Юзаф Аляшкевіч

Іосіф Аляшкевіч
Іосіф Аляшкевіч
Імя пры нараджэнні	Józef Oleszkiewicz
Дата нараджэння	25 кастрычніка 1777[…]
Месца нараджэння	Шылува, Расяйнейскі раён, Літва;
Дата смерці	5 кастрычніка 1830 (52 гады)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя;
Месца пахавання	Смаленскія праваслаўныя могілкі;
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Ян Аляшкевіч[d]
Род дзейнасці	мастак
Жанр	мастак
Вучоба	Віленская мастацкая школа
Мастацкі кірунак	класіцызм
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дагледжаная версія гэтай старонкі, зацверджаная 2 снежня 2019, была заснавана на гэтай версіі.

Іосіф Аляшкевіч (польск.: Józef Oleszkiewicz, руск.: Иосиф Иванович Олешкевич, літ.: Juozapas Oleškevičius; 1777, Шылува на Жамойці, цяпер Расяйнейскі раён — 5 кастрычніка 1830, Санкт-Пецярбург) — беларускі^[5] партрэтны жывапісец; аўтар карцін на гістарычныя, рэлігійныя, міфалагічныя сюжэты і партрэтаў.

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Шылува^?!^[6] ў сям'і збяднелага шляхціча. Дзіцячыя і юнацкія гады правёў у доме бацькі, які быў музыкантам і жыў у Радашковічах^[6].

І. Аляшкевіч атрымаў бліскучую адукацыю^[6], скончыўшы спачатку Віленскую мастацкую школу, дзе вучыўся жывапісу ў прафесараў Ф. Смуглевіча і Я. Рустэма, а потым удасканаліўшы майстэрства ў Дрэздэне і Парыжы ў славутых французскіх жывапісцаў Ж. А. Энгра і Ж. Л. Давіда^[6].

Пасля вяртання з-за мяжы працаваў на Валыні і ў Вільні. Пасля смерці Смуглевіча ў 1807 годзе спрабаваў заняць яго месца ва ўніверсітэце. Пасля няўдалай спробы ў 1810 годзе пасяліўся назаўсёды ў Санкт-Пецярбургу, дзе пісаў, у прыватнасці, партрэты царскай сям'і. У 1812 годзе быў прыняты ў імператарскую Акадэмію мастацтваў (за палатно «Дабрадзейнае апекаванне і дбанне імператрыцы Марыі Фёдараўны пра бедных»).

Сярод высланых палякаў, якія жылі ў Санкт-Пецярбургу, славіўся незвычайным і поўным дабрадзейнасці чалавекам; гэта адбілася ў «Адступленні» часткі III «Дзядоў» Адама Міцкевіча. Выключную вядомасць у Санкт-Пецярбургу меў дзякуючы высокаму становішчу сярод пецярбургскіх масонаў. У 1822 годзе абраны ў начальнікі (maître en chaise) ложы Белага Арла.

Пахаваны на Смаленскіх могілках (руск.) (бел. у Санкт-Пецярбургу.

Творчасць

Творчасць Аляшкевіча — акадэмічная, у духу позняга класіцызму, з элементамі сентыменталізму. За карціну «Апека сірот» атрымаў званне акадэміка жывапісу.

Адным з ранніх вядомых твораў мастака з’яўляецца партрэт Адама Ежы Чартарыйскага (1810), палітычнага і культурнага дзеяча, мецэната^[6]^[7].

Часта выязджаў у беларускія губерні, дзе зрабіў нямала цікавых партрэтаў у стылі позняга класіцызму і рамантызму. Сярод іх: «Групавы партрэт», «Партрэт дзяўчынкі»^[8]^[9]. Сябраваў з Адамам Міцкевічам, напісаў яго партрэт (1828).

Найбольш значны твор І. Аляшкевіча — «Групавы партрэт». Таксама пэндзлю І. Аляшкевіча належаць партрэты Л. Сапегі, М. Радзівіла і блізкага сябра мастака А. Міцкевіча, І. дэ Гільда, Г. Жавускага^?!. Вядомы таксама абразы («Мадонна з немаўлём»)^[6].

