Пётр Іванавіч Купрыянаў

Пётр Іванавіч Купрыянаў
Пётр Іванавіч Купрыянаў
Дата нараджэння	1926
Месца нараджэння	Жодзіна, Смалявіцкі раён, Менская акруга, БССР, СССР;
Дата смерці	2 лістапада 1944
Месца смерці	Nīkrāce[d], Нікрацкая воласць[d], Латвія;
Месца пахавання	Nīkrāce[d];
Грамадзянства	СССР;
Прыналежнасць	СССР
Род войскаў	танкавыя войскі
Гады службы	1943—1944
Званне
Бітвы/войны	Вялікая Айчынная вайна
	Медаль «Партызану Айчыннай вайны» II ступені

Пё́тр Іва́навіч Купрыя́наў (1926, Жодзіна, Беларусь — 2 лістапада 1944, Кулдыгскі раён, Латвія) — Герой Савецкага Саюза (пасмяротна), разведчык 3-га батальёна 53-й мотастралковай брыгады 29-га танкавага корпуса 5-й гвардзейскай танкавай арміі 1-га Прыбалтыйскага фронту, яфрэйтар. Загінуў, закрыўшы сваімі грудзьмі амбразуру варожага дзота.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Пётр Іванавіч Купрыянаў нарадзіўся ў 1926 годзе ў Жодзіне (Мінская вобласць, БССР) у сям'і селяніна. Беларус. Член УЛКСМ. Скончыў сельскую школу. Працаваў у калгасе.

З мая 1943 года па 3 ліпеня 1944 года Купрыянаў быў сувязным, а затым кулямётчыкам партызанскага атрада «Радзіма» брыгады «Разгром». У брыгадзе быў добрым разведчыкам, займаўся падрыўной справай, удзельнічаў у разгроме нямецкіх гарнізонаў. У першай жа гарачай сутычцы з фашыстамі ён здабыў сабе зброю. Пранікаў у фашысцкія гарнізоны, збіраючы важныя разведданыя. Без Пятра Купрыянава не абыходзілася ні адна буйная аперацыя па разгрому варожых гарнізонаў і карных атрадаў эсэсаўцаў. Юны партызан Купрыянаў прымаў актыўны удзел у рэйкавай вайне, пускаў пад адхон варожыя эшалоны. Адзін з яго подзвігаў у партызанскай брыгадзе — стрэлам з супрацьтанкавага стрэльбы вывеў са строю тры паравозы, якія везлі да фронту склады з боепрыпасамі, танкамі і жывой сілай гітлераўскіх войскаў. Быў узнагароджаны медалём «Партызану Айчыннай вайны» 2-й ступені.

У ліпені 1944 года, калі Беларусь была вызвалена ад фашыстаў, Купрыянаў пайшоў добраахвотнікам на фронт. Служыў разведчыкам 3-га батальёна 53-й мотастралковай брыгады 29-га танкавага корпуса 5-й гвардзейскай танкавай арміі 1-га Прыбалтыйскага фронту, яфрэйтар^[1].

Воінская часць, у якой служыў Пётр Купрыянаў, з баямі прасоўвалася да Балтыйскага мора, раз'яднаць нямецка-прыбалтыйскую групоўку на дзве часткі. Пасля доўгага маршу частка ўступіла ў баі за балтыйскі горад Шаўляй. Тут, у перапынку паміж баямі, Пятра Купрыянава прымаюць у камсамол. 10 кастрычніка 1944 года разведчык Купрыянаў разам са сваім узводам першым выйшаў да берага Балтыйскага мора. Порт быў вызвалены. Ефрейтору Пятру Купрыянаву была аказана гонар зачэрпнуць пляшку марской вады і гэты дарагі сувенір адправіць камандуючаму 1-м Прыбалтыйскім фронтам генералу арміі Баграмяну.

