Станіслаў Жалкеўскі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
→Літаратура: афармленне |
Artsiom91Bot (размовы | уклад) др вікіфікацыя, аўтаматычная перапрацоўка спасылкі на ЭнцВКЛ з дапамогай AWB |
||
Радок 51: | Радок 51: | ||
Падчас [[Рокаш Зебжыдоўскага|рокашу Зебжыдоўскага]], Жалкеўскі, хоць і нялюбы каралём і сам не прыхільны да яго, стаў на яго бок і ў 1607 годзе ў [[Бітва пад Гузаў|бітве пад Гузавам]] ушчэнт разбіў ракашан. |
Падчас [[Рокаш Зебжыдоўскага|рокашу Зебжыдоўскага]], Жалкеўскі, хоць і нялюбы каралём і сам не прыхільны да яго, стаў на яго бок і ў 1607 годзе ў [[Бітва пад Гузаў|бітве пад Гузавам]] ушчэнт разбіў ракашан. |
||
Тым не менш, кароль ставіўся да яго падазрона і варожа; толькі вайна з [[Маскоўская дзяржава|Рускай дзяржавай]] прымусіла Жыгімонта зноў звярнуцца да Жалкеўскага. Жалкеўскі быў супраць гэтай вайны, лічачы, што яна не адпавядае інтарэсам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], але прыняў у ёй удзел, пасля таго як яго міралюбныя даклады каралю не мелі поспеху. Разбіўшы ў [[1610]] годзе [[Клушынская бітва|пры Клушыне]] войскі [[Дзмітрый Іванавіч Шуйскі|Дзмітрыя Шуйскага]], ён падступіўся да [[Масква|Масквы]], дзе тым часам цар [[Васіль Шуйскі]] быў зрынуты са стальца і было праведзена абранне каралевіча [[Уладзіслаў IV| |
Тым не менш, кароль ставіўся да яго падазрона і варожа; толькі вайна з [[Маскоўская дзяржава|Рускай дзяржавай]] прымусіла Жыгімонта зноў звярнуцца да Жалкеўскага. Жалкеўскі быў супраць гэтай вайны, лічачы, што яна не адпавядае інтарэсам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], але прыняў у ёй удзел, пасля таго як яго міралюбныя даклады каралю не мелі поспеху. Разбіўшы ў [[1610]] годзе [[Клушынская бітва|пры Клушыне]] войскі [[Дзмітрый Іванавіч Шуйскі|Дзмітрыя Шуйскага]], ён падступіўся да [[Масква|Масквы]], дзе тым часам цар [[Васіль Шуйскі]] быў зрынуты са стальца і было праведзена абранне каралевіча [[Уладзіслаў IV|Уладзіслава]], і ў выніку Жалкеўскі [[Польска-літоўская акупацыя Масквы|быў упушчаны ў Маскву]] з [[Карона Каралеўства Польскага|каронным]] войскам. |
||
Атрымаўшы вестку, што Жыгімонт хоча сам быць рускім царом, Жалкеўскі зразумеў, што ў палякаў не надта вялікія шанцы ў [[Масква|Маскве]], і з'ехаў з рускай сталіцы, здаўшы начальства над войскам [[Аляксандр Гасеўскі|Аляксандру Гасеўскаму]]; пры ад'ездзе ён захапіў з сабой [[Васіль Шуйскі|Васіля Шуйскага]] і яго братоў. |
Атрымаўшы вестку, што Жыгімонт хоча сам быць рускім царом, Жалкеўскі зразумеў, што ў палякаў не надта вялікія шанцы ў [[Масква|Маскве]], і з'ехаў з рускай сталіцы, здаўшы начальства над войскам [[Аляксандр Гасеўскі|Аляксандру Гасеўскаму]]; пры ад'ездзе ён захапіў з сабой [[Васіль Шуйскі|Васіля Шуйскага]] і яго братоў. |
||
За паход на Маскву Жалкеўскі атрымаў у [[1618]] у сан [[Гетман вялікі каронны|вялікага гетмана кароннага]] і [[Канцлер вялікі каронны| |
За паход на Маскву Жалкеўскі атрымаў у [[1618]] у сан [[Гетман вялікі каронны|вялікага гетмана кароннага]] і [[Канцлер вялікі каронны|вялікага канцлера кароннага]]. Апошнія гады свайго жыцця ён правёў у абароне паўднёвых межаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] ад [[Крымскае ханства|татарскіх]] і [[Асманская імперыя|турэцкіх нападаў]] і загінуў у [[1620]] годзе ў няўдалай для кароннага войска [[бітва пад Цацорай|бітвы з туркамі пад Цацорай]]. |
||
== Займаныя пасады == |
== Займаныя пасады == |
||
Радок 69: | Радок 69: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* {{Крыніцы/ЭнцВКЛ|[[Валерый Шаблюк|Шаблюк В.]] |
* {{Крыніцы/ЭнцВКЛ|том=1|старонкі=623|артыкул=Жалкеўскі Станіслаў|аўтар=[[Валерый Шаблюк|Шаблюк В.]]}} |
||
* {{Крыніцы/БіЕ|Жолкевский, Станислав}} |
* {{Крыніцы/БіЕ|Жолкевский, Станислав}} |
||
Радок 77: | Радок 77: | ||
{{Wikidata/Ancestors}} |
{{Wikidata/Ancestors}} |
||
{{Бібліяінфармацыя}} |
{{Бібліяінфармацыя}} |
||
{{DEFAULTSORT:Жалкеўскі Станіслаў}} |
{{DEFAULTSORT:Жалкеўскі Станіслаў}} |
||
[[Катэгорыя:Род Жалкеўскіх|Станіслаў]] |
[[Катэгорыя:Род Жалкеўскіх|Станіслаў]] |
Версія ад 12:03, 13 мая 2020
Станіслаў Жалкеўскі (Жулкеўскі; польск.: Stanisław Żółkiewski, укр.: Станіслав Жолкевський; 1547 ці 1550 , Турынка каля Львова — 7 кастрычніка 1620, Цацора, Малдаўскае княства) — польскі палкаводзец пачатку XVII стагоддзя, польны і вялікі гетман і канцлер вялікі каронны. Заваёўнік Масквы, які перамог царскае войска пры Клушыне. Заснавальнік горада Жоўква і Крэхаўскага манастыра.
