Албанская мова

Албанская
Саманазва	Gjuha shqipe
Краіны	Албанія, Сербія і Чарнагорыя, Паўночная Македонія, Грэцыя, Турцыя, Італія і інш.
Рэгіёны	Усходняя Еўропа
Афіцыйны статус	Албанія, Косава
Арганізацыя, якая рэгулюе	—
Агульная колькасць носьбітаў	6.169.000 (2000)
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
Індаеўрапейская Албанская
Пісьменнасць	лацінскае пісьмо і Albanian alphabet[d]
Моўныя коды
ДАСТ 7.75–97	алб 030
ISO 639-1	sq
ISO 639-2	alb і sqi
ISO 639-3	sqi
ISO 639-5	sqj
WALS	alb
Ethnologue	sqi
Linguasphere	55-AAA-a
ABS ASCL	3901
IETF	sq
Glottolog	alba1267
Вікіпедыя на гэтай мове

Албанская мова (gjuha shqipe [ˈɟuha ˈʃcipɛ] або shqip [ʃcip]) — мова албанцаў уласна Албаніі, Грэцыі, Паўночнай Македоніі, Сербіі (у асноўным Косава), Чарнагорыі, Ніжняй Італіі і Сіцыліі;

Мае некалькі дыялектаў, з якіх паўночныя, т. зв. гегскія, больш старажытнага паходжання, што выяўляецца ў захаванні гука «н», тады як у іншых гаворках ён перайшоў у «р», хоць у той жа час прыпадабненне «nd» і «mb» гукам «nn» і «mm», a таксама часта сустракаемая назалізацыя галосных «y» і «а» носяць на сабе адбітак пазнейшай эпохі. Гаворкі, якія ўжываюцца на поўдзень ад ракі Шкумб, носяць агульную назву тоскскіх; тым жа характарам у істотных рысах адрозніваюцца албанскія гаворкі Грэцыі і Італіі. Да пачатку ХХ ст. літаратурная албанская мова засноўваўся на тоскскіх дыялектах, з ХХ ст. перавагу атрымліваюць гегскія дыялекты, распаўсюджаныя на поўначы Албаніі і ў Косава.

Лік гаворачых — каля 6 млн. чалавек.

Распаўсюджанасць албанскай мовы

На думку рада лінгвістаў, на роднаснай албанскай мове гаварылі старажытныя ілірыйцы. Амаль да XIX ст. ёю ніхто навукова не займаўся, і было дакладна не вядома, да якой моўнай групы яна належыць. Нарэшце было вызначана, што яна ўваходзіць у індаеўрапейскую сям'ю моў, хоць гістарычна вывучаць яе вельмі цяжка па той прычыне, што вельмі складана аддзяліць карэнныя албанскія словы і формы ад велізарнай колькасці запазычаных слоў з грэчаскай, лацінскай, раманскіх, турэцкай і славянскіх моў.

Пісьменнасць

На пісьме ў албанскай мове з 1908 года выкарыстоўваецца варыянт лацінскага алфавіта з дыякрытычнымі знакамі. Раней, у XIX ст., прадпрымаліся спробы стварыць арыгінальнае пісьмо (т. зв. «эльбасанскі алфавіт» і «алфавіт Бютакук’е»).

Сучасны албанскі алфавіт

A a	B b	C c	C c	D d	Dh dh	E e	Ё ё
F f	G g	Gj gj	H h	I i	J j	K k	L l
Ll ll	M m	N n	Nj nj	O o	P p	Q q	R r
Rr rr	S s	Sh sh	T t	Th th	U u	V v	X x
Xh xh	Y y	Z z	Zh zh