Вайсковыя могілкі (Мінск)

могілкі
Вайсковыя могілкі
Уваходная брама
53°54′30,94″ пн. ш. 27°35′11,39″ у. д.
Краіна	Беларусь
Горад	Мінск
Першае згадванне	1840-я гг.
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 713Д000042
Вайсковыя могілкі на Вікісховішчы

Вайско́выя мо́гілкі — могілкі ў Мінску, з’яўляюцца, нароўні з Кальварыйскімі могілкамі, адным з самых старых некропаляў у межах горада. На могілках пахаваная вялікая колькасць вядомых асоб. Размешчаныя ў Савецкім раёне горада, вуліца Казлова, 11.

Гісторыя

Вайсковыя пахаванні

Вайсковыя пахаванні

Гісторыя вайсковых могілак у Мінску пачынаецца ў 1840-х гадах — першы аб’ект такога тыпу месціўся на вуліцы Шпітальнай на Доўгім Бродзе. У канцы стагоддзя некропаль быў перапоўнены, і ў 1895 годзе было прынята рашэнне аб закрыцці. Новыя вайсковыя могілкі былі заснаваныя побач. Алеі падзялілі іх тэрыторыю на чатыры часткі — у дзвюх частках хавалі пяхотнікаў, у дзвюх іншых — артылерыстаў і прадстаўнікоў іншых родаў войск. Урачыстае асвячэнне могілак адбылося 2 чэрвеня 1895 года, цырымонію праводзіў духоўнік 30-й пяхотнай дывізіі айцец Павел Багдановіч. Была распачата праца па будаўніцтве каменнай капліцы, аднак канчатковым рашэннем было ўзвядзенне каменнага праваслаўнага храма, прысвечанага ахвярам расійска-турэцкай вайны. Цагляная царква Аляксандра Неўскага была збудаваная ў 1898 годзе. Усярэдзіне бажніцы — пліты з выбітымі на іх імёнамі 118 беларусаў-ваяроў Каломенскага палка і артылерыйскай брыгады, якія загінулі на вайне.

У 1917 годзе могілкі перайшлі ў кіраванне дзяржавы і сёння з’яўляюцца ўласнасцю горада. Цяпер яны не з’яўляюцца выключна праваслаўнымі могілкамі, стаўшы даступнымі для ўсіх веравызнанняў.

У 2005 годзе праведзена рэканструкцыя вайсковых пахаванняў на могілках (арх. Ганна Аксёнава). У 2018 годзе пачалося добраўпарадкаванне могілак. Спецкамбінат КБА дэмантаваў частку агародж і помнікаў, многія з якіх замянілі на стандартныя падгалоўнікі. У «Мінскпраекце» распрацоўваецца праект рэканструкцыі могілак (арх. Ганна Аксёнава), які, верагодна, будзе прадугледжвацца аднаўленне гістарычнай брамы, замену агароджы, новыя дарожкі, асвятленне, дэмантаж труб цеплатрасы.

