Ісландская літаратура
Ісландская літаратура, або літаратура Ісландыі — літаратура на ісландскай мове, або напісаная ісландскімі аўтарамі на іншых мовах. Першыя помнікі ісландскай літаратуры адносяцца да пачатку засялення Ісландыі вікінгамі.
Сярэдневяковая ісландская літаратура
[правіць | правіць зыходнік]
Фальклор Ісландыі збярогся ў запісах XIII ст., як зборнік міфалагічных і гераічных песень «Старэйшая Эда». Былі пашыраны вершы скальдаў, сагі, створаныя невядомымі аўтарамі, у т. л. радавыя сагі, у якіх апавядалася пра жыццё першых ісландскіх пасяленцаў і іх нашчадкаў — «Сага аб Эгіле», «Сага аб жыхарах пясчанага берага», «Сага аб людзях Лаксдаля», «Сага аб Грэціры», «Сага аб Ньяле»; сагі старажытных часоў — «Сага аб Вёльсунгах», якая з'яўляецца пераказам «Старэйшай Эды», «Сага аб Хромундзе Грыйпсане», «Сага аб Хэрвёр» і інш.; у каралеўскіх сагах — жыццяпісы нарвежскіх каралёў — «Хеймскрынгла» Сноры Стурлусана, аўтара празаічнай «Малодшай Эды» — трактата аб язычніцкай міфалогіі.
У XII ст. створана кароткая гісторыя Ісландыі «Кніга аб ісландцах» Ары Торгільсана, пазней — «Кніга аб паселішчах». Пасля страты Ісландыяй незалежнасці ў XIII стагоддзі яе літаратура доўгі час была ў заняпадзе і прадстаўлена пераважна перакладам Бібліі, зробленым пратэстантамі, і кнігай лютэранскага пастара Хадльгрымюр П’етурсана «Перадвелікодныя псалмы» (1666). Асноўным літаратурным жанрам амаль да XIX ст. былі т. зв. рымы — вершаваныя пераказы розных сюжэтаў.
Сучасная ісландская літаратура
[правіць | правіць зыходнік]У канцы XIX — пачатку XX ст. вяліся спрэчкі вакол праблем рамантызму і рэалізму. Значнае месца ў літаратуры гэтага часу належыць творчасці Гудмундура Магнусана — песняра сялянскага жыцця (цыкл «Ферма ў гарах», т. 1—4, 1908—1911). Рэалістычныя тэндэнцыі выявіліся ў апавяданнях Гесцюра Паўльсана, у іранічнай паэзіі Стэфана Г. Стэфансана. Найбольш вядомыя празаікі XX ст. Гунар Гунарсан, Тоўрбергюр Тоўрдарсан (майстар гумарыстычнага стылю), Хальдаўр Кільян Лакснес. Сярод сучасных раманістаў Оўлавюр Ёўхан Сігурдсан («Гульня фарбаў зямлі», 1947, «Ліст пастара Бёдвара», 1965), С. Бергвейсан, Б'ёрн Б'ярман, Дрыва Відар. Укладам у паэзію Ісландыі XX ст. стала творчасць неарамантыка Давіда Стэфаўнсана, які браў натхненне ў фальклоры і баладах Тоўмаса Гудмундсана — песняра Рэйк’явіка. Новыя мадэрнісцкія тэндэнцыі выявіліся ў творчасці Стэйна Стэйнара («Час і вада», 1948), паэтаў Сігурдсана, С. Х'яртарсана, Ханеса П'етурсана, Маціяса Ёхумсана. Прызнанне атрымалі празаік Тор Вільх'яўльмсан, драматургі А. Богасан, Стэфаўнсан, Сігурдур Нордаль, публіцыст Ёўнас Аўрнасан.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Ісландыя. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ісландская літаратура
