Магілёўскі кар’ер

Магілёўскі кар’ер
	Славутасць
Магілёўскі кар’ер
	53°51′59″ пн. ш. 30°21′39″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь;
Месцазнаходжанне	Магілёў;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Магілёўскі кар’е́р — кар’ер у Магілёве, які з’яўляецца месцам пахавання ахвяр масавых расстрэлаў у час сталінскіх рэпрэсій. Знаходзіцца каля колішняй вёскі Папоўкі, побач з Магілёўскім мясакамбінатам па праспекце Дзімітрава.

Гісторыя

У пачатку XX стагоддзя тут знаходзіўся скотамагільнік. Першымі ў 1918 годзе расстраляныя каталіцкія святары, сярод якіх вядомае імя Яўгена Святаполк-Мірскага^[1]. У пачатку 20-х гадоў тут расстраляныя і праваслаўныя святары^[2].

Каля 1932 года створаны калгас, пазней саўгас «Давыдаўка», якому належаў скотамагільнік.

У 1937 годзе тут арганізавана месца масавых расстрэлаў і пахаванне. У 1938 або 1939 гадах расстрэлы на гэтым месцы скончылі. У 1941 годзе нямецкія ваенныя ўпершыню зладзілі тут раскопкі і знайшлі мноства чалавечых касцей. Пасля сканчэння Другой сусветнай вайны ў кар’еры здабывалі пясок, нягледзячы на знаходкі касцей^[2].

У 1987 годзе падчас будаўнічых прац выяўленая брацкая магіла, пасля чаго створаная камісія па расследаванні^[1], якая эксгумавала з брацкай магілы рэшткі больш як 500 ахвяр^[2].

У архівах знайшліся звесткі пра расстрэлы тут прадстаўнікоў каталіцкага касцёла і праваслаўнай царквы^[2].

Памяць

Увосені 1990 года^[1] (паводле іншых звестак — на Радаўніцу 4 красавіка 1989^[3]) на месцы расстрэлаў усталяваны дубовы мемарыяльны крыж, з тае пары тут ладзіцца дзень памяці продкаў. У 1998 годзе спарахнелы крыж адрэстаўраваны.

У верасні 2023 года шасціканцовы крыж дэмантаваны^[4], замест яго ўсталяваны хваёвы чатырохканцовы з надпісам па-руску: «Кресту твоему поклоняемся владыко и воскресение твоё славим». Беларуская таблічка з надпісам «Крыж Памяці аб бязвінна забітых у 20-30-х гадах XX стагоддзя», якая вісела на старым крыжы, прыладжаная да меншага крыжа, таксама ўсталяванага калісьці грамадскасцю^[2].

Крыніцы

↑ ^а ^б ^в Магілёў: памятны знак ахвярам масавых расстрэлаў (нявызн.). Людзі. Радыё „Свабода“ (1 мая 2009). Праверана 16 кастрычніка 2023.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д Ф. Раўбіч.. У Магілёве „русіфікавалі“ крыж на месцы сталінскіх расстрэлаў (нявызн.). Грамадства. Наша Ніва (10 кастрычніка 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.
↑ Месцы памяці ахвяр камунізму ў Беларусі / пад рэд. Анны Камінскі. — Фонд даследавання камуністычных дыктатур, 2011.
↑ У Магілёве прыводзяць у парадак месца сталінскіх расстрэлаў (нявызн.). Культура. Наша Ніва (24 верасня 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.

[крыж2009-1] а ^б ^в Магілёў: памятны знак ахвярам масавых расстрэлаў (нявызн.). Людзі. Радыё „Свабода“ (1 мая 2009). Праверана 16 кастрычніка 2023.

[раўбіч-2] а ^б ^в ^г ^д Ф. Раўбіч.. У Магілёве „русіфікавалі“ крыж на месцы сталінскіх расстрэлаў (нявызн.). Грамадства. Наша Ніва (10 кастрычніка 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.

[камінскі-3] Месцы памяці ахвяр камунізму ў Беларусі / пад рэд. Анны Камінскі. — Фонд даследавання камуністычных дыктатур, 2011.

[парадак-4] У Магілёве прыводзяць у парадак месца сталінскіх расстрэлаў (нявызн.). Культура. Наша Ніва (24 верасня 2023). Праверана 16 кастрычніка 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]