Качанная капуста

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Качанная капуста
Witte kool.jpg
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Brassica oleracea var. capitata L.

Wikispecies-logo.svg
Сістэматыка
на Віківідах		Commons-logo.svg
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  526962
NCBI  3716
GRIN  t:7672
IPNI  60452371-2

Качанная капуста — разнавіднасць віду Капуста агародная, распаўсюджаная сельскагаспадарчая культура.

Вырошчванне качаннай капусты[правіць | правіць зыходнік]

Як правіла, капусту вырошчваюць рассадным спосабам, у асаблівасці раннія сарты. Так, ва ўсходняй частцы Еўропы насенне для расады капусты пачынаюць высейваць ужо з канца студзеня. Гатовую расаду высаджваюць у адкрыты грунт адначасова з сяўбой ранніх збожжавых (для ранніх гатункаў капусты) з другой паловы сакавіка да пачатку красавіка. Ураджай капусты збіраюць выбарачна, гэта значыць, калі галоўкі раслін становяцца цвёрдымі і дасягаюць спелага нармальнага памеру (каля 1 кг). Пры аптымальных умовах навакольнага асяроддзя і наяўнасці неабходных угнаенняў (аміячнай салетры і іншых) можна атрымаць дадатковы, другі ўраджай капусты. Каб дамагчыся гэтага, трэба адразу пасля ўборкі першага ўраджаю ўносіць азотныя ўгнаенні з разліку 25 г аміячнай салетры на 15 раслін. У пучках лісця варта пакінуць па некалькі прарослых пупышак, а астатнія выдаліць.

Познія сарты качаннай капусты можна вырошчваць безрасадным спосабам, пры гэтым, каб атрымаць добрыя і выраўнаваныя ўсходы, гнязда з насеннем неабходна мульчыраваць перагноем, зачыняць поліэтыленавай плёнкай і г . д. Калі гэтага не зрабіць, то нават пры кароткачасовай засухі парасткі могуць не ўзысці.

Значэнне і прымяненне[правіць | правіць зыходнік]

Капуста агародная ў культуры[правіць | правіць зыходнік]

Капуста належыць да ліку найважнейшых гароднінных раслін. Старажытнагрэцкі філосаф і матэматык Піфагор вельмі цаніў лячэбныя ўласцівасці капусты і займаўся яе селекцыяй. Паўднёвыя плямёны славян ўпершыню даведаліся аб капусце ад грэка-рымскіх каланістаў, якія жылі ў раёнах Прычарнамор'я. З часам пазнаёміліся з гэтай агародніннай культурай і на Русі.

Качанная капуста вырошчваецца як аднагадовая расліна на агародах па ўсім свеце, за выключэннем крайніх паўночных раёнаў і пустыняў. Як культурнае харчовае расліна распаўсюджана ва ўсіх краінах з умераным кліматам. Культура капусты агароднай ў халодны час года або ў гарах магчымая і ў субтропіках.

Харчовае значэнне капусты абумоўліваецца яе складам, які адрозніваецца ў залежнасці ад гатунку: азоцістых рэчываў 1,27—3,78 %, тлушчаў 0,16—0,67 і вугляводаў 5,25—8,56 %[3]

Харчовая каштоўнасць на 100 г 24 ККал.

Вегетацыйны перыяд у ранніх сартоў 70-130 дзён, у сярэдніх сартоў 125-175 дзён, у позніх сартоў 153-245 дзён.

Лячэбныя ўласцівасці качаннай капусты[правіць | правіць зыходнік]

У якасці лекавага сыравіны выкарыстоўваюць лісце качаннай капусты (лац.: Folium Brassicae oleraceaeFolium Brassicae oleraceae). Яны ўтрымліваюць комплекс вітамінаў, у тым ліку вітамін C (да 70 мг%) і іншыя; каратын, поліцукрыды, бялкі, тиогликозид глюкобрассидин; багатыя мінеральнымі солямі[4].

Лячэбныя ўласцівасці капусты былі вядомыя яшчэ старажытным рымлянам. У навуковую медыцыну капуста была ўведзена пасля выяўлення противоязвенного фактару, названага вітамінам U. Сок з лісця рэкамендаваны для лячэння язвавай хваробы страўніка і дванаццаціперснай кішкі, гастрытаў і калітаў[5].

У народнай медыцыне свежы капусны сок здаўна выкарыстоўваюць для гаення якія гнояцца ран і язваў, пры паніжанай кіслотнасці, а таксама пры гастрытах, хваробах печані. Акрамя таго, лісце капусты спрыяюць выводзінам з арганізма халестэрыну. Капусны сок зніжае ўтрыманне цукру ў крыві, ўзмацняе вылучэнне залішняй вадкасці з арганізма і вельмі эфектыўны ў барацьбе з заваламі. Пры вострых энтэракалітах, падвышанай перыстальтыцы кішачніка, пры схільнасці да спазмаў кішачніка і жоўцевых хадоў ўжываць у ежу капусту не рэкамендуецца, так як, раздражняючы слізістую кішачніка і страўніка, капуста можа ўзмацніць спазмы і выклікаць болевыя адчуванні.

Капуста — каштоўны дыетычны прадукт, рэкамендуемы хворым падаграй, жоўцевакаменнай хваробай, атэрасклерозам, пры залішняй масе цела.

Хваробы і шкоднікі[правіць | правіць зыходнік]

Капусная тля (Brevicoryne brassicae), Phyllotreta cruciferae, Ceutorhynchus sulcicollis, Delia radicum, Mamestra brassicae, рэпавая (Pieris rapae) і капусная бялянкі (Pieris brassicae), Athalia rosae.

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. ↑ Синская Е. Н. Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. VIII тома Н. А. Буш. — М.—Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 459—466.
  4. ↑ Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь: Справ. пособие. — м, 1990. — С. 193—194. — ISBN 5-06-000085-0.
  5. ↑ Качанная капуста (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Гарадзілаў М. А. Капуста // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз.
  • Синская Е. Н. Флора СССР / Ботанич. ин-т Акад. наук СССР; Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. VIII тома Н. А. Буш. — М.—Л.: Изд-во Академии наук СССР, 1939. — Т. VIII. — С. 459—466.
  • Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю.. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2010. — С. 21—24. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Качанная_капуста&oldid=3721866"