Перайсці да зместу

Закон попыту і прапановы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Закон попыту і прапановы
Схематычная ілюстрацыя
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Закон попыту і прапановы — адзін з асноўных законаў рынкавай эканомікі, які тлумачыць, як фармуецца цана на тавары і паслугі на падставе ўзаемадзеяння паміж попытам і прапановай.

  • Попыт — гэта колькасць тавару або паслугі, якую спажыўцы гатовы набыць па пэўнай цане.
  • Прапанова — гэта колькасць тавару або паслугі, якую вытворцы гатовы прадаць па пэўнай цане.

Закон сцвярджае, што пры іншых роўных умовах:

  • калі цана павышаецца, то попыт змяншаецца, а прапанова павялічваецца;
  • калі цана змяншаецца, то попыт павялічваецца, а прапанова змяншаецца.

Кропка, у якой колькасць прапанаванага тавару роўная колькасці запатрабаванага, называецца раўнаважнай цаной. У гэтай кропцы рынкавы механізм функцыянуе найбольш эфектыўна: няма ні дэфіцыту, ні лішку.

Фактары, што ўплываюць

[правіць | правіць зыходнік]

На попыт і прапанову ўплываюць:

  • даход спажыўцоў;
  • цэны на звязаныя тавары (заменнікі або дадаткі);
  • густы і перавагі;
  • кошт вытворчасці;
  • тэхналогіі;
  • падаткі і субсідыі;
  • чаканні адносна будучых цэн;
  • колькасць пастаўшчыкоў або спажыўцоў.

Графічнае прадстаўленне

[правіць | правіць зыходнік]
  • Крывая попыту звычайна мае зніжальны нахіл — чым вышэйшая цана, тым меншы попыт.
  • Крывая прапановы мае ўзыходны нахіл — чым вышэйшая цана, тым большая прапанова.
  • Кропка перасячэння гэтых крывых — гэта раўнаважны стан.

Закон попыту і прапановы — аснова мікраэканомікі і адзін з базавых прынцыпаў, які тлумачыць механізмы фармавання цэн, паводзіны спажыўцоў і вытворцаў, а таксама вынікі дзяржаўнага ўмяшання (напрыклад, усталяванне мінімальнай ці максімальнай цаны).

Крытыка і абмежаванні

[правіць | правіць зыходнік]
  • Закон працуе ў ідэальных умовах, але ў рэальным свеце існуюць рынкавыя няўдачы, манаполіі, знешнія эфекты і іншыя фактары, якія могуць скажона ўплываць на ўзаемадзеянне попыту і прапановы.
  • У некаторых сектарах (напрыклад, ахова здароўя, адукацыя, жыллё) гэты механізм не забяспечвае справядлівага і эфектыўнага размеркавання рэсурсаў.
  • Mankiw, N. Gregory. Principles of Economics. Cengage Learning, 2018.
  • Samuelson, Paul A.; Nordhaus, William D. Economics. McGraw-Hill Education, 2010.
  • Krugman, Paul; Wells, Robin. Microeconomics. Worth Publishers, 2018.