Грэм Хіл

Грэм Хіл
Грамадзянства	Вялікабрытанія;
Дата нараджэння	15 лютага 1929
Месца нараджэння	Хампстэд, бора Кэмдэн, Лондан, Вялікабрытанія;
Дата смерці	29 лістапада 1975 (46 гадоў)
Месца смерці	Arkley[d], Барнет[d], Лондан, Вялікабрытанія;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Но́рман Грэм Хіл (англ.: Norman Graham Hill, 15 лютага 1929 — 29 лістапада 1975) — англійскі аўтагоншчык, двухразовы чэмпіён свету па аўтагонках у класе «Формула-1» (1962 і 1968 гадоў).

Адзіны, хто перамагаў на ўсіх трох найпрэстыжнейшых гонках свету (г. зв. «трайная карона»): гран-пры Манака Формулы-1 (у 1963, 1964, 1965, 1968, 1969 гады), Інды 500 (1966) і 24 гадзіны Ле-Мана (у 1972 годзе).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Грэм Хіл нарадзіўся ў лонданскім раёне Хампстэд у сям’і эканаміста. Пасля заканчэння тэхнічнага каледжа ўладкаваўся на пасаду механіка. Назапасіўшы грошы, будучы гоншчык набыў матацыкл, на якім амаль адразу ж патрапіў у аварыю, урэзаўшыся ў прыпаркаваны аўтамабіль. У 24 гады купіў свой першы аўтамабіль Austin 1929.

У 1954 годзе ў адной з газет прачытаў аб’яву аўташколы, якая базавалася на аўтадроме «Брэндс-Хэтч», там было запрашэнне за невялікую плату здзейсніць пробны заезд на аўтамабілі маркі Cooper. Неўзабаве пасля гэтага пазнаёміўся з Колінам Чэпменам, які запрасіў яго ў сваю каманду «Лотус» на пасаду аўтамеханіка.

Кар’ера[правіць | правіць зыходнік]

Формула-1 (1958—1975)[правіць | правіць зыходнік]

У Lotus[правіць | правіць зыходнік]

Дэбют Хіла ў «Формуле-1» адбыўся на Гран-пры Манака 1958 года. У гран-пры браў удзел 31 гоншчык, Хіл на Lotus 12 кваліфікаваўся на 15-м месцы — усяго на пару пазіцый ззаду аналагічнай машыны Кліфа Элісана. Хіл ехаў чацвёртым на працягу дзвюх трацін гонкі, але зламалася паўвось. Чэпмен выставіў Хіла і на наступную гонку ў Зандворце, дзе зноў сышоў па тэхнічных прычынах. Кіруючы хутчэйшым Lotus 16 Грэм толькі на Гран-пры Італіі фінішаваў у першай дзясятцы, але ўразіў сваімі выступамі. Чэпмен пакінуў англічаніна ў камандзе і на наступны год. Гран-пры ў Зандворце стала самай удалай гонкай Хіла ў 1959 годзе.

У BRM[правіць | правіць зыходнік]

Грэм Хіл на Гран-пры Германіі 1962 года

У 1960 годзе Хіл перайшоў у BRM, прабыўшы ў яе складзе 7 гадоў.

У сезоне 1962 года Хіл і яго машына BRM P57 не маглі параўнацца з хуткасцю Джыма Кларка на Lotus 25, але трываласць была на яго баку — Хіл фінішаваў ва ўсіх дзевяці гонках, у той час як Кларк меў чатыры сходы. Кларк узяў шэсць поўлаў, але толькі тры перамогі; Хіл узяў усяго адзін поўл, але заваяваў чатыры перамогі. Такім чынам, чэмпіёнам стаў Хіл.

У 1963 годзе заваяваў сваю першую перамогу ў Манака, а агулам атрымаў пяць перамог на гэтай трасе, за што займеў мянушку «містар Манака»^[3].

Пасля чэмпіёнскага сезону тры гады запар займаў другое месца (двойчы саступаючы Кларку і адзін раз Джону Сёрцісу), затым было пятае месца.

