Купанус

Купанус
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Клада:  Рыбы Надклас:  Касцявыя рыбы Клас:  Прамянёвапёрыя рыбы Падклас:  Навапёрыя рыбы Інфраклас:  Касцістыя рыбы Надатрад:  Acanthopterygii Атрад:  Акунепадобныя Падатрад:  Anabantoidei Сямейства:  Osphronemidae Падсямейства:  Macropodusinae Род:  Pseudosphromenus Від:  Купанус
Міжнародная навуковая назва
Pseudosphromenus cupanus Cuvier, 1831
Сінонімы
Polyacanthus cupanus Cuvier, 1831 Macropodus cupanus (Cuvier, 1831)
Выявы на Вікісховішчы ITIS   172662 NCBI   209240 EOL   225113

Купанус (Pseudosphromenus cupanus) — від дробных рыб з падсямейства Macropodusinae сямейства Osphronemidae.

Від быў упершыню апісаны Кюўе ў 1831 годзе як Polyacanthus cupanus Cuvier & Valenciennes, 1831.

Відавая назва cupanus паходзіць ад ракі Ар’янкупам (варыянты напісання: Ariyankuppam, Ariancoupam, Arian Coopam, Arian Coupan) у акрузе Пандзічэры, дзе гэтая рыба была ўпершыню выяўлена.

Раней від быў таксама вядомы пад назвай Macropodus cupanus.

Распаўсюджанне

Від распаўсюджаны на Карамандэльскім (Тамілнад, Пандышэры) і Малабарскім (Керала, Карнатака) узбярэжжах Індыі, а таксама на паўночным захадзе Шры-Ланкі. На Малабарскім узбярэжжы сустракаецца ад Гоа да паўднёвага ўскрайку Індыйскага паўвострава.

У навуковай і акварыумнай літаратуры можна сустрэць інфармацыю, што від сустракаецца таксама ў Пакістане, Бангладэш, М’янме, Малайзіі, Інданезіі (Суматра), нават у В’етнаме, але яна памылковая.

Засяляе толькі нізінныя раёны. Водзіцца ў невялікіх прэсных і саланаватых вадаёмах, размешчаных паблізу марскога ўзбярэжжа, якія нярэдка знаходзяцца ў зоне дзеяння прыліваў. Гэта могуць быць сажалкі, рэкі, водна-балотныя ўгоддзі, нават канавы, лужыны, дрэнажныя каналы на рысавых палях, перыферыйныя часткі ліманаў. Звычайна сустракаецца ў стаячых або з павольным цячэннем водах, трымаецца ў месцах з густой расліннасцю і плывучымі раслінамі ў прыбярэжнай зоне. Змена сухіх і вільготных сезонаў абумоўлівае істотныя ваганні ўзроўню вады ў мясцовых вадаёмах і адпаведна значныя змены іх плошчы.

Паказчыкі вады: pH у межах 6,5-7,8; тэмпература 24-27 °C.

Гэта вельмі распаўсюджаны ў Індыі від. Улічваючы яго шырокае распаўсюджанне, талерантнасць да шырокага дыяпазону асяроддзяў пражывання, досыць шматлікую і стабільную папуляцыю, яго стан ацэньваецца як той, што выклікае найменшы неспакой. Патэнцыйныя пагрозы існаванню Pseudosphromenus cupanus уключаюць разбурэнне і пагаршэнне іх натуральнага асяроддзя пражывання ў нізінных раёнах з-за забруджвання цвёрдымі і вадкімі адходамі, здабычу пяску і рыбалоўства з выкарыстаннем дынаміту, а ў некаторых месцах празмерны вылаў рыбы для гандлю акварыумнымі рыбамі.

Від цягавіты. Рыбы могуць моцна ўзбуджацца і выскокваць з вады, яны робяць гэта часцей за іншых прадстаўнікоў свайго атраду. Харчуюцца насякомымі, зоапланктонам, лічынкамі камароў.

Апісанне

Pseudosphromenus cupanus - вельмі характэрны від, і наўрад ці яго можна зблытаць з любым іншым відам сямейства. Гэта дробныя рыбы даўжынёй каля 60 мм, максімальная ж іх агульная даўжыня дасягае каля 75 мм. Большая частка гэтага памеру прыпадае на доўгі і завостраны на канцы хваставы плаўнік.

Купанусы маюць падоўжанае, сціснутае з бакоў, умерана моцнае цела. Рот маленькі і здольны высоўвацца. На паднябенні зубоў няма. Адносна доўгія, але нізкія спінны і анальны плаўнік трохі падоўжаныя на канцах, у хваставым плаўніку цэнтральныя прамяні падоўжаныя ў выглядзе шпількі. Першы мяккі прамень брушных плаўнікоў падоўжаны. Формула плаўнікоў: D XIII-XIV/6; A XVII-XIX/10-11; P 10-12; C 13.

Бакавая лінія перарываецца. Лускі ктэноідныя. У бакавой лініі 27-31 луска, 10-12 вертыкальных шэрагаў лускавінак.

