Якуб Наркевіч-Ёдка

Сармат Якуб Жыгімонт Наркевіч-Ёдка
Сармат Якуб Жыгімонт Наркевіч-Ёдка
	; герб «Ліс»
Нараджэнне	8 студзеня 1848; Турын, Ігуменскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Смерць	6 (19) лютага 1905 (57 гадоў); Вена, Аўстра-Венгрыя;
Месца пахавання	Уздзенскі раён;
Род	Наркевічы-Ёдкі
Бацька	Атон Наркевіч-Ёдка
Маці	Анэля (Ганна) Эстка
Веравызнанне	рыма-каталік
Член у	Мінскае таварыства сельскай гаспадаркі; Рускае геаграфічнае таварыства;
Адукацыя	Мінская мужчынская гімназія (1865); Парыжскі ўніверсітэт (1871);
Навуковая ступень	доктар медыцыны[d] (1893)
Навуковае званне	прафесар (1900);
Месца працы	Інстытут эксперыментальнай медыцыны[d];
Узнагароды
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Якуб Наркевіч-Ёдка (8 студзеня 1848, маёнтак Турын, цяпер аграгарадок^[1] Пухавіцкага раёна — 19 снежня 1905, Вена) — беларускі фізік, медык, біёлаг. Доктар медыцыны (1893), прафесар (1900), член-карэспандэнт Рускага геаграфічнага таварыства (1889).

Належаў да старажытнага шляхецкага роду Наркевічаў-Ёдкаў гербу «Ліс».

Біяграфія

Скончыў Мінскую гімназію (1865), працягваў навучанне ў Парыжы, Фларэнцыі, Вене.

У 1872 годзе ў маёнтку Атонава (сёння вёска Сінячова ў Капыльскім раёне) пабудаваў метэаралагічную станцыю (у 1888 годзе перанес яе ў маёнтак Наднёман, цяпер вёска Уздзенскага раёна). У 1881 годзе стаў членам Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі^[2].

З 1890 года супрацоўнік Інстытута эксперыментальнай медыцыны ў Пецярбургу.

Вынайшаў спосаб бесправадной перадачы і прыёму злектрамагнітных хваляў на адлегласці (першы ў свеце правобраз радыёпрыёмніка, 1891), але не запатэнтаваў вынаходніцтва.^[3] Існуе дакумент, які пацвярджае прыярытет Я. Наркевіча-Ёдкі ў гэтым вынаходніцтве — пратакол паседжання Французскага фізічнага таварыства ў Парыжы (1898). У ім азначаецца, што О. Лоджу «належыць першая ідэя тэлеграфіі без правадоў, калі мы не пажадаем дайсці да Наркевіча-Ёдкі, …які двума-трыма гадамі раней выканаў у Вене вельмі цікавыя перадачы са шпуляй Румкарфа (праўда можа быць, без выразнага ўсведамлення ролі электрамагнітных хваляў у гэтых доследах)»^[4].

Апроч таго, зрабіў значныя адкрыцці ў галіне метэаралогіі (вымярэнне хуткасці руху аблокаў, вільготнасці глебы і інш.), за што ўзнагароджаны сярэбраным медалём Рускага геаграфічнага таварыства. Адкрыў у сваім маёнтку санаторый, распрацаваў метады лячэння нервовых захворванняў электрычным токам, метад электраграфіі для дыягностыкі захворванняў, выкарыстоўваў лячэнне кумысам, лячэнне святлом, гімнастыку, мясцовыя мінеральныя воды.

Зноскі

↑ Решение Пуховичского районного Совета депутатов от 23.01.2009 № 142 «О преобразовании деревни Турин Туринского сельсовета в агрогородок» (руск.)
↑ Позабытые достижения науки
↑ 160 гадоў з дня нараджэння Якуба Наркевіча-Ёдкі на Гідраметцэнтр Беларусі
↑ Дасько, А. Д. Я. А. Наркевіч-Ёдка Архівавана 12 верасня 2007. // Асновы радыётэхнікі. Фізічны факультэт, кафедра інфарматыкі і асноў электронікі БДПУ імя Максіма Танка

Літаратура

Наркевіч-Ёдка Якаў Антонавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 516. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 152. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).

Спасылкі

Екатерина Соболева. Позабытые достижения науки //rodvzv.ru

[1] Решение Пуховичского районного Совета депутатов от 23.01.2009 № 142 «О преобразовании деревни Турин Туринского сельсовета в агрогородок» (руск.)

[2] Позабытые достижения науки

[3] 160 гадоў з дня нараджэння Якуба Наркевіча-Ёдкі на Гідраметцэнтр Беларусі

[4] Дасько, А. Д. Я. А. Наркевіч-Ёдка Архівавана 12 верасня 2007. // Асновы радыётэхнікі. Фізічны факультэт, кафедра інфарматыкі і асноў электронікі БДПУ імя Максіма Танка

[1]

[2]

[3]

[4]