Сярод пахаваных на могілках

Надмагільны помнік Янку Купалу

Магіла Усевалада Ігнатоўскага

• Фабіян Акінчыц (1886—1943) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч
• Барыс Акрэсцін (1923—1944) — савецкі лётчык, герой Савецкага Саюза
• Іосіф Апанскі (1897—1927) — супрацоўнік савецкіх спецслужб
• Арсеній Арсенка (1903—1945) — беларускі савецкі спявак (барытон). Народны артыст БССР
• Зоя Бальшакова (1912—1996) — беларуская савецкая спартсменка і трэнер
• Барыс Бальшакоў (1910—1950) — беларускі савецкі спартсмен
• Мікалай Бліядуха (1878—1935) — беларускі геолаг, акадэмік БелАН
• Іван Варвашэня (1904—1957) — адзін з арганізатараў і кіраўнікоў камуністычнага падполля і партызанскага руху на тэрыторыі Мінскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны
• Генрых Грыгоніс (1889—1955) — беларускі акцёр.
• Алесь Гурло (1892—1938) — беларускі паэт, празаік, перакладчык
• Васіль Забела (1901—1949) — беларускі савецкі дзяржаўны і партыйны дзеяч
• Усевалад Ігнатоўскі (1881—1931) — беларускі гісторык, грамадскі і палітычны дзеяч
• Сяргей Кавалік (1846—1926) — рэвалюцыянер
• Міхась Клімковіч (1899—1954) — беларускі паэт, драматург, празаік, крытык, аўтар слоў гімна «Мы, беларусы»
• Якуб Колас (1882—1956) — класік беларускай літаратуры
• Яўген Корчыц (1880—1950) — беларускі хірург
• Уладзімір Крыловіч (1895—1937) — беларускі акцёр, адзін з заснавальнікаў беларускага тэатру
• Янка Купала (1882—1942) — класік беларускай літаратуры
• Бянігна Луцэвіч (1857—1942) — маці Янкі Купалы
• Уладзіслава Луцэвіч (1891—1960) — беларуская літаратуразнаўца, жонка Янкі Купалы
• Еўсцігней Міровіч (1878—1952) — беларускі драматург і тэатральны рэжысёр
• Даніла Міцкевіч (1914—1996) — беларускі дзеяч культуры, вучоны-хімік. Старэйшы сын Якуба Коласа.
• Іван Пуліхаў (1879—1906) — рэвалюцыянер, тэрарыст. Рэшткі Пуліхава перанесеныя сюды са Старажоўскіх могілак
• Мікалай Пятроў (1892—1954) — беларускі вучоны-хірург
• Парфён Савіцкі (1904—1954) — беларускі гісторык, дзяржаўны дзеяч
• Нестар Сакалоўскі (1902—1950) — беларускі кампазітар, аўтар музыкі да гімна «Мы, беларусы»
• Эдуард Самуйлёнак (1907—1939) — беларускі празаік, драматург
• Валянцін Таўлай (1914—1947) — беларускі паэт, літаратуразнаўца
• Паўлюк Трус (1904—1929) — беларускі паэт
• Рут Уолер (1921—1946) — амерыканская місіянерка, сябра беларускай місіі ААН у справе дапамогі і аднаўлення
• Аляксандр Чарвякоў (1892—1937) — дзяржаўны дзеяч БССР
• Кузьма Чорны (1900—1944) — беларускі празаік, драматург, публіцыст
• Уладзімір Шкатэлаў (1861—1940) — вучоны ў галіне лесахіміі і хімічнай тэхналогіі
• Герасім Якушка (1900—1942) — беларускі архітэктар, галоўны архітэктар Мінска (1936—1941)

Тут былі пахаваныя ахвяры выбуху ў Менскім тэатры 22 ліпеня 1943 года, у цяперашні час абазначаная толькі магіла Леаніда Слаўніна. На могілках месцяцца таксама брацкія магілы салдат Чырвонай Арміі, якія загінулі ў баях за Мінск у ліпені 1944 года.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вайсковыя могілкі (Мінск)
• Інтэрактыўная мапа Вайсковых могілак. Спецпраект «Беларускі нацыянальны некропаль» // Радыё Свабода
• Інфармацыя пра пахаванні дарэвалюцыйнага перыяду Ч1 (руск.) . genealogia.ru. Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2016. Праверана 5 студзеня 2016.
• Інфармацыя пра пахаванні дарэвалюцыйнага перыяду Ч2 (руск.) . genealogia.ru. Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2016. Праверана 5 студзеня 2016.
• Віктар Мухін Вайсковыя могілкі: «Тут маршалы нацыі сьпяць». Наша Ніва (11 снежня 2000). Архівавана з першакрыніцы 5 студзеня 2016. Праверана 5 студзеня 2016.