Біяграфія
Сын кашталяна галіцкага і ваяводы рускага Станіслава Жалкеўскага (памёр у 1588) і Соф'і Ліпскай. Вызначыўшыся ўжо падчас войнаў Стэфана Баторыя, ён, дзякуючы апецы Яна Замойскага, узняўся на канец да ўрада кароннага гетмана Рэчы Паспалітай. Падавіў казацкае паўстанне, якое ўспыхнула на Украіне, пад кіраўніцтвам Севярына Налівайкі і Рыгора Лабады; удзельнічаў у вайне са шведамі ў Інфлянтах.
Падчас рокашу Зебжыдоўскага, Жалкеўскі, хоць і нялюбы каралём і сам не прыхільны да яго, стаў на яго бок і ў 1607 годзе ў бітве пад Гузавам ушчэнт разбіў ракашан.
Тым не менш, кароль ставіўся да яго падазрона і варожа; толькі вайна з Рускай дзяржавай прымусіла Жыгімонта зноў звярнуцца да Жалкеўскага. Жалкеўскі быў супраць гэтай вайны, лічачы, што яна не адпавядае інтарэсам Рэчы Паспалітай, але прыняў у ёй удзел, пасля таго як яго міралюбныя даклады каралю не мелі поспеху. Разбіўшы ў 1610 годзе пры Клушыне войскі Дзмітрыя Шуйскага, ён падступіўся да Масквы, дзе тым часам цар Васіль Шуйскі быў зрынуты са стальца і было праведзена абранне каралевіча Уладзіслава, і ў выніку Жалкеўскі быў упушчаны ў Маскву з каронным войскам.
Атрымаўшы вестку, што Жыгімонт хоча сам быць рускім царом, Жалкеўскі зразумеў, што ў палякаў не надта вялікія шанцы ў Маскве, і з'ехаў з рускай сталіцы, здаўшы начальства над войскам Аляксандру Гасеўскаму; пры ад'ездзе ён захапіў з сабой Васіля Шуйскага і яго братоў.
За паход на Маскву Жалкеўскі атрымаў у 1618 у сан вялікага гетмана кароннага і вялікага канцлера кароннага. Апошнія гады свайго жыцця ён правёў у абароне паўднёвых межаў Рэчы Паспалітай ад татарскіх і турэцкіх нападаў і загінуў у 1620 годзе ў няўдалай для кароннага войска бітвы з туркамі пад Цацорай.
Займаныя пасады
- каралеўскі сакратар (з 1573),
- кашталян львоўскі (з 1593),
- польны гетман каронны (1588—1618),
- вялікі гетман каронны (1618—1620),
- ваявода кіеўскі (1608—1618),
- канцлер вялікі каронны (1618—1620),
- староста грубешаўскі і калушскі.
Зноскі
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ Stanisław Żółkiewski // https://pantheon.world/profile/person/Stanisław_Żółkiewski Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Stanisław Żółkiewski h. Lubicz // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
- ↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku / пад рэд. A. Gąsiorowski — Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1992. — С. 42. — 220 с. — ISBN 83-85213-04-X
- ↑ а б в г д е ё ж Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
Літаратура
- Шаблюк В. Жалкеўскі Станіслаў // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 623. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
- Жолкевский, Станислав // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Нарадзіліся ў 1547 годзе
- Нарадзіліся ў Рускім ваяводстве
- Памерлі 7 кастрычніка
- Памерлі ў 1620 годзе
- Памерлі ў Малдаўскім княстве
- Пахаваныя ў Жоўкве
- Жалкеўскія
- Асобы
- Род Жалкеўскіх
- Сенатары Рэчы Паспалітай
- Канцлеры вялікія каронныя
- Гетманы вялікія каронныя
- Гетманы польныя каронныя
- Ваяводы кіеўскія
- Кашталяны львоўскія
- Удзельнікі руска-польскай вайны 1577-1582 гадоў (палякі)
- Удзельнікі руска-польскай вайны 1609-1618 гадоў (палякі)
- Старосты грубяшоўскія
- Старосты калушскія