Міхаіл Андрэевіч Савіцкі

Міхаіл Андрэевіч Савіцкі
Дата нараджэння	18 лютага 1922(1922-02-18)
Месца нараджэння	Звянячы, Аршанскі павет, Віцебская губерня, РСФСР
Дата смерці	8 лістапада 2010(2010-11-08)[…] (88 гадоў) ці 8 лістапада 2011(2011-11-08) (89 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Усходнія могілкі
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	мастак
Вучоба	Мінскае мастацкае вучылішча (1951) Маскоўскі дзяржаўны акадэмічны мастацкі інстытут імя В. І. Сурыкава[d] (1957) Коханаўская сярэдняя школа імя І. П. Кожара
Вядомыя працы	«Партызанская мадонна (Мінская)» «Лічбы на сэрцы»
Уплыў	Dmitry Mochalsky[d] і Feodor Modorov[d]
Уплыў на	Алесь Ксёндзаў, Віктар Альшэўскі
Прэміі
Узнагароды
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаі́л Андрэ́евіч Саві́цкі (18 лютага 1922, в. Звянячы, Аршанскі павет, Віцебская губерня — 8 лістапада 2010, Мінск) — беларускі мастак-жывапісец. Прадстаўнік «суровага стылю». Народны мастак БССР (1972).

Біяграфія

Нарадзіўся 18 лютага 1922 года ў в. Звянячы Аршанскага павета Віцебскай губерні (цяпер — Талачынскі раён Віцебскай вобласці).

У 20-гадовым узросце, з пачаткам Вялікай Айчыннай вайны мабілізаваны у Чырвоную Армію, як шараговы браў удзел у баях за Севастопаль, трапіў у палон. Быў зняволеным канцлагераў Дзюсельдорфа, Бухенвальда, Дахау, дзе браў актыўны ўдзел у супраціўленні. Шчаслівым выпадкам не загінуў, саюзнікі вызвалілі лагер, калі Савіцкі паміраў у тыфозным бараку пасля 17-дзённага карцара за арганізацыю ўцёкаў.

Пасля вайны вучыўся ў Мінскім мастацкім вучылішчы, затым у Маскоўскім мастацкім інстытуце імя В. І. Сурыкава (скончыў у 1957).

Жыў і працаваў у Мінску. Правадзейны член АМ Расіі, акадэмік Нацыянальнай АН Беларусі. Быў кіраўніком дзяржаўнай установы культуры «Творчыя акадэмічныя майстэрні жывапісу, графікі і скульптуры».

Памёр 8 лістапада 2010 года ў Мінску. Пахаваны ў Мінску на Усходніх могілках.

Творчасць

Працаваў у галіне станкавага і манументальнага жывапісу. У аснове твораў ваеннай тэматыкі асабістыя ўражанні ад гераічнай барацьбы народа супраць нямецкіх акупантаў, злачынстваў фашыстаў супраць чалавецтва. Значнае месца ў творчасці Савіцкага займаюць партрэты. Галоўнае месца ў творчасці 1990—2001 гадоў займае хрысціянская тэматыка.

«Партызанская мадонна (Мінская)» на марцы Беларусі. 2000

Для мастака характэрна публіцыстычнае, эмацыйна-экспрэсіўнае расчыненне гістарычных і сучасных тэм («Песня», 1957; цыклы «Гераічная Беларусь», 1967, «Лічбы на сэрца» (у аснову якога пакладзены ўспаміны і ўражанні пра нялюдскую жорсткасць у нямецкіх канцлагерах), 1976; карціны «Партызанская мадонна», «Легенда пра бацьку Міная», «Дзеці вайны» і інш.). Гэтыя палотны — паніхіда загінулым героям і гімн патрыятызму савецкіх людзей.