Вяртанне ў Lotus[правіць | правіць зыходнік]

Колін Чэпмен і Грэм Хіл. Гран-пры Нідэрландаў 1967 года

Па заканчэнні 1966 года пакінуў BRM і вярнуўся ў Lotus, дзе стаў напарнікам Джыма Кларка. У сезоне 1967 года фактычна быў другім пілотам, аднак, калі Кларк загінуў у гонцы Формулы-2 у красавіку 1968 года, стаў лідарам каманды. За перамогай у Хараме была перамога з поўла ў Манака. Астатнюю частку сезона і Джэкі Сцюарт (Матра) і Крыс Эйман (Ферары) былі хутчэй, але Хіл працягваў змагацца за тытул. У мексіканскім фінале Хіл абышоў у кваліфікацыі і гонцы сапернікаў — Сцюарта і дзеючага чэмпіёна Дэні Халма — і другі раз стаў чэмпіёнам свету.

На гран-пры ЗША 1969 года трапіў у сур’ёзную аварыю. Пасля вылету з трасы, выштурхаў балід і працягнуў гонку, але пры гэтым не зашпіліў рамяні бяспекі. На 90 крузе правае задняе кола лопнула, машына зноў сышла з трасы, непрышпілены гоншчык вылецеў з аўтамабіля. У выніку аварыі Хіл зламаў правае калена, вывіхнуў левае і парваў звязкі на нагах^[4].

Апошнія гады[правіць | правіць зыходнік]

Пасля рэабілітацыі вярнуўся ў гонкі ў наступным годзе за прыватную каманду Роба Уокера (англ.) (бел.. На працягу сезона Хіл быў далёка не лідарам — усяго некалькі фінішаў у ачках. Спад працягнуўся і ў Brabham у 1971 і 1972 гады. У 1972 годзе ўладальнік каманды «Brabham» Берні Эклстоўн звольніў Хіла.

У 1973 годзе гоншчык заснаваў уласную каманду Embassy Hill. Тым не менш, дасягнуць той планкі, якая была раней, 43-гадовы Хіл ужо не мог. Яго апошнім фінішам у ачках стаў Гран-пры Швецыі 1974 года, у якім ён падняўся на шостае месца.

24 гадзіны Ле-Мана (1958—1966, 1972)[правіць | правіць зыходнік]

Удзельнічаў у 24 гадзінах Ле-Мана дзесяць разоў. У 1958–1966 гады лепшым вынікам Хіла было другое месца ў 1964 годзе. У 1972 годзе перамог у экіпажы з французам Анры Пескарола за рулём Matra-Simca MS670^[5].

500 міль Індыянапаліса (1966—1968)[правіць | правіць зыходнік]

Выйграў Indy 500 у 1966 годзе з першай спробы. Хіл пазбег ранняга хаосу і перамог, нягледзячы на непаразуменне пасля фінішу, калі каманда Lotus палічыла, што перамог Джым Кларк. Аднак без афіцыйнага пратэсту з боку Кларка ці Lotus перамога Хіла засталася ў сіле^[6].

Гібель[правіць | правіць зыходнік]

Загінуў 29 лістапада 1975 года ў авіякатастрофе. Самалёт Piper PA-23, які належаў гоншчыку, пацярпеў крушэнне. Прычынай сталі ўмовы надвор’я: самалёт трапіў у густы туман. Акрамя Хіла, на борце самалёта знаходзіліся механік Тоні Элкака, пілот Тоні Брайза, менеджар каманды Рэй Брымбл, механік Тэры Рычардс і дызайнер машын Эндру Смолмэн.

Грамадзянская паніхіда прайшла ў Сент-Олбанскім саборы.

