Яловыя лясы

Яло́выя лясы́, е́льнікі — фармацыя карэнных хвойных лясоў, у дрэвастоі якіх пераважае елка. Адносяцца да прыродна-прагрэсіўных эдыфікатараў, здольных укараняцца ў іншыя фітацэнозы і выцясняць іх. Пашыраны ва ўмераным поясе Паўночнага паўшар’я^[1].

Беларусь

У Беларусі яловыя лясы займаюць плошчу каля 6,9 тыс. км², што складае каля 9,6 % усяго лесапакрытага абшара краіны. Пашыраны амаль па ўсёй тэрыторыі рэспублікі; часцей за ўсё ельнікі сустракаюцца на поўначы Беларусі (прыкладна 70 % усіх яловых лясоў краіны^[1]), дзе займаюць тэрыторыі, складзеныя гліністымі і суглінкавымі горнымі пародамі.

Узрост тэхнічнай спеласці 81—90 гадоў. У выніку павышанай эксплуатацыі ў яловых лясах пераважаюць маладнякі. Прадукцыйнасць высокая, насаджэнні вышэйшых банітэтаў (Іа—II) складаюць каля 96 %. Ценевынослівасць елкі спрыяе фарміраванню насаджэнняў з высокай паўнатой, самкнутым полагам^[1].

Вылучаюць 12 тыпаў яловых лясоў: імшыстыя, кіслічньм, чарнічныя, арляковыя, даўгамошныя і інш^[1]. У напрамку з поўначы на поўдзень яловыя лясы істотна адрозніваюцца. Найбольш устойлівыя фітацэнозы характэрны для Паазер'я. Цёмнахваёвым ельнікам паўночнай часткі Беларусі ўласцівыя ў першым і другім ярусах бяроза і асіна, у падлеску — ядловец, бружмель. У больш паўднёвых раёнах краіны ў першым і другім ярусах яловых лясоў з’яўляецца дуб, ясень і граб, а ў падлеску — ляшчына, брызгліна, жаўтазель, ракітнік.

Па ўскраінах нізінных і пераходных балотаў растуць своеасаблівыя травяна-асотавыя і асотава-сфагнавыя яловыя лясы, якія выконваюць важную водарэгулюючую функцыю — садзейнічаюць устойліваму пераводу павярхоўных водаў у грунтавыя падземныя воды. У падлеску і ў наглебавым полазе гэтых лясоў пераважаюць расліны — гіграфіты.

Значэнне

Яловыя лясы маюць вялікае прыродаахоўнае і гаспадарчае значэнне. Даюць высакаякасны будаўнічны матэрыял, сыравіну для цэлюлозна-папяровай прамысловасці, атрымання віскознага валакна, кармавых дражджэй, спірту, каніфолі і інш.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г Яловыя лясы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).

Літаратура

Фізічная геаграфія Беларусі: Вучэб. дапам. / Пад рэд. Б. М. Гурскага, К. К. Кудло. — Мн.: Універсітэцкае, 1995. — 181 с. ISBN 985-09-0058-x
Яловыя лясы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).

[БЭ-1] а ^б ^в ^г Яловыя лясы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).

[1]