Снежная каралева

Снежная каралева
дацк.: Snedronningen
Жанр	казка
Аўтар	Ханс Крысціян Андэрсен
Мова арыгінала	дацкая мова
Дата першай публікацыі	21 снежня 1844
Апублікаваны ў	New Fairy Tales. First Volume[d]
Персанажы	Kay[d], Gerda[d], The Snow Queen[d] і Q119938384?
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Снежная каралева (дацк. Sneedronningen) — казка Ганса Хрысціяна Андэрсана ў сямі раздзелах («апавяданнях»).

Змест

Апавяданне першае. Люстэрка і яго асколкі

«Жыў-быў троль, вельмі злосны; то быў сам д'ябал…» Злосны троль вырабляе люстэрка, у якім усё добрае здаецца злым, а злое — толькі ярчэй кідаецца ў вочы. Аднойчы вучні троля ўзялі гэта люстэрка, і бегалі з ім паўсюль, дзеля пацехі наводзячы яго на людзей, а пад канец вырашылі дабрацца і да неба, «каб пасмяяцца над ангеламі і самім Творцам». Але люстэрка, выпаўшы ў іх з рук, падае на зямлю і разлятаецца на тысячы аскепкаў. «Некаторым людзям аскепкі траплялі проста ў сэрца, і гэта было горш за ўсё: сэрца ператваралася ў кавалак лёду…»

Апавяданне другое. Хлопчык і дзяўчынка

Кай і Герда, хлопчык і дзяўчынка з бедных сем’яў — не сваякі, але любяць адзін аднаго, як брат і сястра. У іх ёсць свой садок пад дахам, дзе яны разводзяць ружы. Узімку ў садку, праўда, не пагуляеш, таму яны ходзяць адзін да аднаго ў госці, а аднойчы, седзячы ля акна і любуючыся снегам, Кай пытаецца ў бабулі: сняжынкі — нібы белыя пчолкі, а ці ёсць у іх свая царыца, як у звычайных пчол? Так, адказвае бабуля, гэта Снежная каралева; яна лётае над гарадамі на чорным воблаку. Праходзіць некаторы час, надыходзіць лета; Кай з Гердай сядзяць у сваім садку сярод руж — і тут у вока яму трапляе асколак д’ябальскага люстэрка. Сэрца яго становіцца чэрствым, «ледзяным»: ён смяецца з бабуляй, здзекуецца над Гердай, прыгажосць кветак яго больш не кранае, але ён захапляецца сняжынкамі з іх матэматычна ідэальнымі формамі («ніводнай няправільнай лініі!»). Аднойчы ён ідзе катацца на санках і з пястоты прывязвае свае, дзіцячыя, да раскошна ўпрыгожаных «дарослых» саней; нечакана яны разганяюцца — хутчэй, чым ён мог сабе ўявіць, — ўзнімаюцца ў паветра і імчацца прэч: яго забрала з сабой тая самая Снежная каралева.

Апавяданне трэцяе. Кветнік жанчыны, якая ўмела чараваць

Герда адпраўляецца на пошукі Кая. У сваіх падарожжах яна сустракае цудадзейку, якая ўпускае яе да сябе пераначаваць і ў выніку вырашае пакінуць дзяўчынку ў сябе і зрабіць яе сваёй прыёмнай дачкой; яна наводзіць на яе чары, з-за якіх Герда забывае аб свайму названаму браце, і чарадзействам хавае пад зямлю ўсе ружы ў сябе ў садзе, каб яны незнарок не нагадалі малой аб іх з Каем садку на даху. Але з капялюшы сваёй прыбраць ружы яна забывае; аднойчы капялюш гэтая трапляецца Гердзе на вочы, тая ўсё прыгадвае і пачынае плакаць. Там, куды сцякаюць яе слёзы, расцвітаюць схаваныя чараўніцай ружы; Герда распытвае іх — можа, Кай ужо мёртвы і яны бачылі яго пад зямлёй? — Але, атрымаўшы адмоўны адказ, разумее, што яго яшчэ можна выратаваць, і пускаецца ў дарогу.

Апавяданне чацвёртае. Прынц і прынцэса

Пакінуўшы сад чараўніцы, дзе пануе вечнае лета, Герда бачыць, што на самой справе ўжо даўно надышла восень, і вырашае паспяшацца. У шляху яна сустракае вучонага крумкача, які жыве са сваёй «нявестай» пры двары тутэйшага караля; з размовы з ім яна робіць выснову, што жаніх каралеўскай дочкі, прынцэсы, які з’явіўся з невядомых краёў — гэта Кай, і ўгаворвае крумкача адвесці яе ў палац паглядзець на яго. Становіцца ясна, што яна памылілася; але прынц і прынцэса шкадуюць яе і дораць дзяўчынцы «чаравікі, і муфту, і прыгожую сукенку» і залатую карэту, каб яна хутчэй знайшла Кая.

Апавяданне пятае. Маленькая разбойніца

У дарозе на падарожнікаў нападаюць разбойнікі: забіваюць слуг і фурмана, забіраюць сабе карэту, коней і дарагія адзення Герды. Сама ж Герда дастаецца «у сяброўкі» Маленькай разбойніцы, дачцэ начальніцай мясцовай шайкі — нявыхаванай, прагнай, упартай, але па сутнасці — адзінокай. Разбойніца задавальняе яе ў сваім «звярынцы»; дзяўчынка распавядае «гаспадыні» сваю гісторыю, тая пранікаецца і знаёміць яе з Паўночным аленем, гонарам «звярынца». Алень распавядае Гердзе аб сваёй далёкай радзіме, дзе кіруе Снежная каралева; Герда здагадваецца, што менавіта Снежная каралева трымае Кая ў сябе, і, з дазволу разбойніца, пускаецца ў шлях на паўночны алень.

Апавяданне шостае. Лапландка і фінка

У шляху Герда з аленямі начуюць у гасціннай лапландкі, якая, выслухаўшы іх гісторыю, раіць падарожнікам пабываць у адной мудрай жанчыны-фінкі. Алень, рушыўшы ўслед яе слоў, едзе з Гердай да фінкі і просіць у яе для дзяўчынкі «пітва, якое б дало ёй моц дванаццаці асілкаў». У адказ фінка кажа, што Гердзе такое пітво і не запатрабуецца: «сіла — у яе мілым, нявінным дзіцячым сэрцайку». Развітаўшыся з чарадзейкай, Герда з аленем даязджаюць да царства Снежнай каралевы; там яны растаюцца — далей дзяўчынка павінна ісці сама.

Апавяданне сёмае. Што адбывалася ў палацы Снежнай каралевы і што адбылося потым

Нягледзячы на ўсе перашкоды, Герда дабіраецца да палаца Снежнай каралевы і застае Кая ў адзіноце: ён спрабуе скласці з аскепкаў лёду слова «вечнасць» — такое заданне прапанавала яму перад сыходам каралева (па яе словах, калі ён здолее гэта зрабіць, ён будзе «сам сабе пан», і яна «падорыць яму ўвесь свет і новыя канькі»). Спачатку ён не можа зразумець, хто яна такая, але потым Герда спявае яму іх любімы псалом («Ружы квітнеюць… Прыгажосць, прыгажосць! Хутка ўбачым мы немаўля Хрыста»), Кай узгадвае яе, і ільдзінкі «ад радасці» самі сабой складваюцца ў патрэбны слова. Цяпер Кай — сам сабе гаспадар; названыя брат з сястрой вяртаюцца дадому, і высвятляецца, што яны — ужо дарослыя.

Спасылкі

• Аналіз казкі «Снежная Каралева» Архівавана 8 жніўня 2013.