Сан-Дыега

Горад Сан-Дыега San Diego Герб Сцяг Краіна ЗША Штат Каліфорнія Акруга Сан-Дыега Каардынаты 32°42′54″ пн. ш. 117°09′45″ з. д. Мэр Джэры Сандэрс Заснаваны 1769 Плошча 963,6 км² Вышыня цэнтра 22 м Насельніцтва 1 366 865 чалавек (2008) Шчыльнасць 1494,7 чал./км² Часавы пояс UTC-8, летам UTC-7 Тэлефонны код 619, 858 Паштовыя індэксы 92101-92117, 92119-92124, 92126-92140, 92142, 92145, 92147, 92149-92155, 92158-92172, 92174-92177, 92179, 92182, 92184, 92186, 92187, 92190-92199 Афіцыйны сайт sandiego.gov (англ.) Сан-Дыега на карце ЗША ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сан-Дые́га (англ.: San Diego) — горад на паўднёвым захадзе ЗША на беразе Ціхага акіяна каля мяжы з Мексікай, адміністрацыйны цэнтр акругі Сан-Дыега ў штаце Каліфорнія.

Насельніцтва 1,3 млн жыхароў (2005), з прыгарадамі 2,9 млн. Па колькасці насельніцтва Сан-Дыега другі ў штаце пасля Лос-Анджэлеса і восьмы ў ЗША.

У горадзе размешчана асноўная база ВМФ ЗША на Ціхім акіяне.

Геаграфія

Сан-Дыега размешчаны каля мяжы з Мексікай — з поўдня да яго прылягае мексіканскі горад Тыхуана, да захаду — узбярэжжа Ціхага акіяна, на ўсход — адгор’і гор Сан-Ісідра.

Клімат

Клімат Сан-Дыега
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Абсалютны максімум, °C	31,1	32,2	37,2	36,7	36,7	38,3	37,8	36,7	43,9	41,7	37,8	31,1	43,9
Сярэдні максімум, °C	18,4	18,3	18,7	19,7	20,3	21,6	23,7	24,7	24,4	22,7	20,6	18,2	20,9
Сярэдняя тэмпература, °C	13,9	14,4	15,2	16,5	17,8	19,1	21,1	22,0	21,4	19,3	16,3	13,6	17,6
Сярэдні мінімум, °C	9,4	10,4	11,8	13,3	15,2	16,7	18,6	19,3	18,4	15,9	12,0	9,1	14,2
Абсалютны мінімум, °C	−3,9	1,1	2,2	3,9	7,2	10,0	12,2	12,2	10,0	6,1	2,2	0,0	−3,9
Норма ападкаў, мм	50	58	46	20	3	2	1	1	4	15	26	39	265
Тэмпература вады, °C	15	15	15	15	16	17	19	20	20	19	18	16	17
Крыніца: Надвор'е і клімат, World Climate Guide

Гісторыя

У XVI стагоддзі на тэрыторыі горада Сан-Дыега жылі індзейцы племені кумеяй. Першым еўрапейцам, хто зайшоў у заліў Сан-Дыега, быў Хуан Радрыгес Кабрылья, які назваў порт Сан-Мігель. У лістападзе 1602 года Себасцьян Віскаіна абследаваў гавань і даў ёй цяперашнюю назву, у гонар Святога Дыега Алькалайскага У 1769 годзе Гаспар Партола заснаваў тут крэпасць, а францысканы, пад начальствам Хуніпера Серы заснавалі місію, якая ўжо да 1797 года налічвала амаль паўтары тысячы новазвернутых. Пасля атрымання Мексікай незалежнасці ў 1823 годзе, місія трапіла ў дзяржаўнае кіраванне. Пасля амерыкана-мексіканскай вайны, Сан-Дыега па дагаворы Гуадалупэ-Ідальга разам з Каліфорніяй быў далучаны да ЗША.

Транспарт

Панарама Сан-Дыега.

У Сан-Дыега дзейнічае сістэма хуткаснага трамвая, афіцыйная назва сістэмы — San Diego Trolley (літаральны пераклад — «трамвай Сан-Дыега»). Сістэма трамвая Сан-Дыега была адкрыта ў 1981 годзе і стала першай сучаснай трамвайнай сістэмай ЗША, адкрытай пасля доўгага перыяду заняпаду гэтага віду транспарту ў ЗША (з трыццатых гадоў).

Горад абслугоўвае Міжнародны аэрапорт Сан-Дыега.

Насельніцтва

Год Колькасць 1850 500 1860 731 1870 2 300 1880 2 637 Год Колькасць 1890 16 159 1900 17 700 1910 39 578 1930 147 995 Год Колькасць 1974 745 000 1984 960 000 1996 1 171 000 2010 1 307 402 Год Колькасць 2014 1 345 895 2015 1 394 928 2017 1 420 000 2020 1 386 932

Гарады-пабрацімы

•  Cavite^[d], Філіпіны
•  Cavite City^[d], Філіпіны (1969)
•  Quanzhou^[d], Кітай
•  Алькала-дэ-Энарэс, Іспанія (1982)
•  Варшава, Польшча (1996)
•  Джэлалабад^[d], Афганістан (2004)
•  Кампінас, Бразілія (13 снежня 1995)^[…]
•  Леон-дэ-лос-Альдама, Мексіка (1969)
•  Панама, Панама (2014)
•  Перт, Аўстралія
•  Перт, Аўстралія (1986)^[…]
•  Сьюдад-Хуарэс, Мексіка
•  Тайчжун, Тайвань (1983)
•  Тыхуана, Мексіка (1993)
•  Тэма^[d], Гана (1976)
•  Уладзівасток, Расія (10 верасня 1991)^[…]
•  Чанджу^[d], Паўднёвая Карэя (1982)
•  Эдынбург, Вялікабрытанія (1977)^[…]
•  Якагама, Японія (1957)
•  Яньтай, Кітай (1985)

Вядомыя асобы

• Камеран Дыяс (нар. 1972) — амерыканская актрыса.
• Серафім (Роўз) (1934—1982) — дзеяч Рускай Праваслаўнай Царквы за мяжой, духоўны пісьменнік, іераманах.
• Брыджыт Рыган (нар. 1982) — амерыканская актрыса кіно і тэатра.

Літаратура

• Сан-Дые́га // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 148. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
• Сан-Дие́го // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 552. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
• Сан-Дие́го // Т. 22. Ремень — Сафи. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Сан-Дие́го // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 365. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
• Сан-Дие́го // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 558. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.

Спасылкі

• City of San Diego Official Website
• City of San Diego TV — live video Архівавана 19 чэрвеня 2006.
• Where to go and what to see in San Diego Архівавана 12 сакавіка 2007.
• Official tourism site
• San Diego History Архівавана 7 лютага 2003.
• Movie of the San Diego Exposition, 1915
• Virtual San Diego
• Port of San Diego
• San Diego International Airport