Ціль Уленшпігель (балет)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Легенда пра Уленшпігеля)
Ціль Уленшпігель
Жанр балет
Заснаваны на рамане  (руск.) Шарля дэ Кастэра  (руск.), лібрэта А. Дадзішкіліані
Кампазітар Яўген Глебаў
Краіна БССР

Ціль Уленшпігель — балет у 3-х дзеях кампазітара Яўгена Глебава, створаны ім у 1974 годзе паводле матываў рамана Шарля дэ Кастэра  (руск.)[1].

Вобраз Тыля Уленшпігеля[правіць | правіць зыходнік]

Народная кніга пра Уленшпігеля. Тытульны ліст выдання 1515 года

Тыль Уленшпігель  (руск.) (нідэрл.: Tijl Uilenspiegel, н.-ням.: Dyl Ulenspegel, ням.: Till Eulenspiegel) — персанаж сярэднявечных нідэрландскіх і нямецкіх легенд[2].

Яго вобраз па-рознаму інтэрпрэтуюць у нямецкім і фламандскім фальклоры ў XIV стагоддзі.

Але гэта заўсёды — жабрак-валацуга, прадстаўнік самых сацыяльных нізоў, безжурботны вандроўнік.

Гісторыя пастановак[правіць | правіць зыходнік]

Упершыню быў пастаўлены ў Мінску Беларускім дзяржаўным тэатрам оперы і балета ў 1974 (прэм'ера 29 снежня 1974 года). Лібрэта і харэаграфія Атар Дадзішкіліані, дырыжор-пастаноўшчык Таццяна Каламійцава, мастак Валерый Левенталь  (руск.). Тыль — Віктар Саркісьян, Неле — Людміла Бржазоўская[3], Філіп — Уладзімір Камкоў[4].

У 1975 г. балет быў пастаўлены Львоўскім дзяржаўным тэатрам оперы і балета (прэм'ера 26 красавіка 1975). Дырыжор-пастаноўшчык С. Арбіт, балетмайстар-пастаноўшчык Міхаіл Заслаўскі  (укр.), мастак Н. Беўзенка-Занкіна.

Потым пастаноўка прайшла ў Чалябінску (1976, балетмайстар В. Бутрымовіч)[4].

У 1976 г. балет быў прыняты да пастаноўкі ў Ленінградскім тэатрам оперы і балета імя С. Кірава[1][5]. Дырыжор Я. Фядотаў, балетмайстар-пастаноўшчык Валянцін Елізар'еў, мастак Я. Лысік, але так і быў зняты з рэпертуара. У 1978 Валянцін Елізар'еў аднавіў пастаноўку ў Мінску. Балет таксама быў пастаўлены ў Хельсінкі (Фінляндыя).

У 2004 В. Елізар'еў зноў звярнуўся ў Мінску да балета. Трэцяя рэдакцыя атрымала назву «Легенда пра Уленшпігеля» (адноўлена сцэнаграфія Я. Лысіка)[1], дырыжор — В. Воліч[6]. Спектакль да гэтага часу карыстаецца заслужанай папулярнасцю і любоўю гледача. 5 красавіка 2010 у рамках адкрыцця Года культуры Беларусі ў Расійскай Федэрацыі быў паказаны на сцэне Вялікага тэатра Расіі.

Сюжэт[правіць | правіць зыходнік]

Сюжэт пабудаваны на літаратурным творы Шарля дэ Костэра, у якім Тыль перарадзіўся ў народнага героя і змагара з засіллем ворагаў. Дзеянне адбываецца ў сярэдзіне XVI стагоддзя ў Фландрыі, у часы зверстваў інквізіцыі, заснаванай іспанскім каралём Філіпам II[1].

Асноўная тэма балету — барацьба нідэрландскага народа супраць іспанскага гвалту, бязмежнай улады жорсткага і фанатычнага караля Філіпа II[7].

Тыль Уленшпігель — аднагодак Філіпа Другога, яны нарадзіліся адначасова, але ў розных месцах, у розных сем'ях і ў розных сацыяльных асяроддзях. Іх вобразы супрацьпастаўленыя адзін аднаму[8].

Музыка[правіць | правіць зыходнік]

У гэтым балеце кампазітар ярка паказаў вобраз легендарнага народнага героя Тыля Уленшпігеля. У творы з'яўляюцца рысы філасофскай, лірыка-псіхалагічнай драмы[7].

Для балета характэрна сацыяльная накіраванасць, высокі гуманізм і грамадскі пафас балета, выразныя лейтматывы, эмацыйнае напружанне, дынамізм, рэльефнасць музыкі. У музыцы былі выкарыстаны бельгійскія і фламандскія мелодыі 15-18 стагоддзяў. Кампазітар робіць зварот да традыцыйных формаў балета — лірычнага адажыа, сольных танцавальных нумароў, пантамім, скразных разгорнутых сцэн. У балеце яркая аркестравая партыя[7].

Акцёры[правіць | правіць зыходнік]

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

Балет стаў першым беларускім музычна-сцэнічным творам, пастаўленае за мяжой[7]. У 2013 годзе балет быў сыграны на сцэне ў соты раз[6].

Зноскі

  1. а б в г Легенда об Уленшпигеле Архівавана 24 лістапада 2014. (руск.)
  2. Литературные герои. — Академик. 2009. ТИЛЬ УЛЕНШПИГЕЛЬ
  3. Бржозовская Людмила Генриховна // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 81. — 737 с.
  4. а б «ТИЛЬ УЛЕНШПИГЕЛЬ»
  5. Валентин Николаевич Елизарьев(недаступная спасылка) (руск.)
  6. а б Балет «Легенда пра Уленшпігеля» сыгралі ў соты раз
  7. а б в г Лекції — Білоруська музика Архівавана 29 лістапада 2018. (укр.)
  8. Мероприятие «Легенда об Уленшпигеле» уже прошло. Архівавана 29 сакавіка 2010.
  9. Першы выканаўца
  10. Першая выканаўца

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Зубрич И. «Тиль Уленшпигель» Е. Глебова / / Белорусская музыка. Вып. 1. Мн., 1975.
  • Чурко Ю. М. «Тиль Уленшпигель». // Энциклопедия «Балет». М., 1981
  • Шантырь Г. «Тиль Уленшпигель» (балет Е. Глебова) // Музыкальная жизнь. 1975. № 13.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]