Іосіф Аляксандравіч Бельскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Не блытаць з Бельскія, партызаны.
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Бельскі.
Іосіф Аляксандравіч Бельскі
Дата нараджэння 21 верасня (4 кастрычніка) 1903
Месца нараджэння
Дата смерці 25 чэрвеня 1966(1966-06-25) (62 гады)
Месца смерці
Месца пахавання
Альма-матар
Грамадзянства
Прыналежнасць Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік
Род войскаў Партызаны
Гады службы 1941—1945
Званне
Палкоўнік
Палкоўнік
Бітвы/войны Грамадзянская вайна ў Расіі,
Вялікая Айчынная вайна
Узнагароды і званні
Медаль «Залатая Зорка»
Ордэн Леніна Ордэн Чырвонага Сцяга Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга
Сувязі Васіль Іванавіч Казлоў,
Раман Навумавіч Мачульскі

Іо́сіф Алякса́ндравіч Бе́льскі (21 верасня (4 кастрычніка) 1903, в. Лошыца, Мінская губерня, цяпер у межах Мінска[1]) — 25 чэрвеня 1966) — савецкі партыйны і прафсаюзны дзеяч, палкоўнік Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі, удзельнік Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войнаў, адзін з арганізатараў партызанскага руху ў Мінскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны[1]. Герой Савецкага Саюза (1944).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Іосіф Бельскі нарадзіўся 21 верасня (па новым стылі — 4 кастрычніка) 1903 г. ў вёсцы Лошыца​​ (цяпер у складзе горада Мінска) ў сялянскай сям’і. Скончыў школу. Удзельнічаў у Грамадзянскай вайне, быў партызанам. З 1921 года знаходзіўся на гаспадарчай, дзяржаўнай і партыйнай працы ў Беларускай ССР. Член УКП(б) з 1929 г. З 1937 г. пражываў у Маскве. Удзельнік паходу Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь (1939)[1]. У 1941 годзе Бельскі скончыў Усесаюзную прамысловую акадэмію[1], пасля чаго вярнуўся ў Мінск, стаў сакратаром Мінскага абкама УКП(б)[2].

Партызанская дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

У чэрвені 1941 г. Бельскі ўдзельнічаў у арганізацыі эвакуацыі прадпрыемстваў і ўстаноў горада Барысава. У пачатку ліпеня 1941 г. ў лясах Чэрвеньскага раёна быў утвораны Мінскі падпольны абкам УКП(б), у склад якога ўвайшоў Бельскі. Абкам даручыў яму арганізаваць працу ў Старобінскім, Чырвонаслабодскім, Капыльскім і Грэскім раёнах. Бельскі пераходзіў паміж населенымі пунктамі, усталёўваў сувязь, арганізоўваў партызанскія групы. У Мінскай і Палескай абласцях пры яго непасрэдным удзеле былі арганізаваны 63 першасныя падпольныя партарганізацыі ў мясцовых партызанскіх атрадах[2].

Калі для аператыўнага кіраўніцтва дзейнасцю партызан быў створаны галоўны штаб, у яго ўвайшлі 8 чалавек, у тым ліку і Бельскі. Яму было даручана займацца падпольнымі партарганізацыямі і давядзеннем да ведама насельніцтва звестак пра становішча на ​​франтах. У канцы жніўня 1941 г. падпольны абкам быў вымушаны перабрацца да Чырвонага возера, дзе Бельскі займаўся пытаннямі канспірацыі, вызначаючы псеўданімы, яўкі, месцы сустрэч, паролі, сігналы, забяспечваў дакументамі падпольшчыкаў[2].

Калі карны атрад прыступіў да блакавання раёна возера, Бельскі атрымаў заданне ісці ў Любанскі раён і падрыхтаваць новую базу для падпольнага абкама. Ён паспяхова справіўся з гэтай задачай. На працягу некалькіх сутак падпольшчыкі прарываліся з акружэння. Бельскі і яго група сустрэчным ударам дапамаглі выйсці ім з кальца і дабрацца да новай базы. Неўзабаве на нарадзе абкама і камандзіраў партызанскіх атрадаў было створана новае партызанскае злучэнне, камандзірам якога стаў Васіль Казлоў, намеснікам па аператыўнай частцы — Раман Мачульскі, а намеснікам па партыйнай і камсамольскай працы — Іосіф Бельскі[2].

У той жа час Бельскі займаўся і ўзбраеннем партызан, арганізоўваў майстэрні. Калі ўзбраенне было скончана, злучэнне распачало буйны рэйд, разграміўшы нямецкія гарнізоны ў Капацэвічах, Любані, Кузьмінічах і усталяваўшы ў вызваленых раёнах Савецкую ўладу. Разграміўшы буйны гарнізон суперніка ў Пастолах, партызаны скончылі свой ​​рэйд, падвоіўшы свае сілы за час паходу[2].

14 красавіка 1942 г. карны атрад атачыў злучэнне ў Любанскім лесе. На працягу сямі дзён яно прабівалася з акружэння, атрымаўшы сур’ёзныя страты. Увосень таго ж года злучэнне знішчыла чыгуначны мост праз раку Пціч на чыгуначнай магістралі Брэст — Гомель, у выніку чаго гэты ўчастак чыгункі не працаваў на працягу 18 сутак[2].

