Рыгор Абрамавіч Міранскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Міранскі.
Рыгор Абрамавіч Міранскі
руск.: Григорий Миранский
Імя пры нараджэнні Гершон Міранскі
Род дзейнасці фатограф
Дата нараджэння 25 лютага 1875(1875-02-25)
Месца нараджэння
Дата смерці студзень 1942 (66 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства

Сцяг Расійскай імперыі Расійская імперыя

Сцяг СССР Савецкі Саюз
Бацька Абрам Міранскі
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рыгор Абрамавіч Міранскі (руск.: Григорий (Гершон) Абрамович Миранский; 25 лютага 1875, Рэжыцкі павет, Віцебская губерня — студзень 1942, Мінскае гета[1]) — мінскі фотамайстар, служачы пажарнай аховы[2]; адзін з першых фотарэпарцёраў Мінска і піянераў беларускай мастацкай фатаграфіі. Яго творчасць частка культурнай спадчыны Беларусі[3].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Дэпо Мінскага добраахвотнага пажарнага таварыства, Мінск, 1906 год. Фота Рыгора Міранскага

Нарадзіўся 25 лютага 1875 года ў Рэжыцкім павеце Віцебскай губерні, у яўрэйскай сям’і. Пазней сям’я пераехала ў Мінск. У 19 год, у 1894 годзе, стаў супрацоўнікам Мінскага добраахвотнага пажарнага таварыства. Паралельна вымушаны шукаць заробку, бо ў канцы XIX — пачатку ХХ стагоддзя служба ў пажарных частках лічылася ганаровай і не аплачвалася.

Невядома, дзе і калі Рыгор Міранскі вывучаў фотамастацтва, але ў канцы XIX стагоддзя ён стаў вядомым фатографам і ўладальнікам фотаатэлье ў цэнтры Мінска. У 1896 годзе, разам з кампаньёнам Абрамам Левінманам, Міранскі атрымаў дазвол мінскага губернатара на адкрыццё ўласнай фотастудыі. Супрацоўніцтва з Левінманам доўжылася 2 гады. Фотастудыя размяшчалася ў цэнтры Мінска — на вуліцы Губернатарскай, у доме Ярохава. Улічваючы даволі высокую канкурэнцыю ў асяроддзі фатографаў, «Цэнтральная фатаграфія Міранскага» дадаткова займалася бірулькамі, брошкамі з фота, пакрыццём фотаэмаллю.

З 1898 года Міранскі пачаў працаваць самастойна. Пасведчанне № 4661/28 выдадзена ў 1898 г. «Цэнтральная фатаграфія Рыгора Міранскага» пераехала ў дом Курлянда на Губернатарскай вуліцы. У 1901—1902 гадах Міранскі быў таксама ўладальнікам фатаграфічнага салона ў Слуцку (з 28 жніўня 1901 па сакавік 1902 года), а потым перадаў яго Левінману[4].

У 1902 годзе, праслужыўшы 8 гадоў у пажарнай ахове радавым ахвотнікам, ён быў абраны на пасаду начальніка атрада трубнікаў, узначаліў 65 ствольшчыкаў, трымаў на пажарах наканечнік пажарнага рукава[5].

Захаваліся звесткі аб тым, што у 1911 годзе Міранскі звяртаўся ў «Элвад» аб вызваленні яго ад дадатковай платы, «якая узымаецца з яго за электраэнергію, спажываную электрычнай лямпай для здымання ў цемры»[6].

У 1912 годзе ў Санкт-Пецярбургу адбыўся III Міжнародны пажарны кангрэс і выстава пажарнага абсталявання, дзе Рыгор Міранскі экспанаваў шэраг сваіх фатаграфій па прафесійнай тэматыцы. У 1913 годзе Міранскі атрымаў званне «Ганаровы патомны грамадзянін Мінска».

Нягледзячы на ​​бурныя гістарычныя падзеі, рэвалюцыйныя змены дзяржаўнага ладу, Міранскі працягваў займацца фатаграфіяй.

У савецкі час, з 1920 па 1924 гады Міранскі займаў пасаду намесніка старшыні праўлення Мінскага добраахвотнага пажарнага таварыства, быў удзельнікам яго адміністрацыйнай і фінансавай камісій.

Міранскі выканаў серыю твораў з выявамі разбураных пад час польскай акупацыі будынкаў у беларускіх гарадах і мястэчках. Гэты цыкл, магчыма, дэманстраваўся на Першай Міжнароднай выставе супрацьпажарных і выратавальных сродкаў у 1925 годзе ў Зальцбургу[7].

У 1926 годзе ў газеце «Звязда» паведамляецца, што пад час святкавання 50-годдзя Мінскай гарадской пажарнай аховы памочнік старшыні каманды Рыгор Абрамавіч Міранскі быў узнагароджаны срэбранай пажарнай каскай за шматгадовую сумленную службу, і таксама ён атрымаў ганаровае званне «Герой працы»[8].

Паводле ўспамінаў мастака Леаніда Ракава[1] (1930—2022) Рыгор Міранскі, што даводзіўся братам ягонай бабулі, у час акупацыі знаходзіўся ў Мінскім гета, дзе і памёр ад голада ў студзені 1942 года.

Заняцце фатаграфіяй[правіць | правіць зыходнік]

Рэкламная шыльда фотаатэлье Міранскага пасля 1904 года, Мінск.
35-годдзе Добраахвотна-пажарнага таварыства. Мінск. 1911. Фота Рыгора Міранскага.

Міранскі быў рознабаковым майстрам, працаваў у жанрах партрэта, пейзажа, архітэктурнай фатаграфіі, фотарэпартажа[8].

Быў сябрам Віцебскага фатаграфічнага гуртка.