Як і іншыя віды атраду Anabantiformes, купанус мае дадатковы орган дыхання (лабірынтавы апарат), які дазваляе яму выжываць у розных экасістэмах унутраных вод. Каб напоўніць лабірынт атмасферным паветрам, рыбы перыядычна глытаюць яго з паверхні. Купанус гэта робіць не так часта, як большасць іншых прадстаўнікоў атраду.

Афарбоўка зменлівая. Яна амаль аднатонная шэра-карычневая з зеленаватым глянцам і слабой цёмнай падоўжнай палоскай. На корані хваставога плаўніка прысутнічае недакладная чорнае пляма. Плаўнікі светлыя, блакітна-шэрыя; спінны, анальны і хваставы маюць блакітную аблямоўку; брушныя аранжавыя, грудныя бясколерныя. Рагавіца вачэй чырвоная.

Папуляцыі з усходняга і заходняга ўзбярэжжа Індыі, а таксама са Шры-Ланкі адрозніваюцца па форме і афарбоўцы.

Самкі драбнейшыя, таўсцейшыя і бялейшыя за самцоў, маюць больш кароткія плаўнікі. У нераставы перыяд самка становіцца аксамітна-чорнай, а самец аранжавым з карміна-чырвонымі плаўнікамі з яркай блакітнай аблямоўкай.

Размнажэнне

Прадстаўнікі атраду Anabantiformes добра вядомыя сваімі вельмі цікавымі рэпрадуктыўнымі паводзінамі, якія ўключае ў сябе будаўніцтва гнязда з пены і бацькоўскі клопат.

Самцы купанусаў будуюць гнёзды з бурбалак паветра. Пачатак будаўніцтва гнязда з’яўляецца паказчыкам гатоўнасці самца да нерасту. Іншым індыкатарам з’яўляецца інтэнсіфікацыя яго афарбоўкі. Гатовая да нерасту самка мае круглы жывот. Акрамя таго, аб сваёй гатоўнасці нераставаць яна «кажа» інтэнсіўнай чорнай афарбоўкай цела.

Пры будаўніцтве гнязда самец робіць глыток паветра, а затым выпускае яго ў выглядзе бурбалак, пакрытых сліззю. Бурбалкі выпускаюцца да паверхні вады. Такія дзеянні неаднаразова паўтараюцца, і шматлікія бурбалкі збіраюцца разам, утвараючы плывучае гняздо з пены. Яго памеры могуць вар’іравацца ад 6 да 13 см у перасеку. Пысай самец перагрупоўвае бурбалкі, канчаткова фарміруючы гняздо. Звычайна яно бывае прывязана да плывучай расліннасці. Калі патрэбнага лістка не знойдзецца, самец вышуквае іншае месца для гнязда. Ён можа пабудаваць яго ў тоўшчы вады пад лісцем, у гушчы раслін, сярод каранёў ці нават ля дна ў пячоры або сярод карчакоў.

Пачатак нерасту заўсёды ініцыюецца самцом. Ён падплывае да самкі, пачынае кружыць вакол яе і пераследваць яе. Хоць самец выконвае свой шлюбны танец, самка «стаіць» з апушчанай галавой і хістае сваім целам. Наступным крокам самец вядзе самку да гнязда з бурбалак. Пад гняздом рыбы спыняюцца, і самец абдымае самку сваім целам так, што яго галава і хвост дакранаюцца адзін аднаго. Самка перагортваецца на 180 градусаў і аказваецца брухам дагары. Пара застаецца нерухомай у гэтай тыповай для прадстаўнікоў атраду позе; рыбы павольна апускаюцца на дно. За 2-3 секунды выкідваецца і апладняецца порцыя ікры, якая кладзецца на анальны плаўнік самца. Самец аслабляе абдымкі, і самка адплывае. З часам прыходзіць у сябе і самец.

У пачатку і ў канцы нерасту назіраецца «псеўдаспараванне», калі рыбы абдымаюцца, але ікра не адкладаецца.

Ікрынкі ў купанусаў бялёсыя, цяжэй вады, паволі падаюць да дна. Самец збірае ротам ікру і выплёўвае яе ў гняздо, самка дапамагае яму. Самец увесь час застаецца гаспадаром гнязда і адганяе ад яго самку. Таму не заўсёды тая можа пакласці ікрынку на месца. У такіх выпадках самка проста выплёўвае ікрынку ў кірунку гнязда, а ўжо самец наводзіць там парадак. Бурбалкі пены, пакрытыя адмысловым сакрэтам, трымаюць ікру ў гняздзе.

Нераст звычайна адбываецца каля поўдня і можа доўжыцца ад 1 да 3 гадзін. Кожны асобны акт адкладвання ікры доўжыцца прыкладна 12-15 секунд. Інтэрвал паміж асобнымі абдымкамі вагаецца ад 2 да 10 хвілін. Агульная колькасць ікры, якую адкладае самка, знаходзіцца ў межах 240—760 штук.

Калі ўся ікра адкладзена, самец бярэ на сябе абавязкі па догляду гнязда і нашчадства. Лічынкі вылупляюцца з ікры прыкладна праз 32 гадзіны пасля нерасту. Самец ахоўвае гняздо, пакуль лічынкі не ператворацца ў малявак і не пачнуць вольна плаваць. Гэта бывае праз 3-4 дня пасля з’яўлення лічынак.