2 мая 1943 г., калі Мачульскі адправіўся на Вялікую зямлю ў шпіталь, камандзірам злучэння стаў палкоўнік Бельскі. Ён арганізаваў абарону партызанскімі атрадамі партызанскай зоны ў Смалявіцкім раёне падчас веснавой сяўбы, што дазволіла адбіць 9 нямецкіх контратак. Злучэнне Бельскага удзельнічала ў «рэйкавай вайне» незадоўга да і падчас бітвы на Курскай дузе. Так, каля станцыі Драганава партызаны знішчылі эшалон з паравоза і 31 вагона, у выніку чаго загінула больш за 350 нямецкіх салдат і афіцэраў. 10 ліпеня 1943 брыгада Мормулева знішчыла на шашы Мінск — Слуцк 36 нямецкіх салдат і афіцэраў і 12 прадстаўніком мінскай акупацыйнай адміністрацыі[2].

У верасні 1943 г. злучэнне Бельскага прыняло ўдзел у другім этапе «рэйкавай вайны». Да таго часу злучэнне складалася са 108 партызанскіх атрадаў, у складзе якіх налічвалася 55000 байцоў. У пачатку 1944 г. злучэнню атрымалася наладзіць сталую сувязь з вядучымі наступ 1-м Беларускім фронтам і штабамі 65-й і 61-й армій. Незадоўга да наступу партызаны перадалі камандаванню планы нямецкай абароны ў Мінску, Бабруйску, Слуцку, Дзяржынску, Уздзе[2].

Вызваленне Беларусі[правіць | правіць зыходнік]

20 чэрвеня 1944 г., за тры дні да пачатку аперацыі «Баграціён», злучэнне Бельскага захапіла чыгуначную станцыю, падарвала два масты. На наступны дзень партызаны захапілі ўчастак чыгункі Урэчча — Старушкі і утрымлівалі яго да падыходу савецкіх войскаў. Партызанамі былі вызваленыя Старобін, Чырвоная Слабада, Капыль, Узда, Рудзенск. Дзякуючы іх дзеянням, з фронту былі адцягнуты дзесяткі тысяч салдат праціўніка. Пасля, праз узаемадзеянне з войскамі 1-га Беларускага фронту, партызанскія брыгады са злучэння Бельскага захапілі пераправы на рэках Пціч і Случ. Таксама злучэнне Бельскага прыняла ўдзел у вызваленні Мінска і Мінскай вобласці. 3 ліпеня 1944 г. яно сумесна з савецкімі часткамі ўступіла ў сталіцу Беларусі. 16 ліпеня 1944 г. Бельскі прымаў удзел у парадзе партызан у вызваленым горадзе[2].

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 15 жніўня 1944 г. за «асаблівыя заслугі ў развіцці партызанскага руху ў Беларусі, узорнае выкананне заданняў камандавання ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у тыле праціўніка і праяўленыя пры гэтым адвагу і геройства» палкоўнік Іосіф Бельскі быў удастоены звання Героя Савецкага Саюза з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка» пад нумарам 4091[2].

Пасля вайны[правіць | правіць зыходнік]

Пасля заканчэння вайны Бельскі быў звольнены ў запас, працаваў сакратаром Мінскага гаркама УКП(б). У 1948—1958 гг. ён з’яўляўся старшынёй Беларускага рэспубліканскага Савета прафсаюзаў[1]. На XX, XXI і XXII з’ездах кампартыі Беларусі Бельскі абіраўся членам ЦК. Таксама быў дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР 2-га і 4-га скліканняў[1]. Памёр 25 чэрвеня 1966 года, пахаваны на Усходніх могілках у Мінску[2].

Узнагароды і памяць[правіць | правіць зыходнік]

Быў таксама узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга, двума ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга і шэрагам медалёў. У гонар Бельскага названы вуліца і школа № 149 ў Мінску[2], вуліца ў Барысаве[3][4].

Зноскі

  1. ↑ а б в г д е Бельский Иосиф Александрович // Белорусская ССР: краткая энциклопедия: [в 5 т.]. — Т. 5: Биографический справочник. — Минск: БелСЭ, 1982. — 738 с. — С.
  2. ↑ а б в г д е ё ж з і к л Іосіф Аляксандравіч Бельскі на сайце «Героі краіны»
  3. ↑ Калабарацыянты. Вулiцы Барысава. Iмёны. (21 студзеня 2008). Праверана 24 студзеня 2009.
  4. ↑ Аляксандр Разенблюм. Архіўная копія (руск.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 ліпеня 2014. Праверана 10 жніўня 2012.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Бельскі Іосіф Аляксандравіч // Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941—1945: Энцыкл. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1990. — С. 85. — 680 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-012-2.
  • Бельскі Іосіф Аляксандравіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0. — С. 9—10.
  • Бельский Иосиф Александрович // Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
  • Люди легенд. Выпуск 1. М., 1965.
  • Герои огненных лет. Книга 8. М.: Московский рабочий, 1985.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Іосіф_Аляксандравіч_Бельскі&oldid=4404926"