Мячэць з в. Даўбучкі

Славутасць
Мячэць з вёскі Даўбучкі
Мячэць у Даўбучках у 1930-х гг.
54°20′55″ пн. ш. 26°26′20″ у. д.
Краіна	Беларусь
Вёска	Сялец (першапачаткова ў XVIII ст.) Даўбучкі (з XIX ст.) Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту (з 1991)
Канфесія	Іслам
Архітэктурны стыль	беларускае народнае дойлідства
Дата заснавання	1735
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 612Г000407
Стан	Разабрана
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мячэць з Даўбучак — магаметанскі храм з былой вёскі Даўбучкі (або Даўбуцішкі) на тэрыторыі сучаснага Смаргонскага раёна Гродзенскай вобласці Беларусі, цяпер размешчаны на тэрыторыі Беларускага дзяржаўнага музея народнага дойлідства і побыту каля Азярца Мінскага раёна. Пабудавана ў XVIII ст., спалучае дойлідства, уласцівае культавым збудаванням Усходу (цэнтрычнасць асноўнага аб’ёму і сіметрычная кампазіцыя пабудовы), з традыцыямі драўлянага дойлідства. Помнік драўлянага дойлідства.

Гісторыя

Пасяленне татар на сучаснай тэрыторыі Беларусі адносіцца да ранніх часоў Вялікага Княства Літоўскага. Вялікія князі Гедымін, а потым Кейстут і Альгерд запрашалі татараў на службу. Асноўным арганізатарам татарскага пасялення лічаць вялікага князя Вітаўт. Вялікія князі Казімір Ягелончык, Аляксандр Ягелончык, Жыгімонт Стары пашыралі татарскае пасяленне, умацоўвалі яго матэрыяльную аснову раздачай зямель. У 1561 і 1568 гадах вялікі князь Жыгімонт Аўгуст даў татарам прывілей на шляхецтва. У месцах кампактнага жыцця татар будаваліся мячэці.

Мячэць, якая захавалася ў Даўбучках, пабудавана ў XVIII ст. у Сяльцы Беніцкай гміны Маладзечанскага павета і перавезена ў Даўбучкі ў пачатку XIX ст. На працягу існавання мячэць не зведала значных перабудоў, змянялася толькі аддзелка (спачатку была пабелена, швы замазаны глінай).

Архітэктура

Асноўны прамавугольны ў плане зруб падзелены на дзве часткі з асобнымі ўваходамі і накрыты шатровым дахам, завершаным дванаццацігранным купалам, які быў накрыты дранкай і пафарбаваны ў чырвоны колер (сурыкам). Аснова купала — вертыкальны слуп, які абапіраўся на бэлечную сістэму. На слуп і верхнія бярвёны (абвязку) абапіраліся кроквы. Абвязка ўтварала шматвугольнік з 12 гранямі. Такім чынам, купал быў не функцыянальным элементам, а толькі формай, унутры была плоская суцэльная столь. Уваходы злучаныя арачнай галерэяй на так званых кручаных слупах. Сцены гарызантальна ашаляваныя дошкамі. Вокны прастакутныя.

Інтэр’ер зальны, з плоскай столлю. Амаль квадратная ў плане зала ва ўсходняй частцы мае пяцігранную нішу — міхраб, насупраць якой, у мужчынскай палове, размяшчаўся мумібір (хоры), упрыгожаны точанымі балясінамі.

З паўночна-заходняга боку двух’ярусны чацверыковы мінарэт, завершаны шатровым дахам.

Стыль

Наяўнасць квадратнага ў плане зруба з купалам, галерэі, праёмаў з элементамі арак, вуглавое размяшчэнне мінарэта набліжаюць мячэць у Даўбучках да традыцый візантыйскага дойлідства. Купал, блізкі да падковападобнай аркі, разьба на калонах, арачныя раскосы, вырашэнне міхраба і мумібіра ўяўлюць элементы традыцыйнай мусульманскай архітэктуры. Да традыцый беларускага драўлянага дойлідства трэба аднесці мінарэт, падобны на званіцу царквы ці касцёла, канструкцыйныя элементы, запаўненне праёмаў.

Літаратура

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
• Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мячэць з в. Даўбучкі
• Мячэць з в. Даўбучкі на сайце Radzima.org
• Мячэць з в. Даўбучкі на сайце Глобус Беларусі (руск.)
• Мячэць з в. Даўбучкі на сайце «Архіварта»