Перайсці да зместу

Саколда

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Саколда
Характарыстыка
Даўжыня
  • 44,1 км
Басейн 464 км²
Вадацёк
Вусце Супрасль
Размяшчэнне
Водная сістэма Супрасль → Нараў → Вісла → Гданьская бухта

Краіна
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Саколда (польск.: Sokołda) — рака ў Польшчы, правы прыток Супраслі, басейн Нарава. Даўжыня 44,1 км. На рацэ горад Саколка.

Назва Саколда — балцка-яцвяжскага паходжання. Пра гэта сведчыць элемент -da у назве, які пайшоў ад яцвяжскага *udā «вада, рака»[2].

Яцвяжскае *udā адносіцца да балцкай гідранімічнай асновы Ud- : Vad- : Ved-, з якой звязаныя лат. ūdens, пруск. (w)undan, літ. vanduo «вада». Варыянты гэтай асновы — у балцкіх назвах такіх рэк, як літоўскія Vedega, Vadaktis, пасожская Удага, падняпроўская Ведаса і пад.[3]

Апроч Саколды, другая аснова -da і ў рачных назвах Ясельда, Грыўда, Нёўда, Сёгда, Голда. Гэтыя назвы паказваюць арэал менш-больш паміж Навагрудкам на ўсходзе, Беластокам на захадзе і Івацэвічамі на поўдні. У гэтым арэале таксама сканцэнтраваныя гідронімы яцвяжскага паходжання: Свіцязь, Сіпа, Зэльва, *Zeita (> Zietela > Дзятлава), у якіх бачны пераход усходнябалцкага š, ž у заходнябалцкае s, z.

Прамы аналаг назвы Саколда — літоўскія рачныя назвы Sakal-upis (засведчаныя сама менш тры такія гідронімы), ад літ. sakalas «сокал» i upė «рака»[4]. Адпаведна, Саколда значыла «Сакаліная рака», гэта была рака, дзе назіралі асабліва шмат сокалаў.

«Яцвяжскасць» рачной назвы Саколда кажа пра тое, што ў яцвяжскай мове мела быць слова для «сокала», роднаснае літоўскаму слову.

Апроч Саколды, на поўнач ад Беластока такія балцкія (меркавана яцвяжскія) рачныя назвы, як Голда, Кумялка, Нерасль, Супрасль, Бебра (Бебжа).

Зноскі

  1. Geographic Names Server — 2018.
  2. K. Būga. Jotvingių žemės upių vardų galūnė -da. // Tauta ir žodis. — 1923. — Т. 1. — С. 100.
  3. Топоров В. Н., Трубачев О. Н. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. — М., 1962. — С. 157, 169—170, 178, 211.
  4. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 287.