Герасім Васілевіч Якушка

Герасім Васілевіч Якушка
Герасім Васілевіч Якушка
	; Герасім Якушка (1930-я)
Дата нараджэння	3 сакавіка 1900
Месца нараджэння	Паддуб’е, Бялыніцкая воласць[d], Магілёўскі павет, Магілёўская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	6 студзеня 1942 (41 год)
Месца смерці	Мінск, Генеральная акруга Беларусь, Рэйхскамісарыят Остланд;
Месца пахавання	Вайсковыя могілкі;
Бацька	Васіль Якушка[d]
Альма-матар	Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918); Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны архітэктурна-будаўнічы ўніверсітэт (1924);
Працы і дасягненні
Член у	Саюз архітэктараў СССР;
Працаваў у гарадах	Менск і іншыя гарады Беларусі
Архітэктурны стыль	постканструктывізм
Горадабудаўнічыя праекты	гл. у тэксце
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дагледжаная версія гэтай старонкі, зацверджаная 9 чэрвеня 2020, была заснавана на гэтай версіі.

Гера́сім Васі́левіч Яку́шка (3 сакавіка 1900, в. Паддуб’е, цяпер Магілёўскі раён, Беларусь — 6 студзеня 1942, Мінск) — беларускі архітэктар.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Скончыў Магілёўскае рэальнае вучылішча (1918). Бацька прадаў каня, каб сын паехаў паступаць у Петраградскі інстытут грамадзянскіх інжынераў, дзе Герасім вучыўся ў 1918—1924 гадах. Па сканчэнні інстытута Герасім Якушка накіраваны працаваць у Менск. Пачынаў 20-гадовую кар’еру інжынерам Мінбуда (1924—1928), затым працаваў прарабам будаўнічага трэста (1928—1929), тэхнічным кіраўніком гандлёва-будаўнічага трэста (1929), галоўным інжынерам трэста (1930), тэхнічным дырэктарам трэста Мінбуда (1931—1933). Член Саюза будаўнікоў (1928) і Саюза архітэктараў СССР (1935). Галоўны архітэктар Мінска (1936—1941).

У 1936 годзе сваімі рукамі пабудаваў дом на вуліцы Бібліятэчнай, недалёка ад сучаснага Дома прэсы, побач з сядзібамі мастакоў Бембеля і Гусева^[1].

Памёр ад тыфу 6 студзеня 1942 года ў Мінску. Пахаваны на Вайсковых могілках.

Сям’я

Абедзве дачкі працягнулі дзейнасць бацькі. Нона (нар. 1937) стала архітэктарам, а Ала (нар. 1940, у шлюбе Тацьянок) — будаўніком^[2]^[1].

Творчасць

Найвышэйшымі творчымі дасягненнямі адзначана 2-я палова 1930-х гадоў. Паводле праектаў Герасіма Якушкі ў Менску, Магілёве, Барысаве і іншых гарадах БССР было пабудавана каля двух дзясяткаў арыгінальных жылых дамоў, а таксама грамадскія будынкі. У 1941 годзе пачаў праект рэканструкцыі плошчы Памяці ахвяр 1905 года ў Мінску (цяпер Прывакзальная плошча), планавалася пашырыць яе, пабудаваць па перыметры новыя дамы, усталяваць помнік ахвярам Курлоўскага расстрэлу.

Вядомыя будынкі

У Мінску

Будынак сярэдняй школы № 4 горада Мінска (вул. Чырвонаармейская, 11)^[2]
Будынак былой гасцініцы Беларускай ваеннай акругі (пр-т Незалежнасці, 27)^[2]^[3]
6-павярховы жылы дом (так званы Дом гарвыканкама, пр-т Незалежнасці, 43)^[2]
Будынак АТС (1930-я, вул. К. Маркса) — не захаваўся^[2]
Крыты рынак (1933—1934) — не захаваўся^[4]
Былая цэнтральная рабочая паліклініка, цяпер будынак Галоўнага ўпраўлення Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь (вул. Мяснікова, 26)^[2]^[5]
Кінатэатр «Пралетарый» (1934, вул. Савецкая) — не захаваўся^[2]
Будынак Палітэхнікума (пр-т Незалежнасці, 85)^[2]^[6]
Жылы дом АН БССР (разам са Станіславам Гайдукевічам)^[2]

