Дзявяты сон Веры Паўлаўны
| Дзявяты сон Веры Паўлаўны | |
|---|---|
| руск.: Девятый сон Веры Павловны | |
| Жанр | апавяданне |
| Аўтар | Віктар Алегавіч Пялевін |
| Мова арыгінала | руская |
| Дата першай публікацыі | 1991 |
«Дзявяты сон Веры Паўлаўны» (руск.: «Девятый сон Веры Павловны») — апавяданне рускага пісьменніка Віктара Пялевіна, апублікаванае ў 1991 годзе ў зборніку «Сіні ліхтар»[1].
Назва аповядання адсылае да рамана Мікалая Чарнышэўскага «Што рабіць?», дзе сны яго гераіні Веры Паўлаўны былі часткай аповеду.
Змест[правіць | правіць зыходнік]
Галоўнай тэмай апавядання з’яўляецца філасофская сістэма саліпсізму. Да гэтай філасофіі Віктар Пялевін у той ці іншай форме звяртаўся і ў іншых сваіх творах[2].
Дзеянне апавядання адбываецца ў СССР падчас перабудовы. Веру, галоўную гераіню апавядання, магчыма аднесці да савецкай інтэлігенцыі. Яна захапляецца філасофскай сістэмай саліпсізму, чытае Рамачараку і Блавацкую, глядзіць фільмы Фасбіндэра і Бергмана, але ў той жа час працуе прыбіральшчыцай у мужчынскай грамадскай прыбіральні, што робіць яе вобраз даволі карыкатурным[3].
Аднойчы Веры прыходзіць ўсведамленне таямніцы жыцця, нягледзячы на тое, што сэнс жыцця яна спасцігнуць не ў стане. Як аказалася, «веданне таямніцы жыцця ў адрозненне ад разумення яе сэнсу дазваляе кіраваць быццём, гэта значыць сапраўды спыняць старое жыццё і пачынаць новае … і ў кожным новым жыцці будзе свой асаблівы сэнс»[4]. Усвядоміўшы, што «усё ідзе так, як мы пажадаем», Вера пачынае выкарыстоўваць гэтую таямніцу[4]: "для пачатку я паспрабую што-небудзь простае. Напрыклад, каб тут на сценах з’явіліся карціны і зайграла музыка.".
У краіне пачынаецца перабудова, і Вера ведае, што крыніца гэтых пераменаў — яна сама. Неўзабаве прыбіральня была прыватызавана, яе знешні выгляд значна палепшыўся. Праз нейкі час на сцяне з’явілася карціна, затым начальнік прыбіральні прынёс магнітафон і калонкі. У памяшканні зайграла музыка. Раніца пачалася з «Імшы і Рэквіема» Джузэпэ Вердзі, якую змяняла «Калядная араторыя» Баха, а затым ішлі мелодыі Моцарта. Праз некаторы час замест прыбіральні адкрылася камісійная крама, і Вера стала працаваць у ёй прыбіральшчыцай.
Галоўная гераіня захавала сяброўства з Маняшай, прыбіральшчыцай суседняй жаночай прыбіральні. Сяброўка вельмі часта ўмешвалася ў жыццё Веры і ўвесь час давала ёй парады. Менавіта Маняша сказала сяброўцы, што толькі жаданні чалавека вызначаюць яго жыццё. Па задумцы Пялевіна, Маняша — другая частка душы галоўнай гераіні[5][6].
Неўзабаве пасля адкрыцця крамы Вера пачала заўважаць, што людзі і рэчы выглядаюць так, як быццам яны ў лайне, а з-за сценкі стаў чуецца шум патоку. Яна стала ў думках вінаваціць Маняшу. Падчас адной з сустрэч Вера нанесла страшны ўдар сякерай па галаве Маняшы, вобразна забіўшы тую частку яе душы, якая звязала яе з рэчаіснасцю[2].
У апафеозе апавядання грандыёзная ілюзія бурыцца, паток лайна затапляе ўсё і выносіць Веру на Страшны Суд. За саліпсізм там караюць вечным знаходжаннем у савецкай рэалістычнай прозе, але там ужо ўсё занята. — Што рабіць? — пытаецца Суддзя. У выніку Веру змяшчаюць у якасці Веры Паўлаўны ў кнігу, што вывучаецца ў школьны савецкі перыяд, — «Што рабіць?» Чарнышэўскага. І ўсё тое, што адбылося, аказваецца цяпер чарговым, дзявятым сном Веры Паўлаўны[6].
Асаблівасці[правіць | правіць зыходнік]
Нягледзячы на тое, што аўтар не згадвае канкрэтныя даты, падзеі апавядання можна выразна падзяліць на тры перыяды перабудовы. Апавяданне пачынаецца ў 1986 годзе, калі ў СССР была абвешчана палітыка галоснасці. Ператварэнне прыбіральні ў кааператыў адпавядае 1987—1988 гадам, калі выйшла пастанова «Аб стварэнні кааператываў па вытворчасці тавараў народнага спажывання». Пераабсталяванне прыбіральні ў камісійную крамуадпавядае канцу 1980-х — пачатку 1990-х гадоў, калі ў краіну масава сталі завозіцца замежныя тавары[7].
Зноскі
- ↑ Сергей Некрасов Виктор Пелевин: опыт библиографии
- ↑ а б Киселёва П. А., Кузнецов А. В. Философия солипсизма и её отражение в художественной литературе (на примере рассказа Виктора Пелевина «Девятый сон Веры Павловны») // XI Студенческая международная заочная научно-практическая конференция «Молодежный научный форум: гуманитарные науки»
- ↑ Холодинская Т. О. Ремейк как категория, характеризующая межтекстовые отношения // Филологические науки. Вопросы теории и практики. 2016. № 6 (60).
- ↑ а б Динабург С. Р. Психотерапевтический очерк методологии психотерапии // Вестник Пермского университета. Философия. Психология. Социология. Вып. 1 (5)
- ↑ Edinburgh Research Explorer The Effacement of History, Theatricality and Postmodern Urban Fantasies in the Prose of Petrushevskaya and Pelevin.
- ↑ а б Скворцова В. В. Функции культурно-коннотированной лексики в рассказе В. Пелевина «Девятый сон Веры Павловны» (на фоне англоязычного перевода) // Вестник Челябинского государственного университета. 2020. № 3 (437). Филологические науки. Вып. 120.
- ↑ Скворцова В. В. Специфические средства движения текстового времени в прозе В. Пелевина // Вестник Московского университета. Серия 9. Филология. 2017.
