Магілёўскі кар’ер
| Славутасць | |
| Магілёўскі кар’ер | |
|---|---|
.jpg) | |
| 53°51′59″ пн. ш. 30°21′39″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | |
| Месцазнаходжанне | |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Магілёўскі кар’е́р — кар’ер у Магілёве, які з’яўляецца месцам пахавання ахвяр масавых расстрэлаў у час сталінскіх рэпрэсій. Знаходзіцца каля колішняй вёскі Папоўкі, побач з Магілёўскім мясакамбінатам па праспекце Дзімітрава.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
У пачатку XX стагоддзя тут знаходзіўся скотамагільнік. Першымі ў 1918 годзе расстраляныя каталіцкія святары, сярод якіх вядомае імя Яўгена Святаполк-Мірскага[1]. У пачатку 20-х гадоў тут расстраляныя і праваслаўныя святары[2].
Каля 1932 года створаны калгас, пазней саўгас «Давыдаўка», якому належаў скотамагільнік.
У 1937 годзе тут арганізавана месца масавых расстрэлаў і пахаванне. У 1938 або 1939 гадах расстрэлы на гэтым месцы скончылі. У 1941 годзе нямецкія ваенныя ўпершыню зладзілі тут раскопкі і знайшлі мноства чалавечых касцей. Пасля сканчэння Другой сусветнай вайны ў кар’еры здабывалі пясок, нягледзячы на знаходкі касцей[2].
У 1987 годзе падчас будаўнічых прац выяўленая брацкая магіла, пасля чаго створаная камісія па расследаванні[1], якая эксгумавала з брацкай магілы рэшткі больш як 500 ахвяр[2].
У архівах знайшліся звесткі пра расстрэлы тут прадстаўнікоў каталіцкага касцёла і праваслаўнай царквы[2].
Памяць[правіць | правіць зыходнік]
Увосені 1990 года[1] (паводле іншых звестак — на Радаўніцу 4 красавіка 1989[3]) на месцы расстрэлаў усталяваны дубовы мемарыяльны крыж, з тае пары тут ладзіцца дзень памяці продкаў. У 1998 годзе спарахнелы крыж адрэстаўраваны.
У верасні 2023 года шасціканцовы крыж дэмантаваны[4], замест яго ўсталяваны хваёвы чатырохканцовы з надпісам па-руску: «Кресту твоему поклоняемся владыко и воскресение твоё славим». Беларуская таблічка з надпісам «Крыж Памяці аб бязвінна забітых у 20-30-х гадах XX стагоддзя», якая вісела на старым крыжы, прыладжаная да меншага крыжа, таксама ўсталяванага калісьці грамадскасцю[2].
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б в Магілёў: памятны знак ахвярам масавых расстрэлаў. Людзі. Радыё „Свабода“ (1 мая 2009). Праверана 16 кастрычніка 2023.
- ↑ а б в г д Ф. Раўбіч.. У Магілёве „русіфікавалі“ крыж на месцы сталінскіх расстрэлаў. Грамадства. Наша Ніва (10 кастрычніка 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.
- ↑ Месцы памяці ахвяр камунізму ў Беларусі / пад рэд. Анны Камінскі. — Фонд даследавання камуністычных дыктатур, 2011.
- ↑ У Магілёве прыводзяць у парадак месца сталінскіх расстрэлаў. Культура. Наша Ніва (24 верасня 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.