Вынікі выступаў у Формуле-1[правіць | правіць зыходнік]

Легенда
Колер	Вынік
Золата	Пераможца
Срэбра	2-е месца
Бронза	3-е месца
Зялёны	Фініш у ачках
Блакітны	Фініш без ачкоў
Блакітны	Фініш без класіфікацыі (NC)
Фіялетавы	Не фінішаваў (Ret)
Чырвоны	Не кваліфікаваўся (DNQ)
Чырвоны	Не прайшоў перадкваліфікацыю (DNPQ)
Чорны	Дыскваліфікаваны (DSQ)
Белы	Не Стартаваў (DNS)
Белы	Гонку адмянілі (C)
Светла-блакітны	Удзельнічаў толькі ў практыцы (PO)
Светла-блакітны	Пятнічны тэст-пілот (TD) (з 2003 года)
Пусты	Не практыкаваўся (DNP)
	Выключаны (EX)
	Не з’явіўся (DNA)

Тлустым шрыфтам абазначаныя этапы, на якіх гоншчык стартаваў з поула.
Курсівам абазначаныя этапы, на якіх гоншчык меў хуткі круг.
Не ўсе ачкі ішлі ў залік пілота, а толькі лепшыя вынікі пэўнай колькасці гран-пры.

Год	Каманда	Шасі	Рухавік	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	М	Ачкі
1958	Team Lotus	Lotus 12	Climax FPF 2.0 L4	ARG	MON Сход	NED Сход	500	BEL Сход											—	0
		Lotus 16	Climax FPF 2.2 L4						FRA Сход	GBR Сход		POR Сход	ITA 6	MOR 16
		Lotus 16 (F2)	Climax FPF 1.5 L4								GER Сход
1959	Team Lotus	Lotus 16	Climax FPF 2.5 L4	MON Сход	500	NED 7	FRA Сход	GBR 9	GER Сход	POR Сход	ITA Сход	USA							—	0
1960	Owen Racing Organisation	BRM P25	BRM P25 2.5 L4	ARG Сход															15	4
1960	Owen Racing Organisation	BRM P48	BRM P25 2.5 L4		MON 7	500	NED 3	BEL Сход	FRA Сход	GBR Сход	POR Сход	ITA	USA Сход						15	4
1961	Owen Racing Organisation	BRM P48/57	Climax FPF 1.5 L4	MON Сход	NED 8	BEL Сход	FRA 6	GBR Сход	GER Сход	ITA Сход	USA 5								16	3
1962	Owen Racing Organisation	BRM P57	BRM P56 1.5 V8	NED 1	MON 6	BEL 2	FRA 9	GBR 4	GER 1	ITA 1	USA 2	RSA 1							1	42 (52)
1963	Owen Racing Organisation	BRM P57	BRM P56 1.5 V8	MON 1	BEL Сход	NED Сход		GBR 3	GER Сход		USA 1	MEX 4	RSA 3						2	29
1963	Owen Racing Organisation	BRM P61	BRM P56 1.5 V8				FRA 3			ITA 16									2	29
1964	Owen Racing Organisation	BRM P261	BRM P56 1.5 V8	MON 1	NED 4	BEL 5	FRA 2	GBR 2	GER 2	AUT Сход	ITA Сход	USA 1	MEX 11						2	39 (41)
1965	Owen Racing Organisation	BRM P261	BRM P56 1.5 V8	RSA 3	MON 1	BEL 5	FRA 5	GBR 2	NED 4	GER 2	ITA 2	USA 1	MEX Сход						2	40 (47)
1966	Owen Racing Organisation	BRM P261	BRM P60 2.0 V8	MON 3	BEL Сход	FRA Сход	GBR 3	NED 2	GER 4										5	17
1966	Owen Racing Organisation	BRM P83	BRM P75 3.0 H16							ITA Сход	USA Сход	MEX Сход							5	17
1967	Team Lotus	Lotus 43	BRM P75 3.0 H16	RSA Сход															7	15
		Lotus 33	BRM P60 2.1 V8		MON 2
		Lotus 49	Ford Cosworth DFV 3.0 V8			NED Сход	BEL Сход	FRA Сход	GBR Сход	GER Сход	CAN 4	ITA Сход	USA 2	MEX Сход
1968	Team Lotus	Lotus 49	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	RSA 2															1	48
	Gold Leaf Team Lotus	Lotus 49			ESP 1
	Gold Leaf Team Lotus	Lotus 49B				MON 1	BEL Сход	NED 9	FRA Сход	GBR Сход	GER 2	ITA Сход	CAN 4	USA 2	MEX 1
1969	Gold Leaf Team Lotus	Lotus 49B	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	RSA 2	ESP Сход	MON 1	NED 7	FRA 6	GBR 7	GER 4	ITA 9	CAN Сход	USA Сход	MEX					7	19
1970	Rob Walker Racing Team	Lotus 49C	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	RSA 6	ESP 4														13	7
	Brooke Bond Oxo Racing – Rob Walker	Lotus 49C				MON 5	BEL Сход	NED NC	FRA 10	GBR 6	GER Сход	AUT
	Brooke Bond Oxo Racing – Rob Walker	Lotus 72C											ITA WD	CAN NC	USA Сход	MEX Сход
1971	Motor Racing Developments Ltd	Brabham BT33	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	RSA 9															21	2
1971	Motor Racing Developments Ltd	Brabham BT34	Ford Cosworth DFV 3.0 V8		ESP Сход	MON Сход	NED 10	FRA Сход	GBR Сход	GER 9	AUT 5	ITA Сход	CAN Сход	USA 7					21	2
1972	Motor Racing Developments Ltd	Brabham BT33	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	ARG Сход	RSA 6														15	4
1972	Motor Racing Developments Ltd	Brabham BT37	Ford Cosworth DFV 3.0 V8			ESP 10	MON 12	BEL Сход	FRA 10	GBR Сход	GER 6	AUT Сход	ITA 5	CAN 8	USA 11				15	4
1973	Embassy Racing	Shadow DN1	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	ARG	BRA	RSA	ESP Сход	BEL 9	MON Сход	SWE Сход	FRA 10	GBR Сход	NED NC	GER 13	AUT Сход	ITA 14	CAN 16	USA 13	—	0
1974	Embassy Racing with Graham Hill	Lola T370	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	ARG Сход	BRA 11	RSA 12	ESP Сход	BEL 8	MON 7	SWE 6	NED Сход	FRA 13	GBR 13	GER 9	AUT 12	ITA 8	CAN 14	USA 8	18	1
1975	Embassy Racing with Graham Hill	Lola T370	Ford Cosworth DFV 3.0 V8	ARG 10	BRA 12	RSA DNQ	ESP												—	0
1975	Embassy Racing with Graham Hill	Hill GH1	Ford Cosworth DFV 3.0 V8					MON DNQ	BEL	SWE	NED	FRA	GBR	GER	AUT	ITA	USA		—	0

