первая часть справочного издания «Черная книга коммунизма» Глава 8. Великий голод
  9. ↑ Конвенція про геноцид, ухвалена ООН у 1948 р.
  10. ↑ 60 % українців визнають Голодомор геноцидом, — опитування (руск.) 
  11. ↑ Голова СБУ назвав точну кількість жертв Голодомору
  12. ↑ Стенограма прес-конференції «Рішення Апеляційного суду Києва про визнання винними в Голодоморі, присвоєння звання „Герой України“ Степанові Бандері та інші питання історичної спадщини України.»
  13. ↑ Указ Президента України від 26 листопада 1998 № 1310/98 Про встановлення Дня пам’яті жертв голодоморів

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Галадаморы_(Украіна)&oldid=3975008"