Жак Дзюбашэ

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Жак Дзюбашэ
Jacques Dubochet[1]
Дата нараджэння 8 чэрвеня 1942(1942-06-08)[2][3][…] (81 год)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Бацька Jean-Emmanuel Dubochet[d]
Род дзейнасці малекулярны біёлаг
Навуковая сфера структурная біялогія[d]
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Eduard Kellenberger[d][8]
Партыя
Член у
Узнагароды
Сайт unil.ch/dubochet
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жак Дзюбашэ (фр.: Jacques Dubochet, нар. 8 чэрвеня 1942, Эгль, Швейцарыя)[10] — швейцарскі біяфізік на пенсіі[11][12]. Былы навуковы супрацоўнік Еўрапейскай лабараторыі малекулярнай біялогіі ў Гайдэльбергу, Германія, і ганаровы прафесар біяфізікі ў Лазанскім універсітэце ў Швейцарыі[13][14].

У 2017 годзе разам з Ёахімам Франкам і Рычардам Хендэрсанам атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі «за развіццё крыяэлектроннай мікраскапіі высокай разрознасці для вызначэння структуры біямалекул у растворы»[15][16]. У 2018 годзе разам са сваімі калегамі прафесарам Ёахімам Франкам і доктарам Рычардам Хендэрсанам ён атрымаў медаль прагрэсу Каралеўскага фатаграфічнага таварыства за «важны прагрэс у навуковым або тэхналагічным развіцці фатаграфіі або выявы ў самым шырокім сэнсе»[17].

Кар’ера[правіць | правіць зыходнік]

Дзюбашэ пачаў вывучаць фізіку ў Політэхнічнай школе Лазанскага ўніверсітэта (цяпер Федэральная політэхнічная школа Лазаны) у 1962 годзе і атрымаў ступень інжынера-фізікі ў 1967 годзе[18]. Атрымаў сертыфікат малекулярнай біялогіі ў Жэнеўскім універсітэце ў 1969 годзе, а затым пачаў вывучаць электронную мікраскапію ДНК. У 1973 годзе ён скончыў дысертацыю па біяфізіцы ў Жэнеўскім і Базельскім універсітэце[19].

З 1978 па 1987 год Жак Дзюбашэ быў кіраўніком групы ў Еўрапейскай лабараторыі малекулярнай біялогіі ў Гайдэльбергу, які тады ўваходзіў у Заходнюю Германію[18]. З 1987 па 2007 год ён быў прафесарам Лазанскага ўніверсітэта[18]. У 2007 годзе ў 65 гадоў ён выйшаў на пенсію і стаў ганаровым прафесарам Лазанскага ўніверсітэта[18].

За сваю кар’еру Жак Дзюбашэ распрацаваў тэхналогіі ў крыяэлектроннай мікраскапіі, крыаэлектроннай тамаграфіі і крыаэлектроннай мікраскапіі зрэзаў шклопадобнага цела[20][21][22][23]. Гэтыя тэхналогіі выкарыстоўваюцца для выявы асобных біялагічных структур, такіх як бялковыя комплексы або вірусныя часціцы[13]. У Лазане ён прымаў удзел у ініцыятывах, накіраваных на тое, каб навукоўцы больш ведалі пра сацыяльныя праблемы[24][25].

У 2014 годзе Жак Дзюбашэ атрымаў прэмію Ленарта Філіпсана ад Еўрапейскай малекульна-біялагічная лабараторыі[26]. Апісваючы сваю кар’еру ў 2015 годзе, прафесар Гарэт Грыфітс, яго калега з ЕМБЛ, растлумачыў: «У Жака было бачанне. Ён знайшоў спосаб замарожваць тонкія плёнкі вады так хутка, што крышталі не паспявалі сфармавацца [якія маглі пашкодзіць узоры] […] з часам гэтая тэхніка стала ўсё больш важнай для даследаванняў у галіне навукі аб жыцці, і сёння відавочна, што гэта варта Нобелеўскай прэміі»[13].

Калі яго ўніверсітэт спытаў, як ён хацеў бы, каб яго Нобелеўская прэмія была прызнана ўстановай, ён папрасіў паркавальнае месца для яго ровара, якое было дадзена належным чынам. Ён ездзіў на ровары ў сваю лабараторыю амаль кожны дзень цягам 30 гадоў[27].

Асабістае жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Выступленне перад Федэральным палацам у Берне падчас нацыянальнай кліматычнай дэманстрацыі ў 2019 годзе

Жак Дзюбашэ жанаты, мае дваіх дзяцей[28]. Хворы на дыслексію[28].

