Гарадная (Столінскі раён)

Гарадная
	Герб
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая
Раён	Столінскі
Сельсавет	Гараднянскі
Каардынаты	51°52′11″ пн. ш. 26°29′59″ у. д.HGЯO
Першая згадка	1448
Насельніцтва	▼664 чал. (2019);
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1655
Паштовы індэкс	225522
Аўтамабільны код	1
	Гарадная на Вікісховішчы

Гарадна́я^[1] (трансліт.: Haradnaja, руск.: Городная) — вёска ў Столінскім раёне Брэсцкай вобласці, на возеры Гародна. Адміністрацыйны цэнтр Гараднянскага сельсавета.

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Знаходзіцца за 28 км на захад ад Століна, за 21 км ад чыгуначнай станцыі Гарынь.

За 3 км на поўнач—паўночны захад ад вёскі вядома Гараднянскае радовішча пяскоў, 3,5 км на захад — радовішча глін, паклады неагенавага ўзросту. Гліны распрацоўваюцца Гарынскім камбінатам будаўнічых матэрыялаў.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Першы пісьмовы ўспамін пра Гарадную датуецца 1448 годам. Ад часоў заснавання мясцовасць набыла вядомасць цэнтру традыцыйнай ганчарнай вытворчасці. У 1527 годзе крымскія татары спалілі паселішча, частку жыхароў узялі ў няволю.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) Гарадная ўвайшла ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1579 або 1670 годзе мястэчка атрымала магдэбургскае права. З гэтага часу яно карысталася ўласным гербам «у срэбным полі лось з залатымі рагамі», пацверджаным 17 сакавіка 1792 года^[2].

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Гарадная апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1803 годзе рашэннем Пінскага суда жыхары мястэчка былі пераведзены ў разрад дзяржаўных сялян^[3]. У другой палове XIX ст. у мястэчку было 236 будынкаў, на 1909 год — 1830 двароў.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Гарадная апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, спярша ў Лунінецкім павеце, а з 1 студзеня 1923 года — у Столінскім павеце Палескага ваяводства. У 1924 і 1925 гадах сюды перасялілася каля 200 радзінаў з Галіччыны. Перасяленцы стварылі асобнае паселішча хутарскога тыпу (мела назву «Калонія») і адрадзілі грэка-каталіцкую парафію. Неўзабаве ім перадалі будынак драўлянай царквы, першае набажэнства ў якім адбылося 5 студзеня 1928 года^[4].

У 1939 годзе Гарадная ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года зрабілася цэнтрам сельсавета. Статус паселішча панізілі да вёскі.

Перад вайной у вёсцы жыло 1820 чалавек у 405 дварах^[5].

У 1942 годзе гітлераўцамі было спалена 58 дамоў, забіта 232 чалавекі^[5].

Станам на 1970 год тут было 470 двароў, на 1993 год — 522 двары.

Мястэчка на старых здымках
Праваслаўная і грэка-каталіцкая цэрквы
Грэка-каталіцкая царква
Званіца
Вятрак

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

XIX стагоддзе: 1880 год — 1012 чал.^[6]
XX стагоддзе: 1909 год — 6728 чал.; 1970 год — 1965 чал.^[7]; 1993 год — 1587 чал.^[8]; 1999 год — 1301 жыхар
XXI стагоддзе: 2009 год — 1023 жыхары; 2019 год — 664 жыхары^[9]

Інфраструктура[правіць | правіць зыходнік]

У Гарадной працуюць сярэдняя школа, бальніца, паліклініка, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Славутасці[правіць | правіць зыходнік]

За 2 км на паўночны ўсход ад Гарадной размяшчаюцца гарадзішча і паселішча.
Свята-Троіцкая царква (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер ва ўладанні БЭМП).
Свята-Мікалаеўская царква

Мерапрыемствы[правіць | правіць зыходнік]

З 2008 года ў Гарадной арганізуюць міжнародныя пленэры ганчароў. Кожныя два гады ў вёсцы збіраюцца майстры з розных краін свету.

Страчаная спадчына[правіць | правіць зыходнік]

Царква
Капліца грэка-каталіцкая

Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

Адам Дзмітрыевіч Кавалька (нар. 1958) — беларускі палітык.
Валерый Іванавіч Вячорка (нар. 1973) — урач

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
↑ Геральдыка беларускіх местаў 1998.
↑ Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Столінскага раёна / [Уклад. Ю. С. Юркевіч]. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 635 с. — С. 74. — ISBN 985-6302-49-8.
↑ Анастасія Ільіна. Служэнне а. Івана Тыляўскага // «Гістарычная брама» № 1 (22), 2004.
↑ ^а ^б Городная (руск.)
↑ SgKP 1880.
↑ ЭГБ 1994, с. 477.
↑ ЭГБ 1994, с. 476.
↑ Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 8 лютага 2024.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Гарадная // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — С. 476—477. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
Цітоў А. Гарадная // Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
Horodna // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. — S. 138.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Гарадная на сайце Radzima.org
Городная на сайце Глобус Беларусі (руск.)

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)

[FOOTNOTEГеральдыка_беларускіх_местаў1998-2] Геральдыка беларускіх местаў 1998.

[3] Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Столінскага раёна / [Уклад. Ю. С. Юркевіч]. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 635 с. — С. 74. — ISBN 985-6302-49-8.

[4] Анастасія Ільіна. Служэнне а. Івана Тыляўскага // «Гістарычная брама» № 1 (22), 2004.

[Бер-5] а ^б Городная (руск.)

[FOOTNOTESgKP1880-6] SgKP 1880.

[FOOTNOTEЭГБ1994477-7] ЭГБ 1994, с. 477.

[FOOTNOTEЭГБ1994476-8] ЭГБ 1994, с. 476.

[9] Belarus (нявызн.). pop-stat.mashke.org. Праверана 8 лютага 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Гараднянскі сельсавет
Цэнтр	Гарадная
Вёскі	Дзераўная Калонія Лісцянкі Лучыца Новы Пасёлак Пясова