Зноскі

↑ ^а ^б Graham Hill // Find a Grave — 1996. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ From 'The Iceman' to 'The Monza Gorilla' - the best nicknames in F1 history (англ.). formula1.com (27 студзеня 2017). Праверана 5 ліпеня 2022.
↑ 10 of the best injury comebacks in F1 history (англ.). formula1.com (24 студзеня 2019). Праверана 5 ліпеня 2022.
↑ Tom Jeffries. How many F1 drivers have won the Le Mans 24 Hours? (англ.). motorsport.com (1 чэрвеня 2022). Праверана 7 чэрвеня 2022.
↑ Tom Jeffries; David Malsher-Lopez. Formula 1 drivers who conquered the Indy 500 (англ.). motorsport.com (25 мая 2022). Праверана 7 чэрвеня 2022.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

David Malsher-Lopez. Graham Hill's amazing motorsport legacy (англ.). motorsport.com (29 лістапада 2020). Праверана 10 мая 2023.

[_40984d35d6f2cbaf-1] а ^б Graham Hill // Find a Grave — 1996. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[_85a02a406f9c5a59-2] The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[3] From 'The Iceman' to 'The Monza Gorilla' - the best nicknames in F1 history (англ.). formula1.com (27 студзеня 2017). Праверана 5 ліпеня 2022.

[4] 10 of the best injury comebacks in F1 history (англ.). formula1.com (24 студзеня 2019). Праверана 5 ліпеня 2022.

[5] Tom Jeffries. How many F1 drivers have won the Le Mans 24 Hours? (англ.). motorsport.com (1 чэрвеня 2022). Праверана 7 чэрвеня 2022.

[6] Tom Jeffries; David Malsher-Lopez. Formula 1 drivers who conquered the Indy 500 (англ.). motorsport.com (25 мая 2022). Праверана 7 чэрвеня 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]