Сярод насельніцтва ў тыя часы была вельмі папулярнай партрэтная фатаграфія. Міранскім была выканана вялікая колькасць мужчынскіх, жаночых, дзіцячых, адзіночных, парных і групавых партрэтаў візітнага і кабінетнага фарматаў.

Шмат было зроблена і фотавыяў гарадской забудовы Мінска. Архітэктурныя фатаграфіі Міранскага вызначаліся строгай кампазіцыяй, удалым выбарам пункту здымкі. Усё гэта падкрэслівала выразныя стылявыя асаблівасці будынкаў.

Пад час супрацоўніцтва з Абрамам Левінманам кампаньёны прадавалі свае негатывы з відамі Мінска для паштовак І. Каплана і А. Рудэрмана[9].

І пасля таго выдаўцы ахвотна набывалі ў Міранскага фатаграфіі з архітэктурнымі выявамі Мінска цэлымі цыкламі для вытворчасці паштовак, якія выходзілі серыямі з некалькіх дзясяткаў сюжэтаў[10].

Большая частка яго фотаработ пачатку XX стагоддзя не захавалася, але існуюць здымкі 35-й гадавіны добраахвотнага пажарнага таварыства. Фатаграфіі былі зроблены з вышыні, на заднім плане прапрацаваны ўсе дэталі, святло, ракурс[11].

Даследчык творчасці Міранскага, гісторык i мастацтвазнаўца Надзея Саўчанка адзначала:

Рыгор Міранскі — адзін з нямногіх мінскіх фатографаў, хто непасрэдна выязджаў на месца падзей і выконваў больш складаную рэпартажную здымку, якая патрабавала ўважлівага назірання за ходам падзеі, хуткай арыентацыі ў выбары больш выгаднага пункта здымкі, умелага выкарыстання святла і ракурсаў[12].

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Дом мінскага дваранства. Фота Рыгора Міранскага, 1896—1898
Рыгор Міранскі. Будынак Мінскіх губернскіх прысутных месцаў. Пач. XX ст.

Найбольш вядомыя фотаработы ў Мінску:

  • Будынак Прысутных месцаў на рагу пл. Свабоды і вул. Інтэрнацыянальнай
  • Сярод вядомых твораў Міранскага — групавы здымак больш за 500 дэлегатаў з’езда сіяністаў Расіі, які адбыўся ў Мінску 22—28 жніўня 1902 года[13].
  • У 1904 годзе на фотавыстаўцы ў Ліёне здымкі Міранскага былі адзначаны срэбраным медалём. Перамаглі не партрэтныя і пейзажныя выявы, а тыя, дзе Міранскі падаў сябе як фотарэпарцёр па пажарнай тэматыцы [14].
  • У 1908 годзе зрабіў фота сям’і Івана Пуліхава, які быў павешаны ў 1905 годзе за замах на мінскага губернатара Паўла Курлова.
  • У 1912 годзе фотаздымкі Міранскага дэманстраваліся на выставе падчас VI Міжнароднага пажарнага кангрэса[15].
  • У 1925 годзе фотаздымкі Міранскага дэманстраваліся ў Зальцбургу на міжнароднай выставе супрацьпажарных і выратавальных сродкаў. На здымках былі паказаны разбураныя і абпаленыя пад час Першай сусветнай вайны беларускія мястэчкі[16].
  • Фатаграфіі Рыгора Міранскага ўяўляюць сабой не толькі гістарычную, але і навуковую каштоўнасць. Асабліва фатаграфіі па пажарнай тэматыцы — амаль што адзіныя выяўленчыя крыніцы па дарэвалюцыйнай гісторыі пажарнай справы на Беларусі.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б mishpoha.org
  2. ↑ Міранскі Рыгор Абрамавіч . Нацыянальная бібліятэка Беларусі. Праверана 23.12.2022.
  3. ↑ Пожарный и фотограф Григорий Миранский(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2022. Праверана 23 снежня 2022.
  4. ↑ Словарь терминов изобразительного искусства с иллюстрациями. МИРАНСКИЙ, Григорий
  5. ↑ МЧС Республики Беларусь. Пожарный и фотограф Григорий Миранский(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2022. Праверана 23 снежня 2022.
  6. ↑ Величко: Фотографы и фотоателье Минска
  7. ↑ Словарь терминов изобразительного искусства с иллюстрациями. МИРАНСКИЙ, Григорий
  8. ↑ а б Сяргей Харэўскі Традыцыі беларускага фотамастацтва // svaboda.org
  9. ↑ Величко: Фотографы и фотоателье Минска
  10. ↑ Словарь терминов изобразительного искусства с иллюстрациями. МИРАНСКИЙ, Григорий
  11. ↑ МЧС Республики Беларусь. Пожарный и фотограф Григорий Миранский(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2022. Праверана 23 снежня 2022.
  12. ↑ Словарь терминов изобразительного искусства с иллюстрациями. МИРАНСКИЙ, Григорий
  13. ↑ ЕЭБЕ/Минский съезд сионистов
  14. ↑ Збор Музея Максіма Багдановіча ў Гродна
  15. ↑ МЧС Республики Беларусь. Пожарный и фотограф Григорий Миранский(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2022. Праверана 23 снежня 2022.
  16. ↑ МЧС Республики Беларусь. Пожарный и фотограф Григорий Миранский(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 снежня 2022. Праверана 23 снежня 2022.
  17. ↑ Фотограф Григорий Миранский

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Выяўленчае мастацтва Беларусі XX стагоддзя / М. Р. Баразна. — Мінск, 2017. — С. 30.
  • Фотографы земли Белорусской, 1850—1918 / А. М. Величко. — Минск, 2018. — С. 212—214, 286.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рыгор_Абрамавіч_Міранскі&oldid=4534734"