Мары дэ Гурнэ

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Мары дэ Гурнэ
фр.: Marie de Gournay
Асабістыя звесткі
Псеўданімы Damoiselle de G.[1] і Fille d'alliance de Monsieur de Montaigne[1]
Дата нараджэння 6 кастрычніка 1565(1565-10-06)[2]
Месца нараджэння
Дата смерці 13 ліпеня 1645(1645-07-13)[2] (79 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці перакладчыца, філосаф, пісьменніца, алхімік, эсэістка, паэтка
Мова твораў французская
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Мары́ дэ Гурнэ́ (франц. Marie de Gournay; 6 кастрычніка 1565, Парыж, Каралеўства Францыя — 13 ліпеня 1645, Парыж, Каралеўства Францыя) — французская пісьменніца, перакладніца і філосаф. Яна выступала за доступ жанчын да адукацыі. Сярод яе твораў — «Роўнасць мужчын і жанчын» (1622) і «Жаночае гора» (Les femmes et Grief des dames, 1626). Яна таксама адрэдагавала і выдала зборнік эсэ Мішэля дэ Мантэня пасля яго смерці.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Мары нарадзілася ў Парыжы ў 1565 годзе ў сям’і Гіёма Лё Жарса, феадала і скарбніка караля Генрыха III. Пасля смерці бацькі ў 1577 годзе сям’я Мары пераехала ў Гурнэ-сюр-Аронд[5].

Мары была самавучкай. Самастойна вывучала гуманітарныя навукі і лаціну. Падчас вучобы Мары адкрыла для сябе Мішэля дэ Мантэня. У 1588 годзе Мары пазнаёмілася з ім асабіста: яны выпадкова сустрэліся ў Парыжы, пасля чаго Мантэнь назваў Мары «прыёмнай дачкой»[6].

У 1591 годзе, пасля смерці маці, Мары пераехала ў Парыж, пакінуўшы радавы маёнтак сваім братам.

У 1592 годзе, пасля смерці Мантэня, яго жонка перадала Мары копіі эсэ мужа. У 1595 годзе Мары дэ Гурнэ апублікавала першае выданне яго эсэ[7].

Яна пасялілася ў Парыжы, збіраючыся зарабляць на жыццё пісьменніцкай працай[8].

У Парыжы М. дэ Гурнэ пазнаёмілася з Юстам Ліпсіем, які адкрыў яе Еўропе як пісьменніцу. Мары пісала для каралевы Марго, Генрыха IV, Марыі Медычы і Луі XIII і, такім чынам, знайшла сабе моцных заступнікаў. Мары дэ Гурнэ быў запрошаная ў салён каралевы Марго і атрымлівала рэгулярную фінансавую падтрымку[9].

Мары памерла ў 1645 годзе ва ўзросце 79 гадоў і была пахавана ў храме Сент-Эсташ у Парыжы[10].

Мары дэ Гурнэ стала першай жанчынай у Францыі, якая зрабіла ўклад у літаратурную крытыку[11].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Мары дэ Гурнэ апублікавала сваю першую кнігу ў 1594 годзе, і яна называлася «Шпацыр спадара дэ Мантэня» (Le Proumenoir de Monsieur de Montaigne). Першы паэтычны твор з’явіўся ў 1588 годзе[12].

Мары пераклала на французскую мову Гая Салюстыя, Авідзія, Вергілія і Тацыта. Яна таксама напісала некалькі вершаў і адаптавала П’ера дэ Рансара. У 1616 годзе яна выдала зборнік перакладаў вершаў, у прадмове да якога абвергла выказванне Малерба аб неабходнасці ачышчэння французскай мовы. Мары абвінавачвалі ў састарэлых поглядах, а саму яе абражалі «старой дзевай». У адказ на крытыку Мары апублікавала «Роўнасць мужчын і жанчын», якую прысвяціла Ганне Аўстрыйскай[13].

У сваёй кнізе Le Promenoir de M. de Montaigne qui traite de l’amour dans l'œuvre de Plutarque, апублікаванай у 1626 годзе, яна даследуе праблему небяспекі, з якой сутыкаюцца жанчыны, калі становяцца залежнымі ад мужчын. Дзякуючы невялікай пенсіі, якую плаціў ёй кардынал Рышэльё, яна змагла апублікаваць апошнюю рэдакцыю эсэ Мантэня ў 1635 годзе[14].

У эсэ «Гора дамаў» Мары скардзілася, што жанчыны не могуць валодаць уласнасцю, быць свабоднымі або мець доступ да дзяржаўных пасадаў. Яна сцвярджала, што адукаваныя жанчыны маюць такое ж права быць пачутымі, як і адукаваныя мужчыны. Як і Рэнэ Дэкарт, Мары аддзяляла розум ад цела і сцвярджала, што розум жанчыны такі ж моцны, як і розум мужчыны[15].

