Кежмарак
Горад
Кежмарак
Kežmarok
 Царква ў Кежмарку
Кежмарак на карце Славакіі   | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![Герб[d]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Coat_of_Arms_of_Ke%C5%BEmarok.svg)
Ке́жмарак (славацк.: Kežmarok, ням.: Kesmark/Käsmark, венг.: Késmárk) — горад ва ўсходняй Славакіі на рацэ Попрад паміж Высокімі Татрамі і Левачскімі Врхамі. Цэнтр Спішскай вобласці Прэшаўскага края. Насельніцтва каля 17 000 чалавек.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Кежмарак утварыўся ў XIII ст. аб'яднаннем трох блізкіх паселішчаў — славацкіх рыбакоў, нямецкіх каланістаў і каралеўскіх мытных вартавых. Упершыню згадваецца ў 1251 годзе ў лісце караля Белы IV як «Villa (Saxonum apud Ecclesiam) Sancte Elisabeth». Гарадскія правы Кежмарак атрымаў у 1269 годзе разам з правам на ўласны сырны рынак (па-нямецку «Käsemarkt» — «сырны рынак»).
У Кежмарку вясной 1410 года, падчас Вялікай вайны, адбываліся перамовы вялікага князя літоўскага Вітаўта з венгерскім каралём Жыгімонтам. 6 красавіка 1410 года ў Кежмарку быў здзейснены замах на Вітаўта, падпалена частка горада, дзе ён размясціўся і ў пажары атрад наёмнікаў напаў на двор князя, але ахова здолела адбіцца[1].
25 красавіка 1433 года горад моцна пацярпеў ад нападу гусітаў. Пасля 1440 года ў Кежмарку засядаў граф Спіша. У XV стагоддзі (потым яшчэ раз у 1655 годзе) стаў вольным каралеўскім горадам. У пачатку XVI стагоддзя горад аднагалосна прыняў лютэранства. У сярэднявеччы Кежмарак быў багатым гандлёвым і рамесным горадам.
Кежмарк быў крэпасцю роду Цёкалі (Thököly).
У 1918 годзе група кежмарскіх славакаў абвясціла незалежную Славацкую рэспубліку.
Да Другой сусветнай вайны ў Кежмарку пражывала вялікая колькасць этнічных немцаў (глядзіце карпацкія немцы). Таксама была вялікая яўрэйская абшчына. Падчас вайны пад пратэкцыяй першай Славацкай рэспублікі каля 3000 яўрэяў былі дэпартаваныя ў нямецкія лагеры смерці. Усе немцы пакінулі горад у 1944 годзе пры набліжэнні Чырвонай арміі.
У 1950 годзе Кежмарак быў абвешчаны архітэктурным запаведнікам.
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
Паводле перапісу 2001 года ў горадзе налічваліся 17 383 жыхары. 95,21% з іх славакі, 1,59% цыганы, 0,83% чэхі і 0,43% немцы[2]. Па веравызнанні 77,50% рымска-каталікі, 10,98% без рэлігійнай прыналежнасці, 4,83% лютэране і 2,63% грэка-каталікі[2].
Гарады-пабрацімы[3][правіць | правіць зыходнік]
Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]
- Мілан Лах (нар. 1973) — славацкі рэлігійны ўніяцкі дзеяч
- Войцех Аляксандр, рэнтгенолаг
- Любаш Бартэчка, хакеіст
- Карл Сованка, мастак і скульптар
- Радаслаў Сухі, хакеіст
- Імрэ Цёкалі, прынц Трансільваніі
- Юрай Герц, кінарэжысёр
Зноскі
- ↑ Каляндар-2010 «600 год перамогі пад Грунвальдам» / Аўтар-укладальнік Дудар А. Г. — УП «Арэх». — 100 экз.
- ↑ а б Архіўная копія (англ.)(недаступная спасылка). Statistical Office of the Slovak republic. Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2007. Праверана 4 верасня 2012.
- ↑ Oficiálne stránky mesta Kežmarok (славацк.). kezmarok.sk. Праверана 8 лютага 2010.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Афіцыйны сайт горада
- Замак Кежмарак Архівавана 19 ліпеня 2006.
 | ||
|---|---|---|
| Культурная спадчына | Гістарычны цэнтр Банскай Шцьяўніцы і прамысловыя помнікі ў яго ваколіцах · Левача, Спішскі замак і звязаныя культурныя помнікі (Левача · Спішскі замак · Спішская капітула і сабор Св. Марціна · Спішске-Подграддзе · Дрэвэнік · Жэгра) · Влколінец · Гістарычны цэнтр Бардзеёва · Драўляныя цэрквы славацкіх Карпатаў (Гервартаў · Тврдошын · Кежмарак · Лешціны · Гронсек · Бодружал · Ладамірава · Руска Бістра) |  |
| Прыродная спадчына | ||