Гімн Польшчы

Марш Дамброўскага
Mazurek Dąbrowskiego
Адна з паштовак Юліўша Косака, якая ілюструе „Mazurek Dąbrowskiego“
Аўтар слоў	Юзаф Выбіцкі, 1797
Кампазітар	невядома
Краіна	Польшча
Зацверджаны	1926
Інструментальная версія

Гімн Польшчы — кампазіцыя «Mazurek Dąbrowskiego» («Мазурка Дамброўскага» або «Марш Дамброўскага»), напісаная Юзафам Выбіцкім (польск.: Józef Wybicki) у 1797 годзе.

Першапачатковая назва — «Pieśń Legionów Polskich we Włoszech» («Песня польскіх легіёнаў у Італіі»), таксама вядомая па першым радку — «Jeszcze Polska nie zginęła» («Яшчэ Польшча не загінула»), якую часта хібна прымаюць за нацыянальны дэвіз Польшчы.

Гісторыя гімна

Польшча знікла з палітычнай карты Еўропы ў выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795, ажыццёўленага Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй.

У 1797 годзе польскі генерал Ян Генрык Дамброўскі з дазволу Напалеона Банапарта стварыў у Італіі Польскія легіёны, якія, па задуме Дамброўскага, павінны былі вызваліць Польшчу ад акупацыі, аднак улетку таго жа года Напалеон распачаў перамовы з Аўстрыяй, што дрэнна адбілася на баявым духу польскіх легіянераў. Юзаф Выбіцкі прыбыў у Італію ўлетку таго жа года і злажыў словы песні, якая павінна была падбадзёрыць легіянераў. Упершыню яна была выкананая 20 ліпеня вайсковым аркестрам у рытме мазуркі на польскую народную мелодыю.

Песня хутка стала вельмі папулярнай у Польшчы. Яна стала нацыянальным гімнам Лістападаўскага паўстання і паўстання Кастуся Каліноўскага.

У 1926 «Марш Дамброўскага» стаў дзяржаўным гімнам Польшчы.

Версіі «Марша Дамброўскага» на іншых мовах

Падчас рэвалюцыйных падзей 1848 г. «Марш Дамброўскага» выконваўся ў Празе, Парыжы, Вене і Берліне. На матыў «Марша Дамброўскага» славацкі паэт Само Томашэк злажыў песню «Гэй, славяне». Іншая знакамітая версія гэтай песні была складзеная балгарскім паэтам Шумі Марыцэй і пасля стала гімнам Балгарыі ў 1886—1944 гадах. Яго ўплыў адбіўся і на тэксце гімна Украіны — «Ще не вмерла Україна».

Аўдыё

• Mazurek Dabrowskiego.ogg^ⓘ

Тэкст і пераклад гімна

Mazurek Dąbrowskiego (Мазурка Дамброўскага)

Jeszcze Polska nie zginęła,	Яшчэ Польшча не загінула,
Kiedy my żyjemy.	Пакуль мы жывем.
Co nam obca przemoc wzięła,	Усё, што ўзята варожай сілай,
Szablą odbierzemy.	Шаблямі вернем.
Marsz, marsz, Dąbrowski,	Марш, марш, Дамброўскі,
Z ziemi włoskiej do Polski,	Ад Італіі да земляў Польскіх,
Za twoim przewodem,	За тваёй рукой,
Złączym się z narodem.	Злучымся з народам.
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,	Пяройдзем Віслу, пяройдзем Варту,
Będziem Polakami,	Будзем палякамі,
Dał nam przykład Bonaparte,	Даў нам прыклад Банапарт,
Jak zwyciężać mamy.	Як перамагаць.
Marsz, marsz, Dąbrowski…	Марш, марш, Дамброўскі…
Jak Czarniecki do Poznania,	Як Чарнецкі ў Познань прыбыў,
Po szwedzkim zaborze,	Шведскі палон ізбыў,
Dla ojczyzny ratowania,	Для айчыны ратавання,
Wrócim się przez morze.	Моры пяройдзем
Marsz, marsz, Dąbrowski…	Марш, марш, Дамброўскі…
Już tam ojciec do swej Basi	Скажа: «Слухай, дачка», — татка,
Mówi zapłakany:	Слёз не хаваючы тут, -
«Słuchaj jeno, pono nasi	„Чуеш, надыходзяць нашы:
Biją w tarabany.“	Б'юць у барабаны».
Marsz, marsz, Dąbrowski…	Марш, марш, Дамброўскі…

Арыгінальны тэкст «Мазуркі Дамброўскага» ўключаў у сябе дзве дадатковыя страфы (у афіцыйным тэксце дзяржаўнага гімна Польшчы яны адсутнічаюць):

Niemiec, Moskal nie osiędzie,	Не сяліцца [у краі нашым] ні немцу, ні маскалю,
Gdy jąwszy pałasza	Калі, пад шатамі палашоў,
Hasłem wszystkich zgoda będzie	Нашым заклікам стануць згода
I Ojczyzna nasza	І Айчына наша
Marsz, marsz, Dąbrowski…	Марш, марш, Дамброўскі.
Na to wszystkich jedne głosy	І зліюцца нашы галасы ў адзін:
Dosyć tej niewoli!	Досыць той няволі!
Mamy Racławickie kosy,	Ёсць у нас рацлавіцкія косы,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.	З намі Касцюшка, і Бог нам дапаможа".
Marsz, marsz, Dąbrowski…	Марш, марш, Дамброўскі…

Заўвагі і гістарычны кантэкст

• Дамброўскі: Ян Генрык Дамброўскі, польскі генерал, стваральнік польскіх легіёнаў. Ён не з'яўляецца аўтарам гімна.
• Чарнецкі: Стэфан Чарнецкі: адзін з лідараў пераможнай вайны Рэчы Паспалітай супраць Швецыі ў XVII стагоддзі.
• «моры пяройдзем»: пасля вызвалення Польшчы Чарнецкі ваяваў у Даніі.
• Італія, Банапарт: Польскія легіёны былі створаныя ў Італіі Напалеонам. Польскія легіянеры былі ўпэўненыя ў тым, што ваююць за незалежнасць Польшчы.
• Basia: «Бася», скарачэнне ад жаночага імя «Barbara».
• Рацлавіцы: мястэчка ў Польшчы, побач з якім у 1794 г. адбылася бітва паміж расійскімі войскамі і мяцежным апалчэннем Касцюшкі. Расійскі корпус пацярпеў паразу, шмат у чым дзякуючы адвазе касінераў — сялян, узброеных косамі.

Гл. таксама

• «Катэхізіс польскага дзіцяці» Уладыслава Бэлзы

Спасылкі

• «Марш Дамброўскага» ў фармаце mp3 (Поўная версія)
• «Марш Дамброўскага» ў фармаце mp3 Архівавана 19 лютага 2006. (Інструментальная версія)
• Пераклад з Нацыянальныя гімны > 50 краін, тэксты, пераклады, міді] (Скарыстаны і падпраўлены)
• Пераклад з Гімн Польшчы Hymn Polski пераклад, Уладзімір Кулакоў
• Музыка гімна (без слоў) у выкананні Аркестра Ваенна-марскога флота ЗША mp3
• Russian-Records.com Марш Дамброўскага ў выкананні Станіслава Балеўскага на фанаграфічным валіку Эдысана. Магчыма, гэта самы ранні запіс гімна.