Бенедыкт Дыбоўскі

Бенедыкт Дыбоўскі
Benedykt Dybowski
Дата нараджэння	12 мая 1833(1833-05-12)
Месца нараджэння	Адамарын, Вілейскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя або Дубрава, Беларусь
Дата смерці	31 студзеня 1930(1930-01-31) (96 гадоў)
Месца смерці	Львоў, Львоўскае ваяводства, Польская Рэспубліка
Месца пахавання	Лычакаўскія могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  Аўстра-Венгрыя  Польшча
Бацька	Ян Дыбоўскі[d]
Маці	Саламея з Пшысецкіх[d]
Род дзейнасці	натураліст, урач, географ, заолаг, энтамолаг, эсперантыст
Навуковая сфера	геаграфія, заалогія, лінгвістыка, антрапалогія, літаратуразнаўства
Месца працы	Львоўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Івана Франко Варшаўскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук
Навуковае званне	член-карэспандэнт РАН[d]
Альма-матар	Тартускі ўніверсітэт
Вядомыя вучні	Jan Hirschler[d]
Член у	Расійская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Польская акадэмія ведаў[d] Познаньскае таварыства сяброў навук[d] Акадэмія ведаў[d] Польскае навуковае таварыства ў Львове[d] Związek Sybiraków[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сістэматык жывой прыроды
Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць абазначэннем «Dybowski». Старонка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы

Бенедыкт Іванавіч Дыбоўскі (12 мая 1833, м. Адамарын каля Маладзечна — 31 студзеня 1930) — расійскі, беларускі і польскі заолаг, прыродазнавец, урач. Член-карэспандэнт АН СССР (1928). Брат Уладзіслава Дыбоўскага.

Біяграфія

Нарадзіўся ў былым маёнтку Адамарын Вілейскага павета Мінскай губерні. Належаў да сярэднезаможнага шляхецкага роду Дыбоўскіх з Менскага павета ВКЛ.

Вучыўся ў Мінскай губернскай гімназіі. Медыцыну i прыродазнаўчыя навукі вывучаў у Дэрпце, Браславе i Берліне, дзе ў 1860 атрымаў ступень доктара медыцыны. 3 1862 экстраардынарны прафесар заалогіі i палеанталогіі ў Варшаве.

За ўдзел у нацыянальна-вызваленчым паўстанні ў 1864 годзе асуджаны на 15 гадоў катаргі i сасланы ў Сібір. Але i там ён працягваў навуковую дзейнасць: даследаваў жывёльны i раслінны свет возера Байкал, рэк Амур i Ангара, узбагаціў заалогію шэрагам новых адкрыццяў.

У 1877 вярнуўся на радзіму. Неўзабаве, маючы намер вывучаць Камчатку, пасяліўся ў Петрапаўлаўску, дзе займаў пасаду ўрача. 3 1882 года прафесар заалогіі ў Львоўскім універсітэце. Тут ён арганізаваў музей заалогіі з камчацкіх экспанатаў. Вывучаў беларускія азёры Любань, Свіцязь, Чорнае i інш. Яго шматлікія артыкулы па заалогіі надрукаваны ў рускіх, польскіх, нямецкіх часопісах. Паводле светапогляду Дыбоўскі быў рэвалюцыйным дэмакратам, у поглядах на прыроду — матэрыялістам. Змагаўся супраць рэлігійных забабонаў, клерыкалаў i розных рэакцыянераў. Ён адзін з першых у Еўропе стаў прыхільнікам i прапагандыстам эвалюцыйнай тэорыі Ч. Дарвіна. У сваіх працах i лекцыях даказваў, што жывёльны i раслінны свет развіваецца па натуральных законах.

Даследаваў гісторыю і этнаграфію беларусаў.

Літаратура

• Дыбоўскі Бенядзікт // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыкл. даведнік / Беларус. Энцыкл.; Гал. рэд. «Беларус. Энцыкл.»: Б. І. Сачанка (гал. рэд) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1995.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
• Из истории свободомыслия и атеизма в Белоруссии. Мн., 1978;
• Лаптев С. Н. Материалы к биографии и научно-исследовательской деятельности Б. И. Дыбовского в Восточной Сибири // Изв. Гос. геогр. ова. 1939. Т. 71, вып. 6.