Дацэнт

Дацэнт (ад лац.: docens, docentis «навучальны»; англ.: Docent) — вучонае званне і пасада ў вышэйшых навучальных установах многіх краін свету. У беларускай сістэме акадэмічнай іерархіі дацэнт размешчаны ніжэй за прафесара і вышэй за старшага выкладчыка. Як правіла, умовай заняцця пасады дацэнта і атрымання аднайменнага звання з’яўляецца наяўнасць у асобы навуковай ступені.

Беларусь

Вучонае званне дацэнта ў Беларусі прысвойваецца Вышэйшай атэстацыйнай камісіяй Рэспублікі Беларусь па падставе разгляду Экспертнымі саветамі ВАК і Прэзідыумам ВАК атэстацыйных спраў і хадайніцтваў вучоных саветаў устаноў вышэйшай адукацыі і навукова-даследчых устаноў.

Да саіскальніка вучонага звання выстаўляецца шэраг умоў: наяўнасць вучонай ступені як мінімум кандыдата навук, адпаведны стаж, навукова-метадычная і публікацыйная актыўнасць і інш.

Саіскальнік звання павінен працаваць бесперапынна не менш аднаго года ва ўстанове вышэйшай адукацыі, якая прадстаўляе яго да вучонага звання, а ў выпадку сумяшчальніцтва — двух семестраў запар або двух семестраў, раздзеленых не больш чым адным семестрам на пасадах рэктара, прарэктара, вучонага сакратара, дэкана і яго намесніка, загадчыка кафедры, начальніка вучэбнай часткі, прафесара, дацэнта і інш.

Вучонае званне дацэнта прысвойваецца асобам, якія, як правіла, маюць вучоныя ступені доктара або кандыдата навук, якія ажыццяўляюць (у тым ліку па сумяшчальніцтве) навукова-педагагічную дзейнасць і:

• маюць стаж навукова-педагагічнай работы ва ўстановах вышэйшай адукацыі не менш двух гадоў для асоб з вучонай ступенню доктара навук і не менш чатырох гадоў — кандыдата навук;
• праводзяць на высокім навукова-метадычным узроўні навучальныя заняткі;
• маюць за апошнія тры гады не менш за тры апублікаваных артыкулаў у навуковых выданнях, уключаных у пералік выданняў ВАК РБ, або ў замежных навуковых выданнях (акрамя тэзісаў і матэрыялаў канферэнцый, артыкулаў у энцыклапедыях, слоўніках і даведніках) і інш.

У заходняй сістэме беларускай пасадзе і вучонаму званню дацэнта прыкладна адпавядае пасада і званне асацыяванага прафесара.

Спецыяльнасці, па якіх прысвойваецца навуковае званне дацэнта ў Рэспубліцы Беларусь:

• Прыродазнаўчыя навукі:

1. Матэматыка
2. Механіка
3. Астраномія
4. Фізіка
5. Хімія
6. Фізіка-хімічная біялогія
7. Агульная біялогія
8. Фізіялогія

• Тэхнічныя навукі:

1. Машынабудаванне і машыназнаўства
2. Энергетыка
3. Электратэхніка
4. Прыборабудаванне і метралогія
5. Радыётэхніка і сувязь
6. Інфарматыка і вылічальная тэхніка
7. Металургія
8. Матэрыялазнаўства
9. Тэхналогія (па напрамках: хімічная, харчовых прадуктаў, матэрыялаў і вырабаў тэкстыльнай і лёгкай прамысловасці, лясной гаспадаркі, дрэваперапрацоўкі і дрэваапрацоўкі)
10. Аграінжынерныя сістэмы
11. Транспарт
12. Будаўніцтва
13. Архітэктура
14. Электроніка і нанаэлектроніка
15. Экалогія
16. Бяспека дзейнасці чалавека

• Сельскагаспадарчыя навукі:

1. Агранамія
2. Ветэрынарыя
3. Заатэхнія
4. Лесазнаўства

• Гуманітарныя навукі:

1. Дакументалістыка і бібліятэказнаўства
2. Гісторыя
3. Археалогія
4. Філасофія
5. Літаратуразнаўства
6. Мовазнаўства
7. Мастацтвазнаўства
8. Мастацтва
9. Культуралогія
10. Турызм
11. Фізкультура і спорт

• Сацыяльна-эканамічныя і грамадскія навукі:

1. Эканоміка
2. Правазнаўства
3. Педагогіка
4. Псіхалогія
5. Сацыялогія
6. Паліталогія

• Медыцынскія навукі:

1. Клінічная медыцына
2. Прафілактычная медыцына
3. Медыцынская біялогія
4. Фармацэўтыка

• Навукі аб Зямлі:

1. Геаграфія
2. Геалогія
3. Геадэзія і землеўпарадкаванне

• Ваенныя навукі:

1. Ваеннае мастацтва і ваеннае будаўніцтва
2. Узбраенне і ваенная тэхніка
3. Дзяржаўная бяспека

Зноскі

• за ред. академіка АН УРСР О. С. Мельничука, «Словник іншомовних слів», м. Київ, 1985 р., с. 275;
• «Современный толковый словарь русского языка», Ридерз Дайджест, г. Москва, 2004 г. ISBN 5-89355-108-7, с. 174;
• Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь;
• «Большой энциклопедический словарь», 2000 г.;
• «Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия» 2005 г.;