Перайсці да зместу

Беларускі Хельсінкскі камітэт

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Беларускі Хельсінкскі Камітэт
Краіна
Тып арганізацыі праваабарончая арганізацыя[d] і Helsinki Committee for Human Rights[d]
Кіраўнікі
Старшыня Алег Гулак
Заснаванне
Дата заснавання 1995
Галіна international activities[d]
www.belhelcom.org

Беларускі Хельсінкскі Камітэт (БХК) — рэспубліканскае праваабарончае грамадскае аб’яднанне, якое створана для гуманітарнай дзейнасці і абароны правоў чалавека ў Беларусі.

Камітэт дзейнічае незалежна ад дзяржаўных і гаспадарчых органаў, палітычных і грамадскіх арганізацый — узаемаадносіны з імі ладзяцца на аснове партнёрства, дыялогу і супрацоўніцтва.

Грамадскае аб’яднанне зарэгістравана 1 лістапада 1995 года. З 30 верасня 2021 года знаходзіцца ў працэсе ліквідацыі[1].

Заснаванне БХК было рэакцыяй на грамадска-палітычную сітуацыю ў Беларусі таго часу, а каталізатарам працэсу яго паўстання стала абняслаўленне нацыянальнага бел-чырвона-белага сцяга.

Заснавальнікамі РПГА «Беларускі Хельсінкскі Камітэт» сталі вядомыя грамадскія, палітычныя і культурныя дзеячы краіны: Васіль Быкаў (ён жа — першы старшыня Назіральнага Сойма БХК), Рыгор Барадулін, Радзім Гарэцкі, Святлана Алексіевіч, Генадзь Бураўкін, Юрый Хадыка, Карлас Шэрман і інш. Першай старшынёй аб’яднання была Таццяна Процька. З 2008 года арганізацыю ўзначальвае Алег Гулак.

У пачатку мая 1999 года Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь вынесла папярэджанне БНП за ўдзел іх прадстаўнікоў у абвешчаных Цэнтральнай выбарчай камісіяй пад кіраўніцтвам Віктара Ганчара «альтэрнатыўных» выбарах прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

Дзейнасць БХК

[правіць | правіць зыходнік]

На дзейнасць БХК складаюцца:

  • выяўленне выпадкаў парушэння правоў чалавека;
  • прававая дапамога канкрэтным людзям (штогод у БХК прыходзіць да 2000 скаргаў);
  • рэгулярныя праваабарончыя семінары і трэнінгі па навучанні моладзевых актывістаў і юрыстаў;
  • выданне спецыяльнай літаратуры;
  • разнастайныя мерапрыемствы, каб прыцягнуць увагу грамадскасці да праблем парушэння правоў чалавека ў Рэспубліцы Беларусь;
  • аналіз заканадаўства і выпрацаванне прапаноў па яго ўдасканаленні: ужо падрыхтаваныя прапановы, якія датычацца Крымінальнага кодэкса, працоўнага заканадаўства, законаў пра сродкі масавай інфармацыі, выбараы, а таксама Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь.

На практыцы сябры БХК удзельнічалі ў працы місій Міжнароднай Хельсінкскай Федэрацыі і, у прыватнасці, даследавалі сітуацыю з правамі чалавека ў Прыднястроўі (Малдова), на Паўночным Каўказе (Расійская Федэрацыя), у Таджыкістане, Узбекістане і Украіне. Апроч таго, прадстаўнікі БХК удзельнічалі ў мностве «шараговых» і «гучных» спраў — абаранялі:

Фінансавы аспект дзейнасці БХК

[правіць | правіць зыходнік]

БХК павінен быў заплаціць у бюджэт звыш 205 млн Br падаткаў і штрафных санкцый за гранты Еўракамісіі 2002—2003 гадоў (паводле міжнародных дамоў Рэспублікі Беларусь гэтыя прадстаўляліся ў беспадатковым рэжыме).

БХК палічыў рашэнне інспекцыі Міністэрства па падатках і зборах незаконным і абскардзіў яго ў судовым парадку. Нацыянальныя суды ўсіх інстанцый пастанавілі, што праваабаронцы нічога не павінны пакрываць у бюджэт.

Аднак напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2006 года, маніторынг якіх ажыццяўляў БХК, рашэнні гаспадарчых судоў былі перагледжаныя Прэзідыумам Вышэйшага Гаспадарчага Суда. Інспекцыя Міністэрства па падатках і зборах апісала і канфіскавала маёмасць БХК на суму 255 000 Br. Рахункі арганізацыі арыштавалі.

Разам з тым у 2006 годзе Дэпартамент фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржкантролю спыніў — у сувязі з адсутнасцю падзеі злачынства — крымінальную справу, узбуджаную за адхіленне ад выплаты падаткаў у дачыненні да службовых асоб БХК.

Восенню 2021 года Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь ліквідаваў БХК, але арганізацыя заявіла, што працягне сваю дзейнасць[2].

У ліпені 2022 года Беларускі Хельсінкскі камітэт атрымаў кансультатыўны статус пры ЭКАСАС ААН і стаў першай беларускай НДА з такім статусам[3].

Міжнародная дзейнасць БХК

[правіць | правіць зыходнік]

БХК — партнёр Савета Еўропы, актыўны ўдзельнік міжнароднага хельсінкскага руху.

У 1998 годзе БХК быў узнагароджаны прэміяй Еўрапейскага Саюза і ЗША за ўклад у развіццё грамадзянскай супольнасці.

  • Vitali Silitski, Jan Zaprudnik. BELARUSIAN HELSINKI COMMITTEE // The A to Z of Belarus (The A to Z Guide Series) (англ.). — Lanham: Scarecrow Press, 2010. — С. 41. — 470 с. — ISBN 978-0-8108-7200-4.
  • Бубен С. С., Процька Т. С. Правы чалавека : дапаможнік для настаўнікаў [беларуская і руская]. — Мн.: Тэхналогія, 2001. — 366 с. — 9 000 экз. — ISBN 985-458-020-2.