Творы[правіць | правіць зыходнік]

  • 1588: un sonnet et une ode dans les «Regrets funèbres sur la mort d’Aymée» у Œuvres de Pierre de Brach (Le Tombeau d’Aymée)
  • 1594: Le Proumenoir de Monsieur de Montaigne
  • 1595: Préface sur les Essais de Michel, seigneur de Montaigne, Les Essais de Michel Seigneur de Montaigne
  • 1595: hommage en prose en Jean de Sponde, dans Response du Feu Sieur de Sponde…
  • 1598: Preface sur les Essais de Michel, seigneur de Montaigne, Les Essais de Michel Seigneur de Montaigne
  • 1608: Bienvenue de Monseigneur le duc d’Anjou
  • 1610: Adieu de l’Ame du Roy de France et de Navarre Henry le Grand, avec la Défense des Peres Jesuites
  • 1619: Versions de quelques pièces de Virgile, Tacite, Salluste, avec l’Institution de Monseigneur, frere unique du Roy (comprend également un «traicté sur la Poësie»)
  • 1620: Eschantillons de Virgile
  • 1620: deux poèmes dans Les Muses en deuil
  • 1621: Traductions. Partie du Quatriesme de l’Eneide, avec une oraison de Tacite, et une de Saluste
  • 1622: Égalité des Hommes et des Femmes
  • 1624: Remerciement, au Roy
  • 1626: L’ombre de la Damoiselle de Gournay — œuvre composée de mélanges — L’homme est l’ombre d’un songe & son œuvre est son ombre qui comprend
  • 1628: trois poèmes, in Recueil de plusieurs inscriptions proposées pour remplir les Tables d’attente estans sous les statues du Roy Charles VII et de la Pucelle d’Orléans…
  • 1634: Les Advis, ou les Presens de la Demoiselle de Gournay (ajoute à L’Ombre: Discours sur ce livre à Sophrosine, Oraison du Roy à S. Louys durante le siège de Rhé, Première delivrance de Casal, De la temerité et la traduction du VIe livre de l'Énéide)
  • 1635: un poème, in Le Sacrifice des Muses
  • 1635: un poème, in Le Parnasse royal
  • 1641: réédition des Advis
  • 1642: deux épigrammes, in le Jardin des Muses
  • 1644: une épigramme, у l’Approbation du Parnasse qui précède Les Chevilles de Me Adam Menuisier de Nevers.

Зноскі

  1. ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 30 жніўня 2020.
  2. ↑ а б Marie le Jars de Gournay // FemBio database Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 15 снежня 2014.
  4. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
  5. ↑ Dezon-Jones Elyane, Marie de Gournay. Fragments d’un discours féminin, Paris, José Corti, 1988.
  6. ↑ Fogel Michèle, Marie de Gournay, itinéraires d’une femme savante, Paris, Fayard, 2004.
  7. ↑ Schiff Mario, La Fille d’alliance de Montaigne, Marie de Gournay, Paris, Honoré Champion, 1910, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k1105z
  8. ↑ Noiset Marie-Thérèse, «Marie de Gournay et le caprice des siècles», Études françaises, vol. 29, n° 3, 1993, p. 193—205.
  9. ↑ Noiset Marie-Thérèse, «Marie de Gournay et le caprice des siècles», Études françaises, vol. 29, n° 3, 1993, p. 193—205.
  10. ↑ Louise Amazan, Marie de Gournay, la voie de la sagesse, Libération, 8 octobre 2021, https://www.liberation.fr/culture/livres/marie-de-gournay-la-voie-de-la-sagesse-20211008_FR527ARSLVDANPXRP6XWNVDBUQ/?
  11. ↑ Noiset Marie-Thérèse, «Marie de Gournay et le caprice des siècles», Études françaises, vol. 29, n° 3, 1993, p. 193—205.
  12. ↑ Venesoen Constant, «Mademoiselle de Gournay» in Études sur la Littérature féminine du XVIIe siècle,Birmingham, Summa, 1990,p. 13-42.
  13. ↑ Venesoen Constant, «Mademoiselle de Gournay» in Études sur la Littérature féminine du XVIIe siècle,Birmingham, Summa, 1990,p. 13-42.
  14. ↑ Beaulieu J.P., Fournier H. «Pratiques Dialogiques et réécriture dans l'œuvre de Marie de Gournay», Neophilologus, volume 82, number 3 (1998), 357—367.
  15. ↑ Beaulieu J.P., Fournier H. «Pratiques Dialogiques et réécriture dans l'œuvre de Marie de Gournay», Neophilologus, volume 82, number 3 (1998), 357—367.

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мары_дэ_Гурнэ&oldid=4436803"