Ціхвін

Горад Ціхвін Тихвин Герб Сцяг Краіна Расія Вобласць Ленінградская Раён Ціхвінскі раён Каардынаты 59°38′ пн. ш. 33°30′ у. д. Заснаваны 1383 Першая згадка 1383 Горад з 1773 Плошча 127,3 км² Вышыня цэнтра 50 м Насельніцтва 59 881 чалавек (2010) Часавы пояс UTC+4 Тэлефонны код 81367 Паштовы індэкс 187550 (паштамт) Паштовыя індэксы 187551, 187552, 187553, 187556, 187557 Ідэнтыфікатар 41 460 Афіцыйны сайт gorod.tikhvin.org Ціхвін на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ці́хвін (руск.: Тихвин) — горад у Ленінградскай вобласці Расіі, размешчаны каля ракі Ціхвінка. Адміністрацыйны цэнтр Ціхвінскага раёна. Насельніцтва 59 881 чал. (2010). Знаходзіцца за 218 км (па аўтатрасе) ад Санкт-Пецярбурга. Горад з’яўляецца дастаткова буйным прамысловым і культурным цэнтрам, транспартным вузлом.

Этымалогія

Па адной версіі паходзіць ад старажытнарускага тихъ (ціхі). Па іншай версіі — ад фінскага tikhua (працякаць).

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1383 г. як Прадцечанскі пагост, калі летапіс паведамляе, што тут была пабудавана драўляная Успенская царква. Пазней, у 1495—1496 гадах, Я. К. Сабураў, пісар Наўгародскага кадастра, згадваў «…Тихвинский приход и в нем церковь деревянная…».

Размяшчэнне Ціхвіна на скрыжаванні гандлёвых шляхоў, якія злучалі раку Волгу з Ладажскім возерам і Балтыйскім морам, забяспечыла яму хуткае развіццё. У пачатку XVI стагоддзя ён быў ужо шырока вядомым камерцыйна-гандлёвым цэнтрам. У 1507—1515 гадах на сродкі маскоўскага князя Васіля III на месцы згарэлай драўлянай царквы наўгародскі дойлід Дзмітрый Сыркоў пабудаваў манументальны мураваны Успенскі сабор, які стаіць дагэтуль.

У 1560 годзе па загадзе цара Івана Грознага на левым беразе Ціхвінкі быў пабудаваны Успенскі манастыр. Кіраўніцтва будаўніцтвам было даручана Фёдару Сыркову, сыну Дзмітрыя Сыркова. Асаблівае значэнне надавалася паспешлівасці яго будаўніцтва; таму цар дазволіў выкарыстоўваць для дапамогі ў будаўніцтве сялян з дваццаці сельскіх валасцей.

Вясной і летам 1560 г. адначасова былі пабудаваны вялікі Успенскі манастыр і меншы Увядзенскі жаночы манастыр, а таксама два гандлёва-прамысловыя паселішчы з рознымі пабудовамі жылога, гаспадарчага і культавага прызначэння. Манастыр першапачаткова быў абнесены частаколам з завостраных жэрдак. Пазней, у сярэдзіне XVII ст., яго замянілі дзве паралельныя сцяны з бярвення, засыпаныя паміж сабой зямлёй і камянямі. Па вяршыні сцен ішоў крыты праход са стральчатымі прарэзамі, над якімі ўзвышаліся дзевяць магутных веж. Такім чынам, на месцы старажытнага гарадзішча быў створаны важны ўмацаваны пункт, які адыграў вялікую ролю ў абароне паўночна-заходніх рубяжоў Русі.

У пачатку XVII стагоддзя Руская дзяржава перажыла глыбокі ўнутраны крызіс. Падчас руска-шведскай вайны шведы занялі і спустошылі ваколіцы Ноўгарада. У 1613 годзе Ціхвін быў захоплены, разрабаваны і спалены. Гандляры, схаваўшыся за крэпаснымі сценамі манастыра, перажылі працяглую аблогу і шматлікія напады, перш чым разбіць шведскае войска. Бой скончыўся выгнаннем шведаў з наваколля, што паклала пачатак вызваленню Наўгародскай зямлі ад шведскіх і польскіх войскаў.

