Сфагнум
| Сфагнум | |||||||||||||||||
 Sphagnum fallax | |||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||
|
Sphagnum L. (1753) | |||||||||||||||||
| Тыпавы від | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Сфагнум, Сфагнавы мох[1] (Sphagnum) — балотная расліна, род моху (звычайна бялёсай афарбоўкі), з якога ўтворыцца торф; тарфяны мох.
Змест
Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]
Сфагнавыя імхі нярэдка больш бледна афарбаваныя, чым зялёныя імхі, таму іх часам таксама завуць белымі імхамі. Разам з дробнымі зялёнымі клеткамі ў іх маюцца буйныя бясколерныя ваданосныя клеткі[1].
На адкрытых месцах некаторыя сфагнавых імхі могуць мець яркую афарбоўку[1].
Сцябло ў сфагнумаў прамостаячае, па меры нарастання верхавіны ўнізе паступова адмірае. Сцябловыя лісты трохкутныя, галінкавыя - ланцэнтныя. Усе лісты складаюцца з аднаго пласта клетак[1].
Размножваецца спорамі, якія высейваюцца са скрыначак[1].
Распаўсюджванне і экалогія[правіць | правіць зыходнік]
Пасяляецца на вільготных месцах, спрыяе хуткаму забалочванню тэрыторыі, бо здольны актыўна паглынаць і ўтрымліваць вільгаць. З'яўляецца ўтваральнай раслінай сфагнавых балот.
Найбольш шырока распаўсюджаны ва ўмеранай зоне Паўночнага паўшар'я. Найбольшая відавая разнастайнасць у Паўднёвай Амерыцы.
У Беларусі сустракаецца па ўсёй тэрыторыі[1].
Гаспадарчае значэнне і ўжыванне[правіць | правіць зыходнік]
З-за малой цеплаправоднасці ўжываецца ў будаўнічай справе як ізаляцыйны матэрыял у выглядзе пласцінак, парашка, якія вырабляюцца з гэтага торфу; таксама дэзадарыруючы сродак. Некаторыя народнасці лічаць сфагнум прыдатным матэрыялам для цёплых пялёнак, якімі яны зімой накрываюць сваіх дзяцей[3].
Сфагнум ўжываецца ў кветкаводстве ў якасці напаўняльніка пры складанні земляных сумесяў. У паветрана-сухім стане сфагнавыя імхі здольныя паглынуць вады прыкладна ў 20 разоў больш ўласнай масы, што ў 4 разы пераўзыходзіць магчымасці гіграскапічнай ваты (адсюль і назва моху, «сфагнас» па-грэчаскі — губка)[4].
Сфагнум вельмі ўстойлівы да раскладання, высушаны доўга захоўваецца. Расце ў багністых месцах, збіраюць яго летам.
Ужыванне ў медыцынскіх мэтах[правіць | правіць зыходнік]
Сфагнумам можна карыстацца ў якасці перавязачнага сродка. Ён валодае ранагаючым і антысептычным дзеяннем з прычыны ўтрымання фенолападобнага рэчыва сфагнолу. У экстраных выпадках сфагнум можна ўжываць без стэрылізацыі[1].
Спіс відаў[правіць | правіць зыходнік]
Род сфагнум уключае 120 відаў[5]:
- Sphagnum affine Renauld & Cardot
- Sphagnum africanum Welw. & Duby
- Sphagnum andrusii (H.A.Crum) Flatberg
- Sphagnum angermanicum Melin
- Sphagnum angustifolium (Warnst.) C.E.O.Jensen
- Sphagnum annulatum Warnst.
- Sphagnum aongstroemii C.Hartm.
- Sphagnum austinii Sull.
- Sphagnum australe Mitt.
- Sphagnum balticum (Russow) C.E.O.Jensen
- Sphagnum bartlettianum Warnst.
- Sphagnum beccarii Hampe
- Sphagnum boliviae Warnst.
- Sphagnum bordasii Besch.
- Sphagnum brasiliense Warnst.
- Sphagnum brevifolium (Lindb.) Roll
- Sphagnum brevirameum Hampe
- Sphagnum camusii (Cardot) Warnst.
- Sphagnum capense Hornsch.
- Sphagnum capillifolium (Ehrh.) Hedw.
- Sphagnum carolinianum R.E.Andrus
- Sphagnum centrale C.E.O.Jensen
- Sphagnum ceylonicum Mitt. ex Warnst.
- Sphagnum compactum Lam. & DC.
- Sphagnum concinnum (Berggr.) Flatberg
- Sphagnum cribrosum Lindb.
- Sphagnum cristatum Hampe
- Sphagnum cuspidatulum Müll.Hal.
- Sphagnum cuspidatum Ehrh. ex Hoffm.
- Sphagnum cyclophyllum Sull. & Lesq.
- Sphagnum davidii Warnst.
- Sphagnum denticulatum Brid.
- Sphagnum falcatulum Besch.
- Sphagnum fallax H.Klinggr.
- Sphagnum fimbriatum Wilson
- Sphagnum fitzgeraldii Renauld & Cardot
- Sphagnum flavicomans (Cardot) Warnst.
- Sphagnum flexuosum Dozy & Molk.
- Sphagnum fuscum (Schimp.) H.Klinggr.