У 1970-х гадах на другую сустрэчу з будучай жонкай яны выйшлі на акцыю пратэсту супраць будаўніцтва АЭС «Кайзераўгст».

Дзюбашэ з’яўляецца членам Сацыял-дэмакратычнай партыі Швейцарыі і дэпутатам муніцыпальнага парламента Моржа, дзе ён займае месца ў назіральным камітэце[29][30].

Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 13 чэрвеня 2023.
  2. ↑ https://web.archive.org/web/20190829234206/https://www.unil.ch/central/files/live/sites/central/files/recherche/honorariats/prof_hon_2007.pdf / Université de Lausanne — P. 13. Праверана 13 чэрвеня 2023.
  3. ↑ Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2017/press.html Праверана 4 кастрычніка 2017.
  5. ↑ http://www.unil.ch/central/files/live/sites/central/files/recherche/honorariats/prof_hon_2007.pdf
  6. ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1 Праверана 5 лістапада 2021.
  7. ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1 Праверана 5 лістапада 2021.
  8. ↑ https://www.unil.ch/dee/en/home/menuinst/people/honorary-professors/prof-jacques-dubochet.html
  9. ↑ https://www.letemps.ch/suisse/citoyens-se-mobilisent-preserver-climat
  10. ↑ Members' Directory - EMBL. www.embl.it. European Molecular Biology Laboratory.
  11. ↑ "A Reminiscence about Early Times of Vitreous Water in Electron Cryomicroscopy". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  12. ↑ Science, society & serendipity(недаступная спасылка). European Molecular Biology Laboratory. Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2018. Праверана 30 лістапада 2021.
  13. ↑ а б в Science, society & serendipity(недаступная спасылка). European Molecular Biology Laboratory. Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2018. Праверана 30 лістапада 2021.Wilson, Rosemary; Gristwood, Alan (24 August 2015). «Science, society & serendipity» Архівавана 10 кастрычніка 2018.. European Molecular Biology Laboratory. Retrieved 4 October 2017.
  14. ↑ Nouveaux professeurs honoraires 2007(недаступная спасылка). University of Lausanne. Архівавана з першакрыніцы 5 кастрычніка 2017. Праверана 30 лістапада 2021.
  15. ↑ The 2017 Nobel Prize in Chemistry - Press Release. www.nobelprize.org (4 кастрычніка 2017).
  16. ↑ "Nobel Prize in Chemistry Awarded for Cryo-Electron Microscopy". The New York Times. October 4, 2017.
  17. ↑ Progress Medal. https://rps.org/about/awards/history-and-recipients/progress-medal/ Accessed 3 December 2020
  18. ↑ а б в г Nouveaux professeurs honoraires 2007 (фр.)(недаступная спасылка). University of Lausanne. Архівавана з першакрыніцы 5 кастрычніка 2017. Праверана 30 лістапада 2021. [New Honorary Professors] (PDF) (in French). University of Lausanne. p. 13. Archived from the original Архівавана 5 кастрычніка 2017. (PDF) on 5 October 2017. Retrieved 4 October 2017.
  19. ↑ Prof. Jacques Dubochet - Honorary Professor of biophysics [curriculum vitae]. University of Lausanne. Архівавана з першакрыніцы 4 October 2017.
  20. ↑ Alumni awards. EMBL.
  21. ↑ "Electron microscopy of frozen water and aqueous solutions". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  22. ↑ "Vitrification of pure water for electron microscopy". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  23. ↑ "Cryo-EM-the first thirty years". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  24. ↑ "Citizen biologists. The Lausanne experience". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  25. ↑ "Teaching scientists to be citizens". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  26. ↑ Alumni awards. EMBL.«Alumni awards». EMBL. Retrieved 4 October 2017.
  27. ↑ The Swiss Biophysicist and Nobel laureate Jacques Dubochet had been cycling to his lab at Lausanne university for t…. Твітэр.
  28. ↑ а б Prof. Jacques Dubochet - Honorary Professor of biophysics [curriculum vitae]. University of Lausanne. Архівавана з першакрыніцы 4 October 2017.«Prof. Jacques Dubochet — Honorary Professor of biophysics [curriculum vitae]». University of Lausanne. Archived from the original on 4 October 2017. Retrieved 4 October 2017.
  29. ↑ "Jacques Dubochet, le savant atypique" [французская]. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 кастрычніка 2017. Праверана 30 лістапада 2021.
  30. ↑ Le CV tout en humour du prix Nobel vaudois Jacques Dubochet (фр.). Radio Télévision Suisse.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Жак_Дзюбашэ&oldid=4637402"