Дацэнт

Дацэнт (ад лац.: docens, docentis «навучальны»; англ.: Docent) — вучонае званне і пасада ў вышэйшых навучальных установах многіх краін свету. У беларускай сістэме акадэмічнай іерархіі дацэнт размешчаны ніжэй за прафесара і вышэй за старшага выкладчыка. Як правіла, умовай заняцця пасады дацэнта і атрымання аднайменнага звання з’яўляецца наяўнасць у асобы навуковай ступені.

Беларусь

Вучонае званне дацэнта ў Беларусі прысвойваецца Вышэйшай атэстацыйнай камісіяй Рэспублікі Беларусь па падставе разгляду Экспертнымі саветамі ВАК і Прэзідыумам ВАК атэстацыйных спраў і хадайніцтваў вучоных саветаў устаноў вышэйшай адукацыі і навукова-даследчых устаноў.

Да саіскальніка вучонага звання выстаўляецца шэраг умоў: наяўнасць вучонай ступені як мінімум кандыдата навук, адпаведны стаж, навукова-метадычная і публікацыйная актыўнасць і інш.

Саіскальнік звання павінен працаваць бесперапынна не менш аднаго года ва ўстанове вышэйшай адукацыі, якая прадстаўляе яго да вучонага звання, а ў выпадку сумяшчальніцтва — двух семестраў запар або двух семестраў, раздзеленых не больш чым адным семестрам на пасадах рэктара, прарэктара, вучонага сакратара, дэкана і яго намесніка, загадчыка кафедры, начальніка вучэбнай часткі, прафесара, дацэнта і інш.

Вучонае званне дацэнта прысвойваецца асобам, якія, як правіла, маюць вучоныя ступені доктара або кандыдата навук, якія ажыццяўляюць (у тым ліку па сумяшчальніцтве) навукова-педагагічную дзейнасць і:

• маюць стаж навукова-педагагічнай работы ва ўстановах вышэйшай адукацыі не менш двух гадоў для асоб з вучонай ступенню доктара навук і не менш чатырох гадоў — кандыдата навук;
• праводзяць на высокім навукова-метадычным узроўні навучальныя заняткі;
• маюць за апошнія тры гады не менш за тры апублікаваных артыкулаў у навуковых выданнях, уключаных у пералік выданняў ВАК РБ, або ў замежных навуковых выданнях (акрамя тэзісаў і матэрыялаў канферэнцый, артыкулаў у энцыклапедыях, слоўніках і даведніках) і інш.

У заходняй сістэме беларускай пасадзе і вучонаму званню дацэнта прыкладна адпавядае пасада і званне асацыяванага прафесара.

Спецыяльнасці, па якіх прысвойваецца навуковае званне дацэнта ў Рэспубліцы Беларусь:

• Прыродазнаўчыя навукі:

— Матэматыка — Механіка — Астраномія — Фізіка — Хімія — Фізіка-хімічная біялогія — Агульная біялогія — Фізіялогія

1. Тэхнічныя навукі:

• Машынабудаванне і машыназнаўства
• Энергетыка
• Электратэхніка
• Прыборабудаванне і метралогія
• Радыётэхніка і сувязь
• Інфарматыка і вылічальная тэхніка
• Металургія
• Матэрыялазнаўства
• Тэхналогія (па напрамках: хімічная, харчовых прадуктаў, матэрыялаў і вырабаў тэкстыльнай і лёгкай прамысловасці, лясной гаспадаркі, дрэваперапрацоўкі і дрэваапрацоўкі)
• Аграінжынерныя сістэмы
• Транспарт
• Будаўніцтва
• Архітэктура
• Электроніка і нанаэлектроніка
• Экалогія
• Бяспека дзейнасці чалавека

1. Сельскагаспадарчыя навукі:

• Аграномія
• Ветэрынарыя
• Заатэхнія
• Лесазнаўства

1. Гуманітарныя навукі:

• Дакументалістыка і бібліятэказнаўства
• Гісторыя
• Археалогія
• Філасофія
• Літаратуразнаўства
• Мовазнаўства
• Мастацтвазнаўства
• Мастацтва
• Культуралогія
• Турызм
• Фізкультура і спорт

1. Сацыяльна-эканамічныя і грамадскія навукі:

• Эканоміка
• Правазнаўства
• Педагогіка
• Псіхалогія
• Сацыялогія
• Паліталогія

1. Медыцынскія навукі:

• Клінічная медыцына
• Прафілактычная медыцына
• Медыцынская біялогія
• Фармацэўтыка

1. Навукі аб Зямлі:

• Геаграфія
• Геалогія
• Геадэзія і землеўпарадкаванне

# Ваенныя навукі:

• Ваеннае мастацтва і ваеннае будаўніцтва
• Узбраенне і ваенная тэхніка
• Дзяржаўная бяспека

Зноскі

• за ред. академіка АН УРСР О. С. Мельничука, «Словник іншомовних слів», м. Київ, 1985 р., с. 275;
• «Современный толковый словарь русского языка», Ридерз Дайджест, г. Москва, 2004 г. ISBN 5-89355-108-7, с. 174;
• Вышэйшая атэстацыйная камісія Рэспублікі Беларусь;
• «Большой энциклопедический словарь», 2000 г.;
• «Большая энциклопедия Кирилла и Мефодия» 2005 г.;