Іван Сямёнавіч Сапега

Іван Сапега
Іван Сапега. Невядомы мастак, 1709
Герб «Ліс»
1-ы ваявода віцебскі ліпень 1511 — люты 1514
Пераемнік	Януш Касцевіч
1-ы ваявода падляшскі люты 1514 — 4 снежня 1517
Пераемнік	Януш Касцевіч
маршалак гаспадарскі з 1504
староста браслаўскі[d] 1502 — 1508
пісар вялікі літоўскі 1506 — 4 снежня 1517
войт берасцейскі[d] 20 ліпеня 1512 — 1515
Папярэднік	Павел Чэрны з Апаткавіц і Вітавіц[d]
Пераемнік	Абрагам Езафовіч
староста жыжморскі[d] 1500 — 1507
намеснік віцебскі 1508 — ліпень 1511
Папярэднік	Юрый Глябовіч
Нараджэнне	каля 1450
Смерць	4 снежня 1517 Морды, Польшча або Дубна, Гміна Боцькі, Бельскі павет, Беластоцкае ваяводства, Польская Рэспубліка
Месца пахавання	Святадухаўская царква, Кодзень Боцькі
Род	Сапегі
Бацька	Сямён Сапега
Маці	Настасся Паўшанка[d]
Жонка	невядомая Альжбета з Глябовічаў
Дзеці	Павел Сапега, Даброхна з Сапегаў[d], Фёдар Іванавіч Сапега[d], Міхаіл Іванавіч Сапега[d], Пётр Іванавіч Сапега[d], Ганна з Сапегаў[d] і Кацярына з Сапегаў[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іван Сямёнавіч Сапега, Івашка Сапежыч (~1450 — 1517) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч. Вялікі пісар літоўскі (з 1488) і маршалак гаспадарскі (з 1504), ваявода віцебскі (1508—1514) і падляшскі (з 1514).

Заснавальнік коданьскай лініі роду Сапегаў, заклаў асновы яе латыфундыі.

Біяграфія

Іван Сямёнавіч Сапега (гравюра І. Шубелера, 1872; з партрэта 16 ст.)

Прадстаўнік шляхецкага роду Сапегаў герба «Ліс», другі сын Сямёна, пісара гаспадарскага, і Настассі Паўшанкі. Меў брата Багдана, заснавальніка чарэйска-ружанскай лініі роду.

Пісар гаспадарскі Казіміра Ягелончыка з 1488 г. Пасол у Маскву (1497, 1498, 1499), у Рым у 1501 г., дзе дамогся ад папы зацвярджэння мітрапаліта Іосіфа I Балгарыновіча, там далучыўся да Фларэнційскай царкоўнай уніі. 3 1501 г. канцлер вялікай княгіні Алены Іванаўны. У 1502 г. пасол да магістра Лівонскага ордэна, у 1503 г. — у Маскву, заключыў 6-гадовае перамір’е, якое скончыла вайну Маскоўскай дзяржавы з ВКЛ (1500—1503). Маршалак гаспадарскі з 1504 г. Пасля абрання на сталец Жыгімонта Старога (1506) тытулаваўся найвышэйшым сакратаром ВКЛ. У 1505 г. зноў пасол у Маскву, аднак працягнуць тэрмін перамір’я не ўдалося. Намеснік віцебскі ў 1508—1514 (з 1511 г. ваявода). Пасол у Маскву ў 1508 г., заключыў мір, якім скончана вайна Маскоўскай дзяржавы з Вялікім княствам Літоўскім (1507—1508). У 1512 вёў перамовы ў Каралеўстве Польскім з кароннай радай пра дапамогу ў вайне Маскоўскай дзяржавы з Вялікім Княствам Літоўскім (1512—1522).

Удзельнічаў у кампаніі 1514 пад камандаю гетмана Канстанціна Астрожскага. Камандаваў часткай войска ў бітве на Бярэзіне 27 жніўня 1514 і ў Аршанскай бітве (1514). Ваявода падляшскі з 1514 г. Заснавальнік коданьскай лініі роду Сапегаў, заклаў асновы яе латыфундыі. У 1504 збудаваў мястэчка Іказнь і Іказненскі замак, заснаваў мястэчка Кодань з замкам (на левым беразе Буга каля Берасця). У выніку войнаў страціў смаленскія маёнткі, але атрымаў ад вялікіх князёў новыя — на Браслаўшчыне, Падляшшы і Берасцейшчыне.

Надмагілле Івана Сапегі ў Коданьскай царкве, 1891 г.

Пахаваны ў царкве Святога Духа ў Кодані.

Сям’я

Быў двойчы жанатым. Імя і паходжанне першай жонкі невядомыя, другі раз ажаніўся з Альжбетай Глябовіч. У першым шлюбе нарадзіліся дзеці:

• Павел (пам. 1579), ваявода падляшскі і новагародскі
• Міхал (пам. каля 1540)
• Фёдар (пам. каля 1548), дваранін гаспадарскі
• Даброхна (пам. па 1528), жонка кашталяна люблінскага Яна Тэнчынскага
• Ганна, жонка старосты чаркаскага і канеўскага Яна Неміровіча

Літаратура

• Грыцкевіч А. Сапегі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 547. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.