Міхал Богуш-Шышка

Міхал Богуш-Шышка
Дата нараджэння	8 лістапада 1811(1811-11-08)
Месца нараджэння	Варонічы, Цітвянская воласць, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	12 сакавіка 1877(1877-03-12) (65 гадоў)
Месца смерці	Альхоўка, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Узляны
Грамадзянства	Расійская імперыя
Род дзейнасці	дзеяч культуры, архівіст, перакладчык, гісторык, мовазнавец, энцыклапедыст, пісьменнік, археограф
Навуковая сфера	гісторыя, гістарыяграфія і археаграфія
Месца працы	Нясвіж
Альма-матар	Імператарскі Віленскі ўніверсітэт (1832) Віленскія мужчынскія гімназіі[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхал Богуш-Шышка (польск.: Michał Bohusz Szyszko; 8 лістапада 1811, в. Варонічы Ігуменскага павета Мінскай губерні, цяпер Пухавіцкі раён, Мінская вобласць — 12 сакавіка 1877, Альхова, цяпер Пухавіцкі раён) — беларускі і польскі культурны дзеяч, архівіст, перакладчык, гісторык, лінгвіст, энцыклапедыст, празаік.

Біяграфія

Бацькі: Рышард Шышка (Ryszard Szyszko) і Караліна Кушэўска (Karolina Kuczewska). Скончыў віленскую гімназію і Віленскі ўніверсітэт (1832), ведаў больш за 10 моў. Да 1838 года перакладчык мінскага межавага (падкаморскага) суда. Потым жыў у Санкт-Пецярбургу. Памёр у маёнтку Альхова (цяпер — Пяскі (Альхоўка) Пухавіцкага раёна) Ігуменскага павета. Пахаваны на мясцовых могілках каля Узлянаў.

Археаграфічная праца

З 1860 па 1873 год па запрашэнні нясвіжскага ардыната князя Вільгельма Радзівіла працаваў другім архіварыусам у Нясвіжы над сістэматызацыяй прыватнага збору дакументаў князёў Радзівілаў. У яго абавязкі ўваходзіла праца з дакументамі, якія тычаліся гісторыі і літаратуры.

Так, напрыклад, у Літоўскім дзяржаўным гістарычным архіве знаходзяцца складзеныя Богушам-Шышкай ― вопіс дакументаў за 1410―1787 гады і спісы вядомых асоб, згадваных у дакументах (ЛДІА, фонд 1280 ― «Радзівілы, князі», ч. 1, 1416—1922).

Аказваў дапамогу ў пошуку патрэбных дакументаў гісторыкам, якія прыязджалі ў Нясвіж ― М. І. Кастамараву, П. А. Гільтэбранту і іншым.

У «Архіве Радзівілаўскім» апублікаваў шэраг звестак па гісторыі Польшчы, Беларусі і Літвы: пра адказ караля Жыгімонта III рускім паслам у 1610 годзе, аб Лоеўскай бітве 1649, аб бітве пад Алькенікамі 1700 года, прамова Яна Сабескага пасля зрыву сойма ў Гродне (1688), акт Барскай канфедэрацыі 1768 года, дзённік ваеннага паходу на рускія землі ў 1660 годзе, дакументы суда над філосафам Казімірам Лышчынскім, лісты Караля Станіслава Радзівіла да князя М. В. Рэпніна і інш.

Літаратурная дзейнасць

Нароўні з вядомымі навукоўцамі ― прафесарам Фларыянам Чэпялінскім, пісьменнікам і філолагам Януарыям Філіповічам, паэтам Вінцэнтам Каратынскім, пісьменнікам і перакладчыкам Валяр’янам Тамашэвічам, гісторыкам Аляксандрам Здановічам, ― удзельнічаў у працы над «Слоўнікам польскай мовы» (Вільня, 1861).

У 1858—1859 гадах удзельнічаў у стварэнні польскай «Усеагульнай энцыклапедыі» («Encyklopedia Powszechna») Самуэля Оргельбранда, першы том якой з’явіўся ў 1868 годзе.

На аснове нясвіжскіх дакументаў напісаў «Нарыс жыцця князя Міхала Кшыштафа Радзівіла, празванага Сіроткам», «Дыярыуш князя Міхала Казіміра Радзівіла», «Гісторыю Астрожскай ардынацыі» (не выдадзена).

Міхал Богуш-Шышка пераклаў на польскую мову:

• «Споведзь» («Wyznania») Св. Аўгусціна (тт. 1-2, 1844)
• «Падарожжы» А. Гумбальта (тт. 1-4, 1861)
• «Нарыс усеагульнай гісторыі» Г. Вэбера (тт.1-2, 1862)
• «Лісты Св. Бернарда» Бернарда Клервоскага (1849)

Пераклаў лацінскую частку «Жыцці архіепіскапаў Гнезненскіх, Прымасаў Кароны Польскай і Вялікага Княства Літоўскага, ад Вілібальда да Анджэя Ольшоўскага» (1860)

Літаратура

• Казлоў У. П., Міхальчанка А. М. Некаторыя пытанні археаграфіі як навуковай дысціпліны Архівавана 6 сакавіка 2016. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 2 / Рэд. кал.: Р. П. Платонаў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелНДІДАС, 2001. — 360 с.
• Jelski A. Olchów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. — Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. — С. 447—448. — 960 с.