Амхавая 1

Вёска Амхавая 1 Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Магілёўскі Сельсавет Падгор’еўскі Каардынаты 53°47′33″ пн. ш. 30°31′45″ у. д. Насельніцтва 325 чал. (2010) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 222 Аўтамабільны код 6 СААТА 7244836001 Амхавая 1 на карце Беларусі ±

Амхава́я 1 (трансліт.: Amchavaja 1, руск.: Амховая 1) — вёска ў Магілёўскім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Падгор’еўскага сельсавета. Размешчана за 15 км на паўднёвы ўсход ад Магілёва, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Лупалава на лініі Магілёў—Крычаў. Рэльеф раўнінны. Транспартныя сувязі па шашы Магілёў—Слаўгарад, якая праходзіць побач з вёскай.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Вядома ў Вялікім Княстве Літоўскім з 1604 года як сяло Мхова ў Гарбавіцкім войтаўстве Магілёўскага староства-эканоміі і Аршанскага павета Віцебскага ваяводства, 12 гаспадарак, дзяржаўная ўласнасць. У 1742 годзе мелася карчма.

Пад уладай Расійскай імперыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе апынулася ў складзе Расійскай імперыі. У 1785 годзе сяло Мховая ў Чавускім павеце, дзяржаўная ўласнасць. У 1858 годзе 51 рэвізская душа, меўся шынок. Паводле перапісу 1897 года ў Галянёўскай воласці Чавускага павета, меўся хлебазапасны магазін. Непадалёку быў заезны дом Амховая.

Найноўшы час

У 1911 годзе адкрыта школа, якая размяшчалася ў наёмным памяшканні.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай вёска абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года згодна з пастановай I з’езда КП(б) Беларусі ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала яе разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 года вёску вярнулі БССР.

На базе земскай створана працоўная школа І-й ступені, для якой у 1923 годзе было выдзелена нацыяналізаванае памяшканне. У 1925 годзе ў школе навучалася 50 дзяцей з в. Амхавая I, хутароў Амхавыя Галяні і Нядашава. У 1926 годзе хутары. З 20 жніўня 1924 года да 16 ліпеня 1954 года цэнтр сельсавета Лупалаўскага раёна Магілёўскай акругі (да 26 ліпеня 1930), з 2 сакавіка 1931 года Магілёўскага раёна, з 20 лютага 1938 года ў Магілёўскай вобласці. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Пралетарый». Пачатковая школа была ператворана ў 7-гадовую, у якой у 1936 годзе навучалася 337 дзяцей, мелася бібліятэка. У 1938 годзе школа стала 10-класнай.

У Вялікую Айчынную вайну з ліпеня 1941 года да 27 чэрвеня 1944 года акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі. У баях за вызваленне вёскі загінулі 23 савецкія воіны, якія пахаваны ў брацкай магіле на вясковых могілках.

1 снежня 1950 года калгас увайшоў у склад саўгаса «Магілёўскі», а вёска стала яго цэнтр, сядзібай. У 1990 годзе цэнтр саўгаса «Магілёўскі». У вёсцы размяшчаліся вытворчая брыгада, 2 фермы буйной рагатай жывёлы, цэх механізацыі, працавалі майстэрні, ветэрынарная аптэка, міжгаспадарчае прадпрыемства, 2 магазіны, комплексны прыёмны пункт бытавога абслугоўвання насельніцтва, бібліятэка, аддзяленне сувязі, 8-гадовая школа, аўтаматычная тэлефонная станцыя, дзіцячы сад-яслі, грамадская лазня.

У 2007 годзе дзейнічалі пачатковая школа, аддзяленне сувязі, клуб, 2 магазіны.

Планіроўка

Праект планіроўкі і забудовы распрацаваны ў 1985 годзе ў інстытуце «Магілёўграмадзянпраект». Планіровачна складаецца з захаду паралельных прамалінейных вуліц, арыентаваных з паўднёвага ўсходу на паўночны захад, іх перпендыкулярна перасякаюць 2 кароткія прамалінейныя вуліцы. Забудавана двухбакова, шчыльна, пераважна драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу. У цэнтры ўзведзены мураваныя двухпавярховыя 8 і 12-кватэрныя дамы, а таксама мураваныя аднапавярховыя аднакватэрныя дамы. Грамадскія будынкі размешчаны ў цэнтры сярод жылой забудовы. Вытворчы сектар — на поўдзень, па другі бок шашы.

Насельніцтва

• XVIII стагоддзе:
  • 1785 — 17 двароў, 117 жыхароў.
• XIX стагоддзе:
  • 1897  — 36 двароў, 240 жыхароў, у заезным доме — 1 двор, З жыхары.
• XX стагоддзе:
  • 1926 — 58 двароў, 320 жыхароў.
  • 1990 — 113 гаспадарак, 348 жыхароў.
• XXI стагоддзе:
  • 2007 — 120 гаспадарак, 358 жыхароў.

Літаратура

• Амхавая 1 // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 6, кн. 2. Магілёўская вобласць / У. Д. Будзько і інш. — Мн.: БелЭн, 2009. — 591 с. ISBN 978-985-11-0440-2.

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх