Дзеянні Святых Апосталаў: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
DENAMAX (размовы | уклад)
220 правак
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
[[Выява:El Greco 035.jpg|thumb|справа|230px|[[Лука, евангеліст|Лука]], аўтар кнігі Дзеянняў Апосталаў, пэнзля [[Эль Грэка]]]]
[[Выява:El Greco 035.jpg|thumb|справа|230px|[[Лука, евангеліст|Лука]], аўтар кнігі Дзеянняў Апосталаў, пэнзля [[Эль Грэка]]]]
'''Дзе́янні Святы́х Апо́сталаў'''<ref name=AK>{{кніга|аўтар = Анатоль Клышка|частка = |загаловак = Новы Запавет |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мінск |выдавецтва = Пазітыў-цэнтр |год = 2014 |том = |старонкі = |старонак = 610 |серыя = |isbn = 978-985-6983-42-2 |тыраж = 3000}}</ref>, '''Дзе́і Святы́х Апо́сталаў'''<ref name=UC>{{кніга|аўтар = Уладзіслаў Чарняўскі |частка = |загаловак = Біблія. Кнігі Святога Пісання Старога і Новага Запаветаў |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мінск |выдавецтва = Біблейскае таварыства ў Рэспубліцы Беларусь |год = 2012 |том = |старонкі = |старонак = 1127 |серыя = |isbn = 978-985-6183-14-6 |тыраж = 4000}}</ref><ref name=VS>{{lang-be-x-old|Дзе́і Сьвяты́х Апо́сталаў}} згодна з {{кніга|аўтар = Васіль Сёмуха |частка = |загаловак = Біблія. Кнігі Сьвятога Пісаньня Старога і Новага Запавету. Кананічныя. У беларускім перакладзе |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = DUNCANVILLE, USA |выдавецтва = WORLD WIDE PRINTING |год = 2002 |том = |старонкі = |старонак = 1538 |серыя = |isbn = 1-58712-085-2 |тыраж = 10000}}</ref> — адна з кніг [[Біблія|Бібліі]], якая ўвайшла ў спіс кніг [[Новы Запавет|Новага Запавету]]. Размяшчаецца пасля [[Евангелле паводле Яна|Евангелля паводле Яна]]. Згодна [[Каталіцтва|заходняй традыцыі]] пасля кнігі стаіць [[Рымлянам|Ліст да Рымлянаў]], паводле [[Праваслаўе|ўсходняй традыцыі]] пасля кнігі ідзе [[Якава|ліст апостала Якава]].
'''Дзе́янні Святы́х Апо́сталаў'''<ref name=AK>{{кніга|аўтар = Анатоль Клышка|частка = |загаловак = Новы Запавет |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мінск |выдавецтва = Пазітыў-цэнтр |год = 2014 |том = |старонкі = |старонак = 610 |серыя = |isbn = 978-985-6983-42-2 |тыраж = 3000}}</ref>, '''Дзе́і Святы́х Апо́сталаў'''<ref name=UC>{{кніга|аўтар = Уладзіслаў Чарняўскі |частка = |загаловак = Біблія. Кнігі Святога Пісання Старога і Новага Запаветаў |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = Мінск |выдавецтва = Біблейскае таварыства ў Рэспубліцы Беларусь |год = 2012 |том = |старонкі = |старонак = 1127 |серыя = |isbn = 978-985-6183-14-6 |тыраж = 4000}}</ref><ref name=VS>{{lang-be-x-old|Дзе́і Сьвяты́х Апо́сталаў}} згодна з {{кніга|аўтар = Васіль Сёмуха |частка = |загаловак = Біблія. Кнігі Сьвятога Пісаньня Старога і Новага Запавету. Кананічныя. У беларускім перакладзе |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданне = |месца = DUNCANVILLE, USA |выдавецтва = WORLD WIDE PRINTING |год = 2002 |том = |старонкі = |старонак = 1538 |серыя = |isbn = 1-58712-085-2 |тыраж = 10000}}</ref> — адна з кніг [[Біблія|Бібліі]], якая ўвайшла ў спіс кніг [[Новы Запавет|Новага Запавету]]. Размяшчаецца пасля [[Евангелле паводле Яна|Евангелля паводле Яна]]. Згодна [[Каталіцтва|заходняй традыцыі]] пасля кнігі стаіць [[Рымлянам|Ліст да Рымлянаў]], паводле [[Праваслаўе|ўсходняй традыцыі]] пасля кнігі ідзе [[Якава|ліст апостала Якава]].

==Аўтарства==
== Аўтарства ==
Кніга напісана тым жа чалавекам, што і [[Евангелле паводле Лукі|трэцяе Евангелле]]. Аб гэтым сведчыць пралог, з якога можна даведацца, што гэта другая кніга, якая была напісана да невядомага [[Хрысціянства|хрысціяніна]] Феафіла. Такім чынам, аўтарам Дзеянняў з'яўляецца [[Лука, евангеліст|Лука]], адзін з бліжэйшых супрацоўнікаў [[Павел, апостал|апостала Паўла]], які заставаўся з Паўлам нават тады, калі апошні знаходзіўся ў [[Рым]]скай турме. Лука быў сведкам многіх падзей, пра якія ён пазней напісаў у Дзеяннях. Магчыма, што Лука вёў дзённік, куды падрабязна апісваў усе падставы і падзеі. У тэксце шмат урыўкаў, у якіх аўтар апавядае ад першай асобы множнага ліку: Дз. 16:10-17, 20:5-15, 21:1-18, 27:1-28:16.
Кніга напісана тым жа чалавекам, што і [[Евангелле паводле Лукі|трэцяе Евангелле]]. Аб гэтым сведчыць пралог, з якога можна даведацца, што гэта другая кніга, якая была напісана да невядомага [[Хрысціянства|хрысціяніна]] Феафіла. Такім чынам, аўтарам Дзеянняў з’яўляецца [[Лука, евангеліст|Лука]], адзін з бліжэйшых супрацоўнікаў [[Павел, апостал|апостала Паўла]], які заставаўся з Паўлам нават тады, калі апошні знаходзіўся ў [[Рым]]скай турме. Лука быў сведкам многіх падзей, пра якія ён пазней напісаў у Дзеяннях. Магчыма, што Лука вёў дзённік, куды падрабязна апісваў усе падставы і падзеі. У тэксце шмат урыўкаў, у якіх аўтар апавядае ад першай асобы множнага ліку: Дз. 16:10-17, 20:5-15, 21:1-18, 27:1-28:16.
⚫
==Месца і час напісання==

⚫
== Месца і час напісання ==
У творы апавядаецца пра амаль трыццацігадовы перыяд пасля ўзнікнення Царквы да часу, калі Павел знаходзіўся пад дамашнім арыштам. У кнізе нічога не паведамляецца пра смерць Паўла, аднак лічыцца, што кніга была напісана пасля смерці апостала, нават пасля ганенняў [[Нерон]]а. Прыкладнай датай напісання Дзеянняў лічыцца [[80]]—[[90]] гг. Ёсць меркаванні, што Лука хацеў напісаць трылогію; у трэцяй частцы кнігі расказаць пра пакутніцкую смерць апосталаў [[Пётр, апостал|Пятра]] і Паўла. Аднак іншыя даследчыкі лічаць, што Лука, пішучы Дзеянні, ставіў іншую мэту: паказаць што [[Выратаванне, хрысціянства|ўратаванне]], данае [[Бог]]ам праз [[Ісус Хрыстос|Свайго адзінага Сына]], праз дзейнасць царквы стала магчычым усім народам, пачынаючы ад [[Іерусалім]]а і да вялізнай сталіцы [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]]. Пры гэтым распаўсюджанне веры вялося не шляхам зброі, але толькі на падставе адной веры.
У творы апавядаецца пра амаль трыццацігадовы перыяд пасля ўзнікнення Царквы да часу, калі Павел знаходзіўся пад дамашнім арыштам. У кнізе нічога не паведамляецца пра смерць Паўла, аднак лічыцца, што кніга была напісана пасля смерці апостала, нават пасля ганенняў [[Нерон]]а. Прыкладнай датай напісання Дзеянняў лічыцца [[80]]—[[90]] гг. Ёсць меркаванні, што Лука хацеў напісаць трылогію; у трэцяй частцы кнігі расказаць пра пакутніцкую смерць апосталаў [[Пётр, апостал|Пятра]] і Паўла. Аднак іншыя даследчыкі лічаць, што Лука, пішучы Дзеянні, ставіў іншую мэту: паказаць што [[Выратаванне, хрысціянства|ўратаванне]], данае [[Бог]]ам праз [[Ісус Хрыстос|Свайго адзінага Сына]], праз дзейнасць царквы стала магчычым усім народам, пачынаючы ад [[Іерусалім]]а і да вялізнай сталіцы [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]]. Пры гэтым распаўсюджанне веры вялося не шляхам зброі, але толькі на падставе адной веры.


