Камянец-Падольскі

Горад Камянец-Падольскі укр.: Кам'янець-Подільський Герб Сцяг Краіна Украіна Вобласць Хмяльніцкая вобласць Каардынаты 48°40′50″ пн. ш. 26°34′50″ у. д. Мэр Міхайла Сімашкевіч[d] Заснаваны 1062 Плошча 27,871 км² Вышыня цэнтра 360 м Насельніцтва 100 462 чал. (1 студзеня 2017) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 3849 Паштовыя індэксы 32300–32318 КААТУУ 6810400000 Афіцыйны сайт kam-pod.gov.ua Камянец-Падольскі на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Камяне́ц-Падо́льскі (укр.: Кам'янець-Подільський) — горад у Хмяльніцкай вобласці Украіны, адміністрацыйны цэнтр Камянец-Падольскага раёна, адзін з найстаражытнейшых гарадоў краю.

Размешчаны ў цэнтры Валына-Падольскага ўзвышша (48° 25' паўночнай шыраты, 26° 32' усходняй даўгаты) за 101 км ад Хмяльніцкага. Праз горад цячэ рака Смотрыч, утвараючы скалістым каньёнам свайго рэчышча амега-падобны мыс або паўвостраў. На тэрыторыі ўтворанага каньёнам паўвострава размешчаны Стары горад — старажытны гісторыка-культурны комплекс. Стары горад складаецца са старадаўніх архітэктурных пабудоў, якія адлюстроўваюць культуры народаў, што пражывалі тут у розныя часы.

Сярэдняя гадавая тэмпература ў горадзе +9 °C., а для пор года: зіма −3°, вясна +6°, лета +20°, восень +10°. Пераважныя вятры NW і W.

Гісторыя

Асноўны артыкул: Гісторыя Камянца-Падольскага

Горад заснаваны як крэпасць, якая мела важнае геапалітычнае становішча на мяжы хрысціянскай і мусульманскай культур, скрыжаванні сухапутных і водных шляхоў. Горад уваходзіў у склад Кіеўскай Русі, у XIII—XIV стагоддзях — Галіцка-Валынскага княства, затым быў заваяваны мангола-татарамі. З 2-й паловы XIV стагоддзя далучаны да Вялікага Княства Літоўскага; з 1430 года — Польскага Каралеўства, з 1463 года — цэнтр Падольскага ваяводства, дадаткова ўмацаваны.

У сярэднявеччы Камянец быў рамесным і гандлёвым цэнтрам, па развіцці быў на ўзроўні Львова і Кіева. У 1672 годзе захоплены Турцыяй, але ў 1699 годзе вернуты Рэчы Паспалітай. У 1793 годзе, пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай, разам з усёй правабярэжнай Украінай адышоў да Расійскай імперыі (1795—1797 гадах цэнтр Падольскага намесніцтва, у 1797—1917 гадах — Падольскай губерні). У 1918—1921 гадах — галоўны цэнтр фарміравання войск і дыслакацыі ваеннага кіраўніцтва Украінскай Народнай Рэспублікі, апошняя апора абаронцаў Украінскай незалежнасці. Пры савецкай уладзе — буйны прамысловы горад. З 1991 — у складзе Украіны. Ёсць нацыянальны ўніверсітэт, заснаваны ў 1918 годзе.

Насельніцтва

Дэмаграфія

1390 — 2 000	1912 — 50 500	1986 — 100 000
1570 — 4 500	1921 — 26 600	1989 — 102 200
1630 — 12 000	1926 — 31 000	1990 — 103 000
1699 — 1 400	1939 — 36 400	1991 — 105 000
1840 — 14 700	1944 — 11 000	2001 — 99 610
1862 — 18 900	1959 — 40 300	2003 — 99 929
1892 — 36 662	1966 — 50 000	2004 — 99 540
1893 — 36 951	1970 — 57 000	2005 — 99 398
1897 — 35 934	1976 — 77 000	2007 — 100 025
1903 — 40 000	1979 — 84 000	2022 — 96 896

Мова

Горад знаходзіцца ў арэале падольскага дыялекту з групы валынска-падольскіх гаворак паўднёва-заходняга дыялекту ўкраінскай мовы — жыхары ўжываюць заходнепадольскі дыялект, які мае агульныя рысы з прыднястроўскім, і паўднёва-падольскі дыялект, які мае агульныя рысы з пакуцка-букавінскім дыялектам. Камянец-Падольскі ўнесены ў «Атлас украінскай мовы».

Транспарт

Трапіць у горад з Кіева найпрасцей па трасе Н03 (А269), якая праходзіць праз Жытомір, Стараканстантынаў і Хмяльніцкі, а з боку заходняй Украіны — з Цярнопаля спачатку па М12 (А267) да Хмяльніцкага, а затым па Н03 (А269). Альтэрнатыўны, не самы хуткі для аўтастопу, але цікавы шлях з Цярнопаля пралягае праз Чарткоў і Скалу-Падольскую, трасы M 19 і А268. Па чыгунцы да Камянца дабрацца можна прыгарадным цягніком з Хмяльніцкага ці прамым пасажырскім, а таксама хуткім з Кіева.

Гасцініцы, харчаванне, транспарт

У горадзе вялікая колькасць маленькіх прыватных гасцініц. Грамадскі транспарт — аўтобусы і маршрутныя таксі.