- Sphagnum girgensohnii Russow
- Sphagnum gomezii H.A.Crum
- Sphagnum henryense Warnst.
- Sphagnum imbricatum Hornsch. ex Russow
- Sphagnum inexspectatum Flatberg
- Sphagnum intermedium (Warnst.) Russow
- Sphagnum inundatum Russow
- Sphagnum isophyllum (Russow) Russow
- Sphagnum itatiaiae Müll.Hal. & Warnst.
- Sphagnum jensenii H.Lindb.
- Sphagnum junghuhnianum Dozy & Molk.
- Sphagnum khasianum Mitt.
- Sphagnum lenense H.Lindb. ex L.I.Savicz
- Sphagnum lescurii Sull.
- Sphagnum limbatum Mitt.
- Sphagnum lindbergii Schimp.
- Sphagnum livonicum (Russow ex Warnst.) G.Roth
- Sphagnum longistolo Müll.Hal.
- Sphagnum luzonense Warnst.
- Sphagnum macrophyllum Bernh. ex Brid.
- Sphagnum magellanicum Brid.
- Sphagnum majus (Russow) C.E.O.Jensen
- Sphagnum mendocinum Sull.
- Sphagnum meridense (Hampe) Müll.Hal.
- Sphagnum microcarpum Warnst.
- Sphagnum microporum Warnst. ex Cardot
- Sphagnum molle Sull. — Сфагнум мяккі
- Sphagnum molliculum Mitt.
- Sphagnum nemoreum Scop.
- Sphagnum nitidum Warnst.
- Sphagnum novo-caledoniae Paris & Warnst.
- Sphagnum novo-zelandicum Mitt.
- Sphagnum obtusiusculum Lindb. ex Warnst.
- Sphagnum obtusum Warnst.
- Sphagnum orientale L.I.Savicz
- Sphagnum oxyphyllum Warnst.
- Sphagnum palustre L.typus
- Sphagnum papillosum Lindb.
- Sphagnum patulum (Schimp.) Roll
- Sphagnum perichaetiale Hampe
- Sphagnum platyphyllum (Lindb.) Warnst.
- Sphagnum plumulosum Roll
- Sphagnum portoricense Hampe
- Sphagnum pulchrum (Lindb.) Warnst.
- Sphagnum pycnocladulum Müll.Hal.
- Sphagnum pylaesii Brid.
- Sphagnum quinquefarium (Lindb.) Warnst.
- Sphagnum recurvum P.Beauv.
- Sphagnum reichardtii Hampe
- Sphagnum riparium Ångström
- Sphagnum robinsonii Warnst.
- Sphagnum robustum (Warnst.) Roll
- Sphagnum rotundatum Müll.Hal. & Warnst.
- Sphagnum rubellum Wilson
- Sphagnum russowii Warnst.
- Sphagnum rutenbergii Müll.Hal.
- Sphagnum schliephackeanum (Warnst.) Roll
- Sphagnum scorpioides (Hampe) H.A.Crum
- Sphagnum semisquarrosum (Russow) Lepage
- Sphagnum sericeum Müll.Hal.
- Sphagnum sparsum Hampe
- Sphagnum speciosum (Russow) H.Klinggr.
- Sphagnum squarrosum Crome
- Sphagnum steerei R.E.Andrus
- Sphagnum strictum Sull.
- Sphagnum subobesum Warnst.
- Sphagnum subovalifolium Müll.Hal. & Warnst.
- Sphagnum subsecundum Nees
- Sphagnum subtile (Russow) Warnst.
- Sphagnum tenellum (Brid.) Brid.
- Sphagnum tenerum Sull. & Lesq. ex Sull.
- Sphagnum teres (Schimp.) Ångström
- Sphagnum torreyanum Sull.
- Sphagnum triangulare (Mamczar) N.O.Fred.
- Sphagnum trinitense Müll.Hal.
- Sphagnum truncatum Hornsch.
- Sphagnum tumidulum Besch.
- Sphagnum violascens Müll.Hal.
- Sphagnum warnstorfii Russow
- Sphagnum wheeleri Müll.Hal.
- Sphagnum wulfianum Girg.
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
_01.07.10_p.jpg)
Зноскі
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Сфагнум // Лекарственные растения и их применение. — 5-е, перераб. и. доп.. — Мн.: «Наука и техника», 1974. — С. 58-59. — 592 с. — 120 000 экз.
- ↑ Еленевский А. Г. Ботаника. Систематика высших, или наземных, растений: учебник для студ. высш. пед. учеб. заведений / А. Г. Еленевский, М. П. Соловьева, В. Н. Тихомиров. — 4-е изд., исп. — М.: Издательский центр «Академия», 2006. — С. 56
- ↑ Жизнь растений. Водоросли. Лишайники. Мхи. — М.: Мир книги, 2002. — Т. 5. — С. 163. — 192 с. — (Большая энциклопедия природы). — ISBN 5-8405-0312-6.
- ↑ Сфагнум (руск.) . Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2012. Праверана 30 сакавіка 2011.
- ↑ Список видов рода Сфагнум на сайте The Plant List (англ.) (Праверана 3 сакавіка 2012)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Roberta and Fred Case. Building a Sphagnum Bog Garden (Вырошчванне сфагнума ў адкрытым грунце.)
- Sphagnum