Погляды

Гучны скандал здарыўся пасля першай дэманстрацыі цыклу карцін «Лічбы на сэрца», прысвечаных жахам канцэнтрацыйных лагераў. На палатне «Летні тэатр», дзе бульдозер звальвае ў канаву трупы забітых, побач з нямецкім карнікам, які смяецца і, відаць, толькі што здзейсніў гэтыя забойствы, дагодліва хіхікае і чалавек у лагернай вопратцы з характэрнымі яўрэйскімі рысамі і зоркай Давіда на грудзях. Ад мастака патрабавалі прыбраць зорку, ён адмаўляўся, але ўрэшце па асабістай просьбе Машэрава саступіў.

«Ад мяне патрабавалі замаляваць, прыбраць гэтую зорку, але я стаяў на сваім. Гэта ж быў не проста нейкі мастацкі вобраз, але і гістарычны факт. Я ж прайшоў не адзін канцлагер і бачыў, што ўся ўнутрылагерная эліта так, пачынаючы з блокавага або капо і канчаючы апошнім санітарам у якім-небудзь канціне, дзе зняволеныя паміралі з тыфу, дызентэрыі, сухотаў, звычайна, у асноўным складалася з яўрэяў. І ў гэтым не было нічога дзіўнага, здаўна ж вядома, што гэты народ найбольш прыстасаваны і жывучы. І калі ад многіх іншых народаў і цывілізацый не засталося ўжо ні следу, ні ўспамінаў, то гэты народ не толькі выжыў, але і трыумфуе па ўсім свеце. Толькі ці мусім мы ва ўсім зайздросціць іх жывучасці і ісці іх шляхам? Вось пра што я думаў, працуючы над гэтай карцінай… Нават у той, апошняй вайне, яны паказваюць сябе толькі ахвярамі. А ўсе іншыя народы быццам перад імі вінаватыя. У Мітэльбаў-Доры, дзе я знаходзіўся, пакуль мог трымацца на нагах, большасць капо былі польскімі яўрэямі. І яны былі больш жорсткія за эсэсаўцаў. Так, я згодзен, у сям’і не без вырадка. Але нельга прыкідвацца, што нічога гэтага не было, і трывала гаварыць пра сябе, пра сваё».

Ростиков Е. Умей сказать: «Нет!» (К 80-летию Михаила Савицкого) // Завтра (газета), № 9(432) от 26.02.2002.

Узнагароды і званні

• Народны мастак БССР (1972)

• Дзяржаўная прэмія СССР (1973);
• Народны мастак СССР (1983);
• Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры (1996) — за выдатны ўнёсак у выяўленчае мастацтва Беларусі і працы апошніх год;
• Ордэн Францыска Скарыны;
• Герой Беларусі (2006)

Ушанаванне памяці

• У 2020 годзе ў гонар мастака назвалі вуліцу ў Мінску.

Літаратура

• Быков, В. Подвиг Савицкого // Известия. — 1979. — № . — 21 января. — С.
• Міхаіл Савіцкі = Михаил Савицкий = Mikhail Savitsky: [альбом] / [аўтар тэксту і склад. Б. А. Крэпак]. — Мн.: Беларусь, 2013. — 78, [1] с.: іл., партр. — (Славутыя мастакі з Беларусі = Знаменитые художники из Беларуси = Famous artists from Belarus). — ISBN 978-985-01-1002-2
• Рубінчык, В. Не кідайце лішніх камянёў у Міхаіла Савіцкага / Вольф Рубінчык // ARCHE. — 2010. — № 7 — 8 (94 — 95). — С. 7 — 19. — ISSN 1392-9682.
• Савіцкі А. М. Савіцкі Міхаіл Андрэевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 70—71. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
• Пугачова Э. П. Саві́цкі Міхаіл Андрэевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 640—641. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Міхаіл Андрэевіч Савіцкі
• Пра М. А. Савіцкага і яго творчасць(недаступная спасылка)
• Да 80-годдзя Міхаіла Савіцкага (Газета «Завтра»)
• Міхаіл Андрэевіч Савіцкі ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)