Шматлікія яго карціны (партрэты Адама Ежы Чартарыйскага, Гераніма Страйноўскага, 1810; Марціна Пачабута, 1810) захоўваюцца ў Вільнюсе.

Вядомыя творы

«Развітанне Хадкевіча з жонкай перад Хоцінскай бітвай» (1808)
«Антыёх і Стратоніка» (1810; алей, палатно, 170x247 см, Вільнюская карцінная галерэя (руск.) (бел. Мастацкага музея Літвы (руск.) (бел.).
«Дабрадзейнае апекаванне і дбанне імператрыцы Марыі Фёдараўны пра бедных» (1812; Рускі музей).
«Партрэт доктара медыцыны і хірургіі Мікалая Фёдаравіча Арэнта» (1822; Траццякоўская галерэя)
«Партрэт маладой жанчыны з дзіцём» (1824; Львоўская карцінная галерэя (руск.) (бел.)
«Партрэт Міхаіла Кутузава (Галянішчаў-Кутузаў, князь Смаленскі)» (1830-я, алей, палатно, 142x115 см, Эрмітаж, Санкт-Пецярбург)

Зноскі

↑ Józef Oleszkiewicz
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q110250907"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2494649"></a>
↑ Józef Oleszkiewicz // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ Józef Oleszkiewicz // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1). С. 302
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 358-60. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.
↑ Барыс Лазука відавочна апісвае гэту карціну, але называе яе партрэтам Адама Казіміра Чартарыйскага
↑ Пржецлавский О. А.^?! Иосиф Алешкевич // Русская старина (руск.) (бел.. — М.: 1876. — Т. 16. — С. 559―566.
↑ Чаропка В. Насустрач людзям: мастак Юзаф Аляшкевіч // Беларускі гістарычны часопіс. — Мн.: 2011. — № 4. — С. 36―45.

Літаратура

Аляшкевіч Іосіф Іванавіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік / гал. рэд. Б. I. Сачанка. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1995. — С. 171—172. — 672 с. — 6 000 экз. — ISBN 985-11-0016-1. (бел.)
Пржецлавский О. А. (руск.) (бел. Иосиф Олешкевич // Русская старина (руск.) (бел., 1876. — Т. 16. — № 7. — С. 559—566.
Олешкевич, Иосиф Иванович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
Дробов Л. Н. Живопись Белоруссии XIX-начала XX в. — Мн., 1974
Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska (польск.) (бел. Malarstwo Polskie w zbiorach za granicą. — Wydawnictwo Kluszczyński, 2003
Od starożytności do współczesności — Malarstwo i rzeźba. — PWN, 2006.

Спасылкі

[_6ea063c91a536470-1] Józef Oleszkiewicz
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q110250907"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2494649"></a>

[_67fec8e31b5b5d70-2] Józef Oleszkiewicz // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>

[_39467d139357c569-3] Józef Oleszkiewicz // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>

[_e898218f4079fa00-4] The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[5] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1). С. 302

[ЛАЗ-6] а ^б ^в ^г ^д ^е Лазука Б.А. Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 358-60. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.

[7] Барыс Лазука відавочна апісвае гэту карціну, але называе яе партрэтам Адама Казіміра Чартарыйскага

[8] Пржецлавский О. А.^?! Иосиф Алешкевич // Русская старина (руск.) (бел.. — М.: 1876. — Т. 16. — С. 559―566.

[9] Чаропка В. Насустрач людзям: мастак Юзаф Аляшкевіч // Беларускі гістарычны часопіс. — Мн.: 2011. — № 4. — С. 36―45.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Тэматычныя сайты	RKDartists
Слоўнікі і энцыклапедыі	Рускі біяграфічны
Генеалогія і некрапалістыка	IPSB: jozef-oleszkiewicz · Sejm-Wielki.pl
Нарматыўны кантроль	GND: 123604095 · ISNI: 0000000066810189 · NUKAT: n01012388 · VIAF: 23053542 · ULAN: 500101110