Месца напісання невядома. Кніга магла быць напісана ў [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Сірыя, гістарычны рэгіён|Сірыі]] ці ў іншым якім месцы імперыі.
Месца напісання невядома. Кніга магла быць напісана ў [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Сірыя, гістарычны рэгіён|Сірыі]] ці ў іншым якім месцы імперыі.

==Асаблівасці кнігі==
== Асаблівасці кнігі ==
Унікальнасць кнігі ў тым, што яна адзіная ў Новым Запавеце гістарычная кніга. У ёй апавядаецца пра станаўленне і развіццё першай Царквы. Дзякуючы ёй можна даведацца пра змест пропаведзі, аб саміх прапаведніках, аб кіраўніках Царквы. У ёй паведамляецца пра тое, як жылі першыя хрысціянскія суполкі, з якімі праблемамі і з якім супрацівам сутыкнуліся першыя вернікі. Аднак гэта не проста гістарычнае апавяданне, гэта творчасць багаслова. На думку Лукі перыяд існавання чалавецтва дзеліцца на некалькі перыядаў. У першым перыядзе было панаванне Закона, гэты перыяд скончыўся з служэннем [[Ян Хрысціцель|Яна Хрысціцеля]]. Другі перыяд – дзейнасць Ісуса, а трэці – дзейнасць Царквы. Таму Лука задумаў адзін твор, у першай частцы якога апавядалася пра дзейнасць Ісуса, а ў другой як гэта дзейнасць была падоўжана Царквой пад кіраўніцтвам [[Святы Дух|Святога Духа]]. Дзякуючы Святому Духу, Які сышоў на вучняў падчас [[Пяцідзсятніца|Пяцідзесятніцы]], вучні змаглі працягнуць справу Хрыста. Такім чынам, кніга Дзеянняў апосталаў, гэта перш за ўсё гісторыя таго, як Бог дзейнічае ў свеце.
Унікальнасць кнігі ў тым, што яна адзіная ў Новым Запавеце гістарычная кніга. У ёй апавядаецца пра станаўленне і развіццё першай Царквы. Дзякуючы ёй можна даведацца пра змест пропаведзі, аб саміх прапаведніках, аб кіраўніках Царквы. У ёй паведамляецца пра тое, як жылі першыя хрысціянскія суполкі, з якімі праблемамі і з якім супрацівам сутыкнуліся першыя вернікі. Аднак гэта не проста гістарычнае апавяданне, гэта творчасць багаслова. На думку Лукі перыяд існавання чалавецтва дзеліцца на некалькі перыядаў. У першым перыядзе было панаванне Закона, гэты перыяд скончыўся з служэннем [[Ян Хрысціцель|Яна Хрысціцеля]]. Другі перыяд — дзейнасць Ісуса, а трэці — дзейнасць Царквы. Таму Лука задумаў адзін твор, у першай частцы якога апавядалася пра дзейнасць Ісуса, а ў другой як гэта дзейнасць была падоўжана Царквой пад кіраўніцтвам [[Святы Дух|Святога Духа]]. Дзякуючы Святому Духу, Які сышоў на вучняў падчас [[Пяцідзсятніца|Пяцідзесятніцы]], вучні змаглі працягнуць справу Хрыста. Такім чынам, кніга Дзеянняў апосталаў, гэта перш за ўсё гісторыя таго, як Бог дзейнічае ў свеце.


Пазней так атрымалася, што два творы Лукі апынуліся разарванымі, але і ў гэтым можна ўбачыць сваі плюсы. Тое, што кніга Дзеянняў апосталаў апынулася паміж Евангеллямі і лістамі апосталаў, нават адлюстроўвае першапачатковую задуму аўтара, па якой кніга Дзеянняў павінна стаць аповядам пра служэнне царквы свету пасля ўзнясення Хрыста.
Пазней так атрымалася, што два творы Лукі апынуліся разарванымі, але і ў гэтым можна ўбачыць сваі плюсы. Тое, што кніга Дзеянняў апосталаў апынулася паміж Евангеллямі і лістамі апосталаў, нават адлюстроўвае першапачатковую задуму аўтара, па якой кніга Дзеянняў павінна стаць аповядам пра служэнне царквы свету пасля ўзнясення Хрыста.


Мэта Лукі – паказаць, што хрысціянства па задуме Бога павінна стаць [[рэлігія]]й усяго свету. Тым не менш, хоць кніга названа Дзеяннямі апосталаў (а ў некаторых рукапісах – Дзеяннямі ўсіх апосталаў), насамрэч кніга апавядае практычна пра дзейнасць толькі дзвух з іх. Спачатку гэта Пётр, а пасля Павел. Пётр – прызнаны лідар царквы, яго імя заўсёды стаіць у цэнтры спісаў пералічэнняў апосталаў у Евангеллях. Пётр аддана выконвае дадзены самім Ісусам загад: ён прапаведвае, вылечвае і нават уваскрашае, ён смела стаіць перад судом вышэйшага [[яўрэі|яўрэйскага]] Савета, ён без хістанняў сведчыць [[Евангелле|Радасную вестку]] былому [[Язычніцтва|язычніку]] Карнілію, а потым не зважаючы на рэлігійныя прадузятасці былых іудэяў, крэсціць апошняга. Пасля турэмнага звяволення і цудоўнага вызвалення Ангелам Пётр відаць вымушаны пакінуць Іерусалім.
Мэта Лукі — паказаць, што хрысціянства па задуме Бога павінна стаць [[рэлігія]]й усяго свету. Тым не менш, хоць кніга названа Дзеяннямі апосталаў (а ў некаторых рукапісах — Дзеяннямі ўсіх апосталаў), насамрэч кніга апавядае практычна пра дзейнасць толькі дзвух з іх. Спачатку гэта Пётр, а пасля Павел. Пётр — прызнаны лідар царквы, яго імя заўсёды стаіць у цэнтры спісаў пералічэнняў апосталаў у Евангеллях. Пётр аддана выконвае дадзены самім Ісусам загад: ён прапаведвае, вылечвае і нават уваскрашае, ён смела стаіць перад судом вышэйшага [[яўрэі|яўрэйскага]] Савета, ён без хістанняў сведчыць [[Евангелле|Радасную вестку]] былому [[Язычніцтва|язычніку]] Карнілію, а потым не зважаючы на рэлігійныя прадузятасці былых іудэяў, крэсціць апошняга. Пасля турэмнага звяволення і цудоўнага вызвалення Ангелам Пётр відаць вымушаны пакінуць Іерусалім.


У другой частцы Дзеянняў (пачынаючы з 13 раздзела) апавядаецца амаль цалкам пра дзейнасць Паўла. Сам яго прыход у хрысціянства з'явіўся цудам: некалі яры праціўнік “[[Хрысціянства|назарэйскай ерасі]]” і актыўны ганіцель маладой царквы, Павел пасля сустрэчы з паўстаўшым з памерлых Ісусам Хрыстом на шляху ў [[Дамаск]] стаў адданым і пладатворным служкам Евангелля. Павел атрымаў даручэнне самага Пана несці Радасную вестку язычнікам, і ён пачынае сваі місіянерскія вандроўкі. Разам са сваімі спутнікамі ён абыходзіць усю [[Малая Азія|Малую Азію]], потым даходзіць да [[Еўропа|Еўропы]], засноўваючы цэрквы ў [[Македонія, зямля|Македоніі]] і Грэцыі. К 20 раздзелу голас хрысціянскіх прапаведнікаў гучаў па ўсяму [[Міжземнамор'е|Міжземнамор'ю]], распаўсюджваючыся ўсё надалей углыбь Рымскай імперыі. Падчас паломніцтва ў Іерусалім Павел быў арыштаваны і пасля некалькіх год няволі ў [[Горад Кейсарыя|Кесарыі]] яго адпраўляюць у Рым на суд імператара. Але знаходзячыся ў Рыме ў чыканні суда пад дамашнім арыштам Павел таксама прапаведвае пра ўкрыжаванага і паўстаўшага з памерлых Ісуса Хрыста. Гэтак у твары Паўла Евангелле дасягае сталіцы цывілізацыі - Рыму.
У другой частцы Дзеянняў (пачынаючы з 13 раздзела) апавядаецца амаль цалкам пра дзейнасць Паўла. Сам яго прыход у хрысціянства з’явіўся цудам: некалі яры праціўнік «[[Хрысціянства|назарэйскай ерасі]]» і актыўны ганіцель маладой царквы, Павел пасля сустрэчы з паўстаўшым з памерлых Ісусам Хрыстом на шляху ў [[Дамаск]] стаў адданым і пладатворным служкам Евангелля. Павел атрымаў даручэнне самага Пана несці Радасную вестку язычнікам, і ён пачынае сваі місіянерскія вандроўкі. Разам са сваімі спутнікамі ён абыходзіць усю [[Малая Азія|Малую Азію]], потым даходзіць да [[Еўропа|Еўропы]], засноўваючы цэрквы ў [[Македонія, зямля|Македоніі]] і Грэцыі. К 20 раздзелу голас хрысціянскіх прапаведнікаў гучаў па ўсяму [[Міжземнамор'е|Міжземнамор’ю]], распаўсюджваючыся ўсё надалей углыбь Рымскай імперыі. Падчас паломніцтва ў Іерусалім Павел быў арыштаваны і пасля некалькіх год няволі ў [[Горад Кейсарыя|Кесарыі]] яго адпраўляюць у Рым на суд імператара. Але знаходзячыся ў Рыме ў чыканні суда пад дамашнім арыштам Павел таксама прапаведвае пра ўкрыжаванага і паўстаўшага з памерлых Ісуса Хрыста. Гэтак у твары Паўла Евангелле дасягае сталіцы цывілізацыі — Рыму.

==Структура кнігі==
== Структура кнігі ==
Кніга падзелена на 28 раздзелаў. яна пачынаецца, гэтак жа як і Евангелле паводле Лукі, кароткім пралогам да невядомага верніка Феафіла. Пасля структурна кнігу можна падзяліць два дзве часткі. У першай частцы (раздзелы 1-12) апавядаецца пра дзейнасць Пятра, другая (раздзелы 13-28) прысвечана пераважна дзейнасці Паўла. Лука расказвае пра тое, як Хрысціянства паслядоўна пашыралася ад Іерусаліма па [[Іудзея|Іудзеі]] і [[Галілея|Галілеі]], а потым і [[Самарыя|Самарыі]]. У след за гэтым Радасная вестка пашыраецца і за межы [[Палесціна|Палесціны]]. Своеасаблівым цэнтрам хрысціянства становіцца [[Антыёхія Сірыйская]], дзе па сведчанні Лукі новая рэлігія і атрымала цяперашняе імя – ''Хрысціянства''. Ад гэтуль місіянеры накіроўваюцца ў тры місіянерскія вандроўкі: спачатку ў Малую Азію, потым у Еўропу. Новымі хрысціянскімі цэнтрамі становяцца [[Карынф]] і [[горад Эфес|Эфес]]. Чацвёртай місіянерскай вандроўкай, якую Павел ажыццяўляе ў няволі, стаў шлях у Рым. Евангелле дасягае апагея свайга распаўсюджвання.
Кніга падзелена на 28 раздзелаў. яна пачынаецца, гэтак жа як і Евангелле паводле Лукі, кароткім пралогам да невядомага верніка Феафіла. Пасля структурна кнігу можна падзяліць два дзве часткі. У першай частцы (раздзелы 1-12) апавядаецца пра дзейнасць Пятра, другая (раздзелы 13-28) прысвечана пераважна дзейнасці Паўла. Лука расказвае пра тое, як Хрысціянства паслядоўна пашыралася ад Іерусаліма па [[Іудзея|Іудзеі]] і [[Галілея|Галілеі]], а потым і [[Самарыя|Самарыі]]. У след за гэтым Радасная вестка пашыраецца і за межы [[Палесціна|Палесціны]]. Своеасаблівым цэнтрам хрысціянства становіцца [[Антыёхія Сірыйская]], дзе па сведчанні Лукі новая рэлігія і атрымала цяперашняе імя — ''Хрысціянства''. Ад гэтуль місіянеры накіроўваюцца ў тры місіянерскія вандроўкі: спачатку ў Малую Азію, потым у Еўропу. Новымі хрысціянскімі цэнтрамі становяцца [[Карынф]] і [[горад Эфес|Эфес]]. Чацвёртай місіянерскай вандроўкай, якую Павел ажыццяўляе ў няволі, стаў шлях у Рым. Евангелле дасягае апагея свайга распаўсюджвання.
⚫
==Кароткі план кнігі==

⚫
*Пралог (1:1-5)
⚫
== Кароткі план кнігі ==
⚫
*Пачатак дзейнасці Царквы (1:6-2:47)
⚫
* Пралог (1:1-5)
⚫
*Супрацьдзеянне яўрэйскіх уладаў новай Царкве (3:1-5:42)
⚫
* Пачатак дзейнасці Царквы (1:6-2:47)
⚫
*Дзейнасць сямі дыяканаў (6:1-8:25)
⚫
* Супрацьдзеянне яўрэйскіх уладаў новай Царкве (3:1-5:42)
*Зварот Саўла (Паўла) (9:1-31)
⚫
* Дзейнасць сямі дыяканаў (6:1-8:25)
⚫
*Пачатак пропаведзі сярод язычнікаў (9:32-12:25)
*Першая місіянерская вандроўка Паўла (13:1-15:35)
* Зварот Саўла (Паўла) (9:1-31)
⚫
* Пачатак пропаведзі сярод язычнікаў (9:32-12:25)
⚫
*Другая місіянерская вандроўка Паўла (15:36-18:23)
*Трэцяя місіянерская вандроўка Паўла (18:24-20:38)
* Першая місіянерская вандроўка Паўла (13:1-15:35)
⚫
* Другая місіянерская вандроўка Паўла (15:36-18:23)
⚫
*Арышт Паўла, турэмнае зняволенне і шлях у Рым (21:1-28:31)
* Трэцяя місіянерская вандроўка Паўла (18:24-20:38)
⚫
* Арышт Паўла, турэмнае зняволенне і шлях у Рым (21:1-28:31)
{{зноскі}}
{{зноскі}}

== Спасылкі ==
== Спасылкі ==
*[http://b.isuspan.com/Biblia_bel/Semuha44.htm Кніга Дзеянняў Апосталаў у перакладзе В. Сёмухі]
* [http://b.isuspan.com/Biblia_bel/Semuha44.htm Кніга Дзеянняў Апосталаў у перакладзе В. Сёмухі]
*[http://sppsobor.by/bractva/vilna/bible/460 Кніга Дзеянняў Апосталаў у перакладзе Праваслаўнай Беларускай Царквы]
* [http://sppsobor.by/bractva/vilna/bible/460 Кніга Дзеянняў Апосталаў у перакладзе Праваслаўнай Беларускай Царквы]
{{Кнігі Новага Запавету}}
{{Кнігі Новага Запавету}}


Версія ад 12:09, 22 сакавіка 2020

Лука, аўтар кнігі Дзеянняў Апосталаў, пэнзля Эль Грэка

Дзе́янні Святы́х Апо́сталаў[1], Дзе́і Святы́х Апо́сталаў[2][3] — адна з кніг Бібліі, якая ўвайшла ў спіс кніг Новага Запавету. Размяшчаецца пасля Евангелля паводле Яна. Згодна заходняй традыцыі пасля кнігі стаіць Ліст да Рымлянаў, паводле ўсходняй традыцыі пасля кнігі ідзе ліст апостала Якава.

Аўтарства

Кніга напісана тым жа чалавекам, што і трэцяе Евангелле. Аб гэтым сведчыць пралог, з якога можна даведацца, што гэта другая кніга, якая была напісана да невядомага хрысціяніна Феафіла. Такім чынам, аўтарам Дзеянняў з’яўляецца Лука, адзін з бліжэйшых супрацоўнікаў апостала Паўла, які заставаўся з Паўлам нават тады, калі апошні знаходзіўся ў Рымскай турме. Лука быў сведкам многіх падзей, пра якія ён пазней напісаў у Дзеяннях. Магчыма, што Лука вёў дзённік, куды падрабязна апісваў усе падставы і падзеі. У тэксце шмат урыўкаў, у якіх аўтар апавядае ад першай асобы множнага ліку: Дз. 16:10-17, 20:5-15, 21:1-18, 27:1-28:16.

