З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Смаленскае княства — княства ў складзе Кіеўскай Русі , затым самастойнае, існавала да 1404 года, калі было ўключана ў склад Вялікага Княства Літоўскага .
Першы вядомы смаленскі князь — Станіслаў Уладзіміравіч , малодшы сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Святаслававіча , знаходзіўся на смаленскім княжанні пры жыцці бацькі. У 1050-я гады на смаленскім стальцы княжылі малодшыя сыны Яраслава Мудрага , у 1070-я — унук Яраслава Уладзімір Манамах . Пачынаючы з 1090-х гадоў Смаленск становіцца пастаянным месцам княжання. Аж да 1125 года (з кароткім перапынкам) ім кіруюць сыны Уладзіміра Манамаха. У 1125 годзе князем стаў унук Манамаха Расціслаў Мсціславіч . Ён і яго нашчадкі кіравалі Смаленскім княствам аж да поўнай страты княствам самастойнасці напачатку XV стагоддзя.
Ніжэй прыведзены максімальна поўны спіс князёў за ўвесь час існаванні Смаленскага княства.
№
Гады княжання ў Смаленску
Партрэт
Імя
Гады жыцця
Паходжанне
Заўвагі
1
каля 988 ці каля 1010 — раней 1015
Станіслаў Уладзіміравіч
(984 /987 — да 1015 )
сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Святаславіча
2
1054 —1056 /1057
Вячаслаў Яраславіч
(1033 /1036 —1056 /1057 )
сын вялікага князя кіеўскага Яраслава Мудрага
атрымаў Смаленскае княства пасля смерці бацькі
3
1056 /1057 —1060
Ігар Яраславіч
(1033 /1036 —1060 )
сын вялікага князя кіеўскага Яраслава Мудрага
успадкоўваў Смаленск пасля смерці брата Вячаслава, раней — князь уладзіміра-валынскі
4
1073 —1078
Уладзімір Усеваладавіч Манамах
(1053 —1125 )
унук Яраслава Мудрага , сын пераяслаўскага князя Усевалада Яраславіча
атрымаў Смаленск пасля выгнання з Кіева князя Ізяслава і перамяшчэння Усевалада на княжанне ў Чарнігаў ; пазней чарнігаўскі , пераяслаўскі князь, вялікі князь кіеўскі
5
каля 1093 —1095
Мсціслаў Уладзіміравіч
(1076 —1132 )
унук Усевалада Яраславіча , сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамаха
пасаджаны ў Смаленск бацькам; раней князь наўгародскі , растоўскі ; пазней — растоўскі , наўгародскі , белгарадскі , вялікі князь кіеўскі
6
1095
Ізяслаў Уладзіміравіч
(?—1096 )
унук Усевалада Яраславіча , сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамаха
перакладзены ў Смаленск наўзамен брата Мсціслава ; раней князь курскі , пазней — мурамскі
7
1095 —1097
Давыд Святаславіч
(каля 1050 —1123 )
унук Яраслава Мудрага , сын вялікага князя кіеўскага Святаслава Яраславіча
заняў Смаленск, выгнаўшы з яго князя Ізяслава ; раней князь пераяслаўскі , мурамскі , наўгародскі ; пазней — чарнігаўскі
8
1097 —1113 (магчыма, былі суправіцелямі ці змянялі адзін аднаго)
Святаслаў Уладзіміравіч
(?—1114 )
унук Усевалада Яраславіча , сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамаха
пазней князь пераяслаўскі
9
Яраполк Уладзіміравіч
(1082 —1139 )
унук Усевалада Яраславіча , сын пераяслаўскага князя Уладзіміра Манамаха
пазней князь пераяслаўскі , вялікі князь кіеўскі
10
1113 —1127 [1]
Вячаслаў Уладзіміравіч
(каля 1083 —1154 )
унук Усевалада Яраславіча , сын вялікага князя кіеўскага Уладзіміра Манамаха
атрымаў у спадчыну Смаленск ад брата Святаслава ; пазней князь тураўскі , пераяслаўскі , перасопніцкі , вышгарадскі , вялікі князь кіеўскі
№
Гады княжання ў Смаленску
Партрэт
Імя
Гады жыцця
Паходжанне
Заўвагі
11
1127 —1159
Расціслаў Мсціславіч
(каля 1108 —1167 )
сын вялікага князя кіеўскага Мсціслава Уладзіміравіча
адначасова князь наўгародскі і вялікі князь кіеўскі (1054 —1055 ), пазней вялікі князь кіеўскі (1159 —1167 )
12
1159 —1171
Раман Расціславіч (першае княжанне)
(?—1180 )
сын Расціслава Мсціславіча
пазней вялікі князь кіеўскі (1171 —1172 )
13
1171 —1172
Яраполк Раманавіч (першае княжанне)
(? — пасля 1177 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Рамана Расціславіча
