Косаўска-Мітравіца

Горад Косаўска-Мітравіца сербск.: Косовска Митровица алб.: Mitrovica Краіна Сербія Каардынаты 42°53′00″ пн. ш. 20°52′00″ у. д. Плошча 350 км² Вышыня цэнтра 500 м Насельніцтва 71 601 чал. (2011) Часавы пояс Цэнтральнаеўрапейскі час Паштовыя індэксы 40000 Афіцыйны сайт kk.rks-gov.net/mi… (алб.) Косаўска-Мітравіца на карце Сербіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Косаўска-Мітравіца (сербск.: Косовска Митровица, алб.: Mitrovica або Mitrovicë) — горад на поўначы Косава. Згодна з пазіцыі часткова прызнанай Рэспублікі Косава і дзяржаў, якія прызнаюць незалежнасць Косава, уся тэрыторыя горада ўваходзіць у склад Рэспублікі Косава. Згодна з пазіцыі Сербіі і дзяржаў, якія не прызнаюць незалежнасць Косава, уся тэрыторыя горада ўваходзіць у склад Сербіі.

Фактычна, Паўночная тэрыторыя горада кантралюецца Сербіяй, а паўднёвая ― часткова прызнанай Рэспублікай Косава. Да 1989 года горад называўся Цітова-Мітравіца (сербск.: Титова Митровица,  алб. алб.: Mitrovica e Titos). На сёння горад ахоўваецца, як і ўсе гарады Косава, паліцэйскімі атрадамі KFOR. Згодна з юрысдыкцыяй Рэспублікі Косава, якая кантралюе яго паўднёвую частку, горад мае назву Мітравіца.

Гісторыя

Горад быў, першапачаткова, сярэднявечным паселішчам, якое вельмі хутка ператварылася ў горад. Назва Мітравіца з’явілася ў XIV стагоддзі і паходзіць ад царквы святога Дзімітрыя Салунскага, якую сербскі кароль Стэфан Ураш II Мілуцін ў 1315 годзе дараваў свайму манастыру Баньска.

Доўгі час у горадзе доўжылася асманскае валадарства: з канца XIV стагоддзя і да Першай балканскай вайны 1912—1913 гадоў. Падчас асманскага валадарства Мітравіца ўваходзіла ў вілает (правінцыю) Косава (створаны ў 1877 годзе).

У 1941 годзе падчас уварвання нямецкіх войскаў у Югаславію горад быў захоплены. У лістападзе 1944 года нямецкія войскі былі разгромленыя.

У 1981 годзе ў горадзе пражывалі 105 тысяч чалавек, з якіх 66,5 тысяч албанцаў, 20 тыс. сербаў і чарнагорцаў.

Пасля вайны ў 1999 годзе горад падзяліўся на паўднёвую частку, з амаль выключна албанскім насельніцтвам (прыкладна 60 000 жыхароў) і паўночную частку з пераважна сербскім (прыкладна 13 000 жыхароў) насельніцтвам. Абодва раёны звязаны двума вулічнымі мастамі праз раку Ібар. Пасля падзелу горада Сербскі праваслаўны храм святога Дзімітрыя апынуўся ў албанскай частцы горада і быў недаступны для сербаў. Па гэтай прычыне была пабудавана і ўрачыста адкрыта ў 2005 годзе новая царква на ўзгорку ў сербскім раёне.

Мост цераз раку Ібар паміж абедзвюма паловамі горада з выглядам на паўночную частку.

У сакавіку 2004 года ў горадзе адбыліся масавыя беспарадкі, падчас якіх былі спалены і разрабаваны дамы сербаў.

У заходняй частцы горада, на міжнародныя сродкі, былі адноўлены дамы для бежанцаў, якія пацярпелі ад разбурэння ў дні гэтых падзей. Да верасня 2007 года было скончана будаўніцтва большасці цагляных дамоў.

У сакавіку 2008 года пасля абвяшчэння незалежнасці Косава (17 лютага 2008 года) у горадзе адбыліся ўзброеныя сутыкненні паміж групай сербаў і паліцыяй.

У 2011 годзе на галоўным мосце праз раку Ібар паміж Паўднёвай (албанскай) і Паўночнай (Сербскай) часткамі горада сербамі была ўзведзена барыкада. У абароне барыкады ўдзельнічалі, у тым ліку, рускія добраахвотнікі. Станам на 2019 год мост ахоўваюць міжнародныя міратворцы KFOR.

Эканоміка

Горад з’яўляецца цэнтрам горнай прамысловасці і каляровай металургіі раёна: здабыча свінцова-цынкавай руды, лігніту, выплаўленне свінцу і цынку. Працуюць хімічны камбінат, дрэваапрацоўчыя і папяровыя прадпрыемствы, а таксама вытворчасць горнаруднага абсталявання і сельскагаспадарчых машын.

Адукацыя

У паўночнай частцы горада функцыянуе тэхнічны інстытут Мітравіца, адзіная вышэйшая навучальная ўстанова ў Косаве з пераважна сербскамоўным асартыментам курса. У ліпені тут дзейнічае англамоўная школа Summer School.

У 1999 годзе ў паўночную частку горада пераехалі сербскія выкладчыкі і студэнты Прышцінскага ўніверсітэта, стварыўшы тут «Універсітэт у Прышціне з часовым знаходжаннем у Косаўскай Мітравіцы».

Вядомыя асобы

У горадзе нарадзіліся:

• Агел Стойкаў, македона-одрынскі апалчэнец (атрад Ташо Стаянава)
• Мехмед Неджып Драга (1867—1920), албанскі палітык і рэвалюцыянер
• Стаян Гегаў, македона-одрынскі апалчэнец (атрад Ташо Стаянава)
• Тодар Рызаў, македона-одрынскі апалчэнец (атрад Ташо Стаянава)
• Яне Георгіеў, македона-одрынскі апалчэнец (атрад Ташо Стаянава)
• Рыза Лушта (1916—1997) — футбаліст албанскага паходжання.
• Байрам Рэджэпі (нар. 1954) — албанец, палітык і першы прэм’ер-міністр пасля вайны 1999 года.
• Мілаш Красіч — сербскі футбаліст.
• Валон Бехрамі — швейцарскі футбаліст албанскага паходжання.
• Рона Нішліу — спявачка, прадстаўніца Албаніі на Еўрабачанні-2012.
• Невена Божавіч  — сербская спявачка, прадстаўніца Сербіі на Еўрабачанні-2013, Еўрабачанні-2019 і на Дзіцячым Еўрабачанні-2007.

Гарады-пабрацімы

•  Інегёл, Турцыя
•  Вучытрн^[d], Рэспубліка Косава
•  Кендары, Інданезія
•  Корча, Албанія
•  Тырана, Албанія
•  Шэнджын^[d], Албанія
•  Эльбасан, Албанія

Гл. таксама

• Паўночнае Косава
• Гісторыя Сербіі

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Косаўска-Мітравіца
• Газета.ru Архівавана 19 студзеня 2012.
• У горадзе Косаўскай-Мітравіца аднаўляюць «закон і парадак». Архівавана 15 сакавіка 2008.
• Пра падзеі ў горадзе