Месца і час напісання

У творы апавядаецца пра амаль трыццацігадовы перыяд пасля ўзнікнення Царквы да часу, калі Павел знаходзіўся пад дамашнім арыштам. У кнізе нічога не паведамляецца пра смерць Паўла, аднак лічыцца, што кніга была напісана пасля смерці апостала, нават пасля ганенняў Нерона. Прыкладнай датай напісання Дзеянняў лічыцца 80—90 гг. Ёсць меркаванні, што Лука хацеў напісаць трылогію; у трэцяй частцы кнігі расказаць пра пакутніцкую смерць апосталаў Пятра і Паўла. Аднак іншыя даследчыкі лічаць, што Лука, пішучы Дзеянні, ставіў іншую мэту: паказаць што ўратаванне, данае Богам праз Свайго адзінага Сына, праз дзейнасць царквы стала магчычым усім народам, пачынаючы ад Іерусаліма і да вялізнай сталіцы Рымскай імперыі. Пры гэтым распаўсюджанне веры вялося не шляхам зброі, але толькі на падставе адной веры.

Месца напісання невядома. Кніга магла быць напісана ў Грэцыі, Сірыі ці ў іншым якім месцы імперыі.

Асаблівасці кнігі

Унікальнасць кнігі ў тым, што яна адзіная ў Новым Запавеце гістарычная кніга. У ёй апавядаецца пра станаўленне і развіццё першай Царквы. Дзякуючы ёй можна даведацца пра змест пропаведзі, аб саміх прапаведніках, аб кіраўніках Царквы. У ёй паведамляецца пра тое, як жылі першыя хрысціянскія суполкі, з якімі праблемамі і з якім супрацівам сутыкнуліся першыя вернікі. Аднак гэта не проста гістарычнае апавяданне, гэта творчасць багаслова. На думку Лукі перыяд існавання чалавецтва дзеліцца на некалькі перыядаў. У першым перыядзе было панаванне Закона, гэты перыяд скончыўся з служэннем Яна Хрысціцеля. Другі перыяд — дзейнасць Ісуса, а трэці — дзейнасць Царквы. Таму Лука задумаў адзін твор, у першай частцы якога апавядалася пра дзейнасць Ісуса, а ў другой як гэта дзейнасць была падоўжана Царквой пад кіраўніцтвам Святога Духа. Дзякуючы Святому Духу, Які сышоў на вучняў падчас Пяцідзесятніцы, вучні змаглі працягнуць справу Хрыста. Такім чынам, кніга Дзеянняў апосталаў, гэта перш за ўсё гісторыя таго, як Бог дзейнічае ў свеце.

Пазней так атрымалася, што два творы Лукі апынуліся разарванымі, але і ў гэтым можна ўбачыць сваі плюсы. Тое, што кніга Дзеянняў апосталаў апынулася паміж Евангеллямі і лістамі апосталаў, нават адлюстроўвае першапачатковую задуму аўтара, па якой кніга Дзеянняў павінна стаць аповядам пра служэнне царквы свету пасля ўзнясення Хрыста.

Мэта Лукі — паказаць, што хрысціянства па задуме Бога павінна стаць рэлігіяй усяго свету. Тым не менш, хоць кніга названа Дзеяннямі апосталаў (а ў некаторых рукапісах — Дзеяннямі ўсіх апосталаў), насамрэч кніга апавядае практычна пра дзейнасць толькі дзвух з іх. Спачатку гэта Пётр, а пасля Павел. Пётр — прызнаны лідар царквы, яго імя заўсёды стаіць у цэнтры спісаў пералічэнняў апосталаў у Евангеллях. Пётр аддана выконвае дадзены самім Ісусам загад: ён прапаведвае, вылечвае і нават уваскрашае, ён смела стаіць перад судом вышэйшага яўрэйскага Савета, ён без хістанняў сведчыць Радасную вестку былому язычніку Карнілію, а потым не зважаючы на рэлігійныя прадузятасці былых іудэяў, крэсціць апошняга. Пасля турэмнага звяволення і цудоўнага вызвалення Ангелам Пётр відаць вымушаны пакінуць Іерусалім.

У другой частцы Дзеянняў (пачынаючы з 13 раздзела) апавядаецца амаль цалкам пра дзейнасць Паўла. Сам яго прыход у хрысціянства з’явіўся цудам: некалі яры праціўнік «назарэйскай ерасі» і актыўны ганіцель маладой царквы, Павел пасля сустрэчы з паўстаўшым з памерлых Ісусам Хрыстом на шляху ў Дамаск стаў адданым і пладатворным служкам Евангелля. Павел атрымаў даручэнне самага Пана несці Радасную вестку язычнікам, і ён пачынае сваі місіянерскія вандроўкі. Разам са сваімі спутнікамі ён абыходзіць усю Малую Азію, потым даходзіць да Еўропы, засноўваючы цэрквы ў Македоніі і Грэцыі. К 20 раздзелу голас хрысціянскіх прапаведнікаў гучаў па ўсяму Міжземнамор’ю, распаўсюджваючыся ўсё надалей углыбь Рымскай імперыі. Падчас паломніцтва ў Іерусалім Павел быў арыштаваны і пасля некалькіх год няволі ў Кесарыі яго адпраўляюць у Рым на суд імператара. Але знаходзячыся ў Рыме ў чыканні суда пад дамашнім арыштам Павел таксама прапаведвае пра ўкрыжаванага і паўстаўшага з памерлых Ісуса Хрыста. Гэтак у твары Паўла Евангелле дасягае сталіцы цывілізацыі — Рыму.

Структура кнігі

Кніга падзелена на 28 раздзелаў. яна пачынаецца, гэтак жа як і Евангелле паводле Лукі, кароткім пралогам да невядомага верніка Феафіла. Пасля структурна кнігу можна падзяліць два дзве часткі. У першай частцы (раздзелы 1-12) апавядаецца пра дзейнасць Пятра, другая (раздзелы 13-28) прысвечана пераважна дзейнасці Паўла. Лука расказвае пра тое, як Хрысціянства паслядоўна пашыралася ад Іерусаліма па Іудзеі і Галілеі, а потым і Самарыі. У след за гэтым Радасная вестка пашыраецца і за межы Палесціны. Своеасаблівым цэнтрам хрысціянства становіцца Антыёхія Сірыйская, дзе па сведчанні Лукі новая рэлігія і атрымала цяперашняе імя — Хрысціянства. Ад гэтуль місіянеры накіроўваюцца ў тры місіянерскія вандроўкі: спачатку ў Малую Азію, потым у Еўропу. Новымі хрысціянскімі цэнтрамі становяцца Карынф і Эфес. Чацвёртай місіянерскай вандроўкай, якую Павел ажыццяўляе ў няволі, стаў шлях у Рым. Евангелле дасягае апагея свайга распаўсюджвання.

Кароткі план кнігі

  • Пралог (1:1-5)
  • Пачатак дзейнасці Царквы (1:6-2:47)
  • Супрацьдзеянне яўрэйскіх уладаў новай Царкве (3:1-5:42)
  • Дзейнасць сямі дыяканаў (6:1-8:25)
  • Зварот Саўла (Паўла) (9:1-31)
  • Пачатак пропаведзі сярод язычнікаў (9:32-12:25)
  • Першая місіянерская вандроўка Паўла (13:1-15:35)
  • Другая місіянерская вандроўка Паўла (15:36-18:23)
  • Трэцяя місіянерская вандроўка Паўла (18:24-20:38)
  • Арышт Паўла, турэмнае зняволенне і шлях у Рым (21:1-28:31)

Зноскі

  1. ↑ Анатоль Клышка. Новы Запавет. — Мінск: Пазітыў-цэнтр, 2014. — 610 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-6983-42-2.
  2. ↑ Уладзіслаў Чарняўскі. Біблія. Кнігі Святога Пісання Старога і Новага Запаветаў. — Мінск: Біблейскае таварыства ў Рэспубліцы Беларусь, 2012. — 1127 с. — 4 000 экз. — ISBN 978-985-6183-14-6.
  3. ↑ альтэрн.: Дзе́і Сьвяты́х Апо́сталаў згодна з Васіль Сёмуха. Біблія. Кнігі Сьвятога Пісаньня Старога і Новага Запавету. Кананічныя. У беларускім перакладзе. — DUNCANVILLE, USA: WORLD WIDE PRINTING, 2002. — 1538 с. — 10 000 экз. — ISBN 1-58712-085-2.

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Дзеянні_Святых_Апосталаў&oldid=3572748"