14
1172 —1174
Раман Расціславіч (другое княжанне)
(?—1180 )
сын Расціслава Мсціславіча
пазней вялікі князь кіеўскі (1174 —1176 )
15
1174 —1175
Яраполк Раманавіч (другое княжанне)
(? — пасля 1177 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Рамана Расціславіча
пазней князь трыпольскі
16
1175 —1176
Мсціслаў Расціславіч Храбры
(?—1180 )
сын Расціслава Мсціславіча
раней князь белгарадскі , пазней — князь наўгародскі
17
1176 —1180
Раман Расціславіч (трэцяе княжанне)
(?—1180 )
сын Расціслава Мсціславіча
адначасова князь наўгародскі
18
1180 —1197
Давыд Расціславіч
(1140 —1197 )
сын Расціслава Мсціславіча
раней князь наўгародскі , таржокскі , віцебскі , вышгарадскі
19
1197 —1213 /1214
Мсціслаў Раманавіч Стары
(?—1223 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Рамана Расціславіча
раней князь пскоўскі , белгарадскі , пазней — вялікі князь кіеўскі (1213 /1214 —1223 )
20
1213 /1214 —1219
Уладзімір Рурыкавіч
(1187 —1239 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Рурыка Расціславіча
раней князь пераяслаўскі пазней — князь оўруцкі , вялікі князь кіеўскі (1223 —1235 , 1235 —1239 )
21
1219 —1230
Мсціслаў Давыдавіч
(1193 —1230 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Давыда Расціславіча
22
1230 —1232
Расціслаў Мсціславіч
(? — пасля 1239 )
унук Давыда Расціславіча , сын Мсціслава Давыдавіча
пазней вялікі князь кіеўскі (1239 )
23
1232 —1238 /1239
Святаслаў Мсціславіч
(? — ?)
унук Рамана Расціславіча , сын Мсціслава Раманавіча Старога
раней князь наўгародскі , полацкі
24
1238 /1239 —1249
Усевалад Мсціславіч
(? — 1249 )
унук Рамана Расціславіча , сын Мсціслава Раманавіча Старога
раней князь пскоўскі , наўгародскі
25
1249 —1278
Глеб Расціславіч
(? — 1278 )
унук Мсціслава Давыдавіча , сын Расціслава Мсціславіча
26
1278 —1279
Міхаіл Расціславіч
(? — 1279 )
унук Мсціслава Давыдавіча , сын Расціслава Мсціславіча
раней князь мсціслаўскі
27
1279 /1280 —1297
Фёдар Расціславіч Чорны
(1233 /1240 — 1299 )
унук Мсціслава Давыдавіча , сын Расціслава Мсціславіча
адначасова князь яраслаўскі , мажайскі
28
1297 —1313
Аляксандр Глебавіч
(? — 1313 )
унук Расціслава Мсціславіча , сын Глеба Расціславіча
раней князь мсціслаўскі
29
1313 —1359
Іван Аляксандравіч
(? — 1359 )
унук Глеба Расціславіча , сын Аляксандра Глебавіча
30
1359 —1386
Святаслаў Іванавіч
(? — 1386 )
унук Аляксандра Глебавіча , сын Івана Аляксандравіча
31
1386 /1387 —1392
Юрый Святаславіч (першае княжанне)
(? — 1407 )
унук Івана Аляксандравіча , сын Святаслава Іванавіча
32
1392 —1395
Глеб Святаславіч
(каля 1355 —1399 )
унук Івана Аляксандравіча , сын Святаслава Іванавіча
33
1395 —1401
Раман Міхайлавіч Маладой
(?—1401 )
з чарнігаўскіх князёў, пляменнік Івана Аляксандравіча
раней князь бранскі і чарнігаўскі ; пасаджаны ў Смаленск вялікім князем літоўскім Вітаўтам у якасці намесніка
34
1401 —1404
Юрый Святаславіч (другое княжанне)
(? — 1407 )
унук Івана Аляксандравіча , сын Святаслава Іванавіча
Кузьмин А. В. Князья Можайска и судьба их владений в XIII—XIV в.: Из истории Смоленской земли // Древняя Русь. Вопросы медиевистики . — 2004. — № 4 (18).
Веселовский С. Б. Всеволожи-Заболотские // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 331—358.
Веселовский С. Б. Смоленские князья [Фоминские, Полевы, Еропкины, Порховские] // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 359—373.
Веселовский С. Б. Монастыревы // Веселовский С. Б. Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — М., 1969. — С. 374—396.
Любимов С. В. Жижемские // Любимов С. В. Опыт исторических родословий: Гундоровы, Жижемские, Несвицкие, Сибирские, Зотовы и Остерманы. — Пг., 1915. — С. 14—34. (Присутствуют ошибки и сбои в поколениях).
Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в. — М., 1977.