Эканамічны росквіт Ціхвіна дасягнуў у XVII—XVIII стагоддзях. Прадукцыя ціхвінскіх кавалёў карысталася асаблівым попытам і куплялася не толькі ў гарадах Расіі, але і за мяжой. Ціхвін стаў адным з пунктаў знешняга гандлю ў Расіі, а Ціхвінская кірмаш — адным з найбуйнейшых у краіне. Росквіт гандлю і рамёстваў у XVII ст. спрыяў павелічэнню насельніцтва паселішча, якое значна ўзрасло.

Мураваныя будынкі дазваляліся толькі на тэрыторыі манастыра. У XVI ст., акрамя сабора, была пабудавана мураваная трапезная, а ў 1581 г. — царква ў гонар Нараджэння Божай Маці. У 1600 г. была пабудавана пяцішатровая званіца. Асабліва інтэнсіўны перыяд каменнага будаўніцтва прыпадае на другую палову XVII ст., калі ўсе драўляныя пабудовы манастыра былі заменены на каменныя. У выніку гэтых работ на тэрыторыі кляштара быў створаны высокамастацкі ансамбль помнікаў гісторыі і архітэктуры, які ў асноўным захаваўся да нашых дзён, хоць у XVIII—XIX стагоддзях некаторыя будынкі кляштара падвергліся рэканструкцыі, якая змяніла іх арыгінальны знешні выгляд.

З моманту пабудовы манастыра ў 1560 годзе Ціхвін знаходзіўся ў залежнасці ад манастыра. У 1723 г. пасля працяглай барацьбы жыхары Ціхвіна былі вызвалены ад манастырскага кантролю і атрымалі ўласную адміністрацыю — магістрат, які падпарадкоўваўся канцылярыі Наўгародскай губерні. Поўнасцю паселішча аддзялілася ад манастыра толькі ў 1764 годзе пасля ўказа аб перадачы маёмасці манастыра дзяржаве. У 1773 годзе Ціхвін атрымаў статус горада.

Ціхвінскі манастыр

Ціхвін мае значныя радовішчы баксітаў, кампанента, які выкарыстоўваецца для вытворчасці алюмінію. Гэтыя рэзервы мелі «вырашальнае значэнне» для ваенных дзеянняў Германіі ў Другой сусветнай вайне. 12-я танкавая дывізія пачала аперацыю па ўзяцці Ціхвіна 19 кастрычніка 1941 года. У Другую сусветную вайну з 8 лістапада 1941 года па 9 снежня 1941 года Ціхвін быў акупіраваны нямецка-фашысцкімі войскамі. З-за контрудараў з боку савецкіх войскаў праз месяц яго прыйшлося пакінуць, але за гэты час было знішчана шмат помнікаў архітэктуры. Паўторнае ўзяцце Ціхвіна лічыцца надзвычай важным у пракладцы «Дарогі жыцця» падчас блакады Ленінграда, дзякуючы яго чыгунцы. Гэта дазволіла СССР забяспечыць значна больш прадуктаў харчавання ў параўнанні з імправізаванай наземнай дарогай, якая выкарыстоўвалася раней.

Насельніцтва

Статыстыка колькасці насельніцтва з 1825 па 2024 Год Колькасць 1825 3 803 1833 3 707 1840 5 688 1847 4 406 1856 6 400 1863 6 220 1867 6 048 1870 5 969 1885 6 554 1897 6 589 1913 7 700 1917 9 880 1920 7 919 1923 8 986 1926 10 269 Год Колькасць 1931 7 500 1932 11 500 1933 13 400 1935 11 900 1937 14 346 1939 16 199 1943 12 175 1945 11 628 1949 13 373 1959 18 412 1967 26 000 1970 33 971 1976 52 000 1979 58 616 1982 64 000 Год Колькасць 1986 68 000 1987 70 000 1989 71 352 1992 72 000 1996 68 800 1998 68 400 2000 67 700 2001 67 200 2002 63 338 2003 63 300 2005 62 300 2006 61 200 2007 61 200 2008 60 800 2009 60 271 Год Колькасць 2010 58 459 2011 58 500 2012 58 502 2013 58 497 2014 58 289 2015 58 253 2016 57 970 2017 57 900 2018 58 136 2019 58 068 2020 58 116 2021 55 415 2023 54 286 2024 53 932

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Мікалай Андрэевіч Рымскі-Корсакаў (1804—1908) — рускі кампазітар, педагог, дырыжор, музычны крытык.