Закон попыту і прапановы

Закон попыту і прапановы
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Закон попыту і прапановы — адзін з асноўных законаў рынкавай эканомікі, які тлумачыць, як фармуецца цана на тавары і паслугі на падставе ўзаемадзеяння паміж попытам і прапановай.

Сутнасць

• Попыт — гэта колькасць тавару або паслугі, якую спажыўцы гатовы набыць па пэўнай цане.
• Прапанова — гэта колькасць тавару або паслугі, якую вытворцы гатовы прадаць па пэўнай цане.

Закон сцвярджае, што пры іншых роўных умовах:

• калі цана павышаецца, то попыт змяншаецца, а прапанова павялічваецца;
• калі цана змяншаецца, то попыт павялічваецца, а прапанова змяншаецца.

Раўнавага

Кропка, у якой колькасць прапанаванага тавару роўная колькасці запатрабаванага, называецца раўнаважнай цаной. У гэтай кропцы рынкавы механізм функцыянуе найбольш эфектыўна: няма ні дэфіцыту, ні лішку.

Фактары, што ўплываюць

На попыт і прапанову ўплываюць:

• даход спажыўцоў;
• цэны на звязаныя тавары (заменнікі або дадаткі);
• густы і перавагі;
• кошт вытворчасці;
• тэхналогіі;
• падаткі і субсідыі;
• чаканні адносна будучых цэн;
• колькасць пастаўшчыкоў або спажыўцоў.

Графічнае прадстаўленне

• Крывая попыту звычайна мае зніжальны нахіл — чым вышэйшая цана, тым меншы попыт.
• Крывая прапановы мае ўзыходны нахіл — чым вышэйшая цана, тым большая прапанова.
• Кропка перасячэння гэтых крывых — гэта раўнаважны стан.

Значэнне

Закон попыту і прапановы — аснова мікраэканомікі і адзін з базавых прынцыпаў, які тлумачыць механізмы фармавання цэн, паводзіны спажыўцоў і вытворцаў, а таксама вынікі дзяржаўнага ўмяшання (напрыклад, усталяванне мінімальнай ці максімальнай цаны).

Крытыка і абмежаванні

• Закон працуе ў ідэальных умовах, але ў рэальным свеце існуюць рынкавыя няўдачы, манаполіі, знешнія эфекты і іншыя фактары, якія могуць скажона ўплываць на ўзаемадзеянне попыту і прапановы.
• У некаторых сектарах (напрыклад, ахова здароўя, адукацыя, жыллё) гэты механізм не забяспечвае справядлівага і эфектыўнага размеркавання рэсурсаў.

Літаратура

• Mankiw, N. Gregory. Principles of Economics. Cengage Learning, 2018.
• Samuelson, Paul A.; Nordhaus, William D. Economics. McGraw-Hill Education, 2010.
• Krugman, Paul; Wells, Robin. Microeconomics. Worth Publishers, 2018.