У іншых гарадах

сярэдняя школа (1930, Барысаў)^[4]
5-павярховы 96-кватэрны жылы дом (так званы Дом МУСаўцаў, Дом ля фантана, 1940 год, вул. Ленінская, 68, Магілёў)^[2]

Праекты

Праекты (1931—1940): будынак пастаяннай Усебеларускай выстаўкі (у сааўтарстве з В. Струевым), гатэль на 300 месцаў, інтэрнат для студэнтаў БДУ і медінстытута (з Г. Лаўровым), фінансава-эканамічны тэхнікум, 2-камплектная школа на 80 вучняў для в. Масюкоўшчына, Мінскі цырк, рэканструкцыя клуба імя К. Маркса, лецішча Мінгарвыканкама і гаркама УКП(б)Б, Белаграпрамбанк па вул. Пушкінская, драмтэатр для Магілёва і іншыя.

Значэнне творчасці

На думку беларускага гісторыка архітэктуры Вячаслава Чарнатава, «Якушка пабудаваў будынкі, якія таксама паўплывалі на фарміраванне аблічча сучаснага горада [Мінска], ён удзельнічаў у карэкціроўцы генеральнага плана горада ў 1939—1940 гадах. Праект забудовы праспекта Незалежнасці паміж плошчамі Перамогі і Якуба Коласа быў часткова ажыццёўлены, фрагментамі захаваўся»^[2].

Зноскі

↑ ^а ^б Якушко, который построил дом
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к Мікалай Ножнікаў. Застывшая музыка зодчего Якушко (руск.). vestnik-mogileva.info (23 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.
↑ Административное здание (гостиница Белорусского военного округа) (руск.)
↑ ^а ^б Жутяев Ю. Советский рынок № 1 // Архитектура и строительство № 3, 2014.
↑ Дом офицеров, геофак БГУ, Академия наук. Какие еще символы конструктивизма сохранились в Минске (руск.)
↑ Гісторыя мінскага Паліттэхнікума (руск.). mgpk.bntu.by. Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.

Літаратура

Якушка Герасім Васілевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).
Жутяев Ю. Советский рынок № 1 // Архитектура и строительство №3, 2014.
Карпечанка М. Архітэктар Герасім Якушка : застылай музыкі маэстра : [Беларускі архітэктар] // Зара над Друццю. — 2015. — 7 лютага. — С. 4.
Чернатов В.. Архитектура школьных зданий (руск.) № 1—2. — С. 58—61. Архитектура и строительство. Архівавана з першакрыніцы 3 снежня 2015. Праверана 10 студзеня 2016.
Юрий Жутяев. Гараж Автодорожного техникума (руск.). ais.by (19 лістапада 2016). Архівавана з першакрыніцы 4-2-2020. Праверана 4-2-2020.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Герасім Васілевіч Якушка
Аляксандр Старадуб. Якушко, который построил дом (руск.). news.21.by. Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.

[sb-1] а ^б Якушко, который построил дом

[ЗМЗ-2] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к Мікалай Ножнікаў. Застывшая музыка зодчего Якушко (руск.). vestnik-mogileva.info (23 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.

[3] Административное здание (гостиница Белорусского военного округа) (руск.)

[СовРын-4] а ^б Жутяев Ю. Советский рынок № 1 // Архитектура и строительство № 3, 2014.

[5] Дом офицеров, геофак БГУ, Академия наук. Какие еще символы конструктивизма сохранились в Минске (руск.)

[6] Гісторыя мінскага Паліттэхнікума (руск.). mgpk.bntu.by. Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2016. Праверана 10 студзеня 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]