Былі зафіксаваныя выпадкі, калі самец будуе яшчэ адно гняздо і пераносіць туды ікру.

Калі гатовы да нерасту самец доўгі час не знаходзіць самкі, ён кідае свае гняздо, і тое распадаецца.

Гаспадарчае значэнне

Для рыбалоўства від нецікавы, але яго вылоўліваюць у Індыі для гандлю акварыўмнымі рыбамі.

Утрыманне ў акварыуме

Купанус — даўні жыхар акварыумаў, хоць цяпер сустрэць яго можна толькі зрэдку. Упершыню від быў завезены ў Германію яшчэ ў 1903 годзе.

З утрыманнем купанусаў у няволі праблем не ўзнікае. Гэта мірны від, добра падыходзіць для агульнага акварыума. Выкарыстоўваюць сярэдніх памераў акварыумы даўжынёй 30-50 см, добра засаджаныя раслінамі, уключаючы і тыя, што плаваюць на паверхні. Від цягавіты. Тэмпература вады ў межах 25-28 °C, але нармальна сябе адчуваюць і ў 18-20 °C і вытрымліваюць часовае пахаладанне да 15 °C. Да хімічнага складу вады таксама непераборлівыя.

Кормяць купанусаў звычайнымі відамі жывых і сухіх кармоў, дадаткова даюць раслінныя кармы.

Нераст парны. Пасля таго, як рыбы адкладуць ікру, самку забіраюць з нерасцільні, а самца пакідаюць даглядаць за гняздом пакуль маляўкі не паплывуць. Спачатку маляўкам даюць інфузорый, калаўротак, перацёрты яечны жаўток, з часам пераходзяць на вялікія кармы.

Літаратура

• Sven O. Kullander, Md. Mizanur Rahman, Michael Norén & Abdur Rob Mollah. Why is Pseudosphromenus cupanus (Teleostei: Osphronemidae) reported from Bangladesh, Indonesia, Malaysia, Myanmar, and Pakistan? Архівавана 20 липня 2018. Zootaxa 3990 (4): 575—583, Magnolia Press, 2019 ISSN 1175-5334 (англ.)
• Hans-Joachim Richter. Das Buch der Labyrinthfische. Melsungen [u.a.]: Verlag J. Neumann-Neudamm, 1983, S. 61-62. ISBN 3-7888-0292-8 (ням.)
• Der Schwarze Spitzschwanzmakropode — Pseudosphromenus cupanus Архівавана 25 листопада 2019.. Der große Aquarium Ratgeber (ням.)
• В. Д. Плонский. Энциклопедия аквариумиста. Москва: Престиж, 1997, с. 247-248: Купанус бурый. Купанус обыкновенный. Pseudosphromenus cupanus (Cuvier, Valenciennes, 1831) Архівавана 27 липня 2009.. ISBN 5-88569-010-3 (руск.)
• М. Н. Ильин. Аквариумное рыбоводство. Москва: Издательство Московского университета, 1977, с. 367: Купанус (Macropodus cupanus cupanus Cuvier, Valenciennes) Архівавана 14 червня 2017. (руск.)
• А. С. Полонский. Содержание и разведение аквариумных рыб. Москва: Агропромиздат, 1991, с. 357-358: Купанус обыкновенный, или бурый, — Pseudosphromenus cupanus (C.-V., 1831) Архівавана 4 червня 2015.. ISBN 5-10-000860-1 (руск.)
• B. K. Sneha Chandran, V. Jayaprakas and A. Biju Kumar. Breeding Behaviour of Spiketail Paradise Fish, Pseudosphromenus cupanus (Cuvier, 1831) Архівавана 9 травня 2018.. International Journal of Pure and Applied Zoology, Vol. 1, Issue 3, pp. 267-276, Rishan Publications, 2013 ISSN 2320-9585 (англ.)
• Froese R., Pauly D. (eds.) (2019). Pseudosphromenus cupanus на FishBase. Версія за лютий 2019 року. (англ.)
• Abraham, R. (2011) Pseudosphromenus cupanus: інформація на сайті МСОП (версія 2018-2) (англ.) 08.03.2019
• P. T. Cherian, K. Rema Devi and T. J. Indra. On Pseudosphromenus sp. (Pisces: Belontiidae) from south India with remarks on the authorship of P. dayi. Journal of the Bombay Natural History Society, 2001, v. 98 (pt. 3), pp. 461-464 (англ.)

Спасылкі

• B. K. Sneha Chandran, V. Jayaprakas and A. Biju Kumar. Breeding Behaviour of Spiketail Paradise Fish, Pseudosphromenus cupanus (Cuvier, 1831) Архівавана 9 травня 2018.. International Journal of Pure and Applied Zoology, Vol. 1, Issue 3, pp. 267-276, Rishan Publications, 2013 ISSN 2320-9585 (англ.)
• Pseudosphromenus cupanus — Spiketail Paradisefish Архівавана 14 квітня 2019.. Seriously Fish (англ.)