Адукацыя

• Камянец-Падольскі нацыянальны ўніверсітэт
• Падольскі дзяржаўны аграрна-тэхнічны ўніверсітэт

Турыстычныя славутасці

Вежа крэпасці

Камянец-Падольскі — адзін з найстаражытнейшых гарадоў Украіны. Дзякуючы ўнікальнаму спалучэнню гісторыка-архітэктурнай, горадабудаўнічай спадчыны, ландшафту каньёна ракі Смотрыч, «Стары горад» абвешчаны дзяржаўным гісторыка-архітэктурным запаведнікам. Колькасць помнікаў архітэктуры XI—XIX стагоддзяў налічвае каля 200 будынкаў і збудаванняў. Магутныя абарончыя ўмацаванні «Старога горада», крэпасць і прыгонны мост, спалучэнне культавых збудаванняў розных рэлігій пакідаюць непаўторнае ўражанне. Улічваючы багатую архітэктурна-гістарычную спадчына «Старога горада», нацыянальнай камісіяй Украіны па справах ЮНЕСКА у маі 1994 года было рэкамендавана ўключыць яго кандыдатам у рэестр сусветнай культурнай спадчыны.

Самая вялікая каштоўнасць — практычна цалкам захаваны гістарычны цэнтр без украпванняў архітэктуры XX стагоддзя. Галоўная гарадская выдатнасць — старадаўняя крэпасць, першыя пабудовы якой адносяцца да XI—XII стагоддзяў, а асноўныя ўмацаванні, — да XVI—XVII стагоддзяў. Абарончыя ўмацаванні ў Камянцы-Падольскім лічацца выдатным узорам лепшых фартыфікацый Усходняй Еўропы.

Таксама варта наведаць Кафедральны касцёл святых Апосталаў Пятра і Паўла (XVI—XVIII стагоддзі) і турэцкі мінарэт побач з ім, Францысканскі касцёл (XIV—XVIII стагоддзі), гарадскую Ратушу (XIV—XIX стагоддзі), армянскую Нікалаеўскую царкву (XIV стагоддзе). Дзейнічаюць два выставачныя залы, музеі этнаграфіі (Замкавая, 1), гістарычны (Іаана-Папярэдніцкая, 2), мастацкі (Пятніцкая, 11). Можна наведаць батанічны сад. Стары цэнтр знаходзіцца на паўвостраве, акружаным каньёнам, па дне якога цячэ Смотрыч, прыток Днястра. Стары Горад злучаны з цэнтральнай часткай горада Навапланавым мостам. Абрывістыя скалістыя берагі Смотрыча прыцягваюць у Камянец альпіністаў.

Мясцовыя святы і фестывалі

Паштовая марка СССР з выявай Старой крэпасці

• Адкрыццё турыстычнага сезону
• Тэхнапарк Каменнага перыяду
• Дзень горада «Камянец старажытны — сэрца Падолля»
• Аквадром
• Terra Heroica

Гарады-пабрацімы

• Дольны Кубін, Славакія
• Каліш, Польшча
• Залаў, Румынія
• Брантфард, Канада
• Вісбадэн, Германія
• Кутна-Гора, Чэхія
• Марыестад, Швецыя

Вядомыя асобы

З горадам звязаны знакамітыя людзі:

• Міхаіл Сяргеевіч Грушэўскі (1866—1934) — украінскі гісторык, грамадскі і палітычны дзеяч, рэвалюцыянер
• Усцім Якімавіч Кармалюк (1787—1835) — украінскі нацыянальны герой, кіраўнік паўстанцкага руху на Падолле
• Мікалай Дзмітрыевіч Леантовіч (1877—1921) — украінскі кампазітар, педагог, харавы дырыжор, грамадскі дзеяч, педагог
• Мікола Платонавіч Бажан (1904—1983) — украінскі савецкі паэт, перакладчык, публіцыст і грамадскі дзеяч
• Сымон Акольскі (1580—1653) — гісторык, геральдыст, складальнік польскага гербоўніка, вядомы прапаведнік
• Антон Афодзьевіч Васюцінскі (1858—1935) — мастак, скульптар-медальер, разьбяр
• Міхаіл Іосіфавіч Велер (нар. 1948) — расійскі пісьменнік і філосаф
• Мікіта Паўлавіч Гадованец (1893—1974) — украінскі паэт-байкапісец
• Юзаф Каленбах (1861—1929) — польскі гісторык літаратуры
• Уладзімір Рыгоравіч Хіраска (1874—1933) — беларускі рэлігійны дзеяч, святамучанік

Галерэя

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Літаратура

• Камянец-Падольскі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. С. 556.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Камянец-Падольскі
• Камянец-Падольскі гістарычны сайт Архівавана 3 кастрычніка 2016.
• Сайт гарадской мэрыі
• Камянец-Падольскі сайт Архівавана 14 мая 2011.
• Прыродны запаведнік «Падольскія Тоўтры» Архівавана 27 чэрвеня 2009.
• Фатаграфіі горада
• Замкі і храмы Камянец-Падольскага раёна
• Савецкая тапаграфічная карта 1:100,000 Архівавана 1 красавіка 2007.

Дакументальныя фільмы

• Kamenetz-Podilskiy
• Kam-Pod