У лістападзе 1944 года батальён, у якім служыў Пётр Купрыянаў, удзельнічаў у баях па ліквідацыі акружанай фашысцкай групоўкі ў Прыбалтыцы. 2 лістапада 1944 года на адным з участкаў, у вышыні каля пасёлка Нікратцэ Кулдыгскага раёна Латвіі, наступаючыя падраздзяленні сутыкнуліся з сур'ёзным супраціўленнем фашыстаў. Было прадпрынята некалькі спроб стралковых атак, але ўсе спробы былі спыненыя шчыльным кулямётным агнём.

Вопытны партызанскі разведчык яфрэйтар Купрыянаў разам з групай іншых салдат атрымаў загад знішчыць агнявыя кропкі праціўніка. Яны пачалі прабірацца да вышыні. Імі было знішчана два фашысцкіх кулямёта, але батальён наступаць па-ранейшаму не мог: кулямёт з дзота, размешчанага на вяршыні вышыні, зноў адкрыў агонь па наступаўшым. Некалькім байцам удалося падпаўзці да дзоту на 30 м, але «пагасіць» агнявую кропку аказалася немагчымым: амбразура дзота была вузкая, і выбухі гранат не прычынялі шкоды ні кулямёту, ні фашысцкага куляметчыку.

Пётр Купрыянаў схаваўся ў варонцы ад выбуху недалёка ад дзота. Раптам ён падняўся, дабег да дзота і ўпаў грудзьмі на амбразуру. Байцы, якія бачылі подзвіг свайго баявога таварыша, кінуліся наперад і авалодалі вышынёй. Батальён працягваў выконваць баявую задачу.

Цела Купрыянава было пахавана паблізу, каля скрыжавання дарог. Пазней Пётр Купрыянаў быў перапахаваны на брацкіх могілках савецкіх воінаў у саўгасе «Нікрацэ» ў Кулдыгскам раёне Латвіі.

Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 24 сакавіка 1945 года за ўзорнае выкананне баявых заданняў камандавання на фронце барацьбы з нямецкімі захопнікамі і праяўленыя пры гэтым адвагу і гераізм яфрэйтару Купрыянаву Пятра Іванавіча пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Купрыянаў навечна залічаны ў спісы стралковай роты палка, у якім служыў^[2].

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Узнагароджаны ордэнам Леніна, медалём «Партызану Айчыннай вайны» 2-й ступені.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

На яго магіле і на месцы яго гібелі ўстаноўлены абеліскі, у горадзе Слуцк — бюст. У Жодзіна ўстаноўлены помнік маці Купрыянава і пяці яе загінуўшым у гады вайны сынам. Жыццю і подзвігу героя прысвечаны дакументальны фільм «Пётр Купрыянаў». Школа ў Жодзіна, вуліцы ў гарадах Мінск, Слуцк, Смалявічы, Жодзіна, Вілейка, Полацк, Кулдыга носяць імя Героя.

Так ж у Мінску яго імя было прысвоена сярэдняй школе № 20, імя носіць сярэдняя школа № 1 у горадзе Жодзіна.

Помнікі
Помнік маці Купрыянава і пяці яе загінуўшым сынам
Помнік маці Купрыянава і пяці яе загінуўшым сынам (валун)
помнік Купрыянаву
помнік Купрыянаву

Зноскі

↑ Валерий Воробьев. Куприянов Пётр Иванович (нявызн.)(недаступная спасылка). Герои страны. warheroes.ru. Архівавана з першакрыніцы 4 лістапада 2012. Праверана 2 кастрычніка 2010.
↑ Куприянов Пётр Иванович (1926-1944) (нявызн.)(недаступная спасылка). Сайт Смолевичиского райисполкома. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2012. Праверана 2 кастрычніка 2010.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Купрыя́наў Пётр Іванавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 411. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Пётр Іванавіч Купрыянаў на сайце «Героі краіны»
Куприян Петр Иванович (руск.) // Праект «Партизаны Беларуси»
Сайт Смалявічскага райвыканкама/Купрыянаў Пётр Іванавіч Архівавана 4 сакавіка 2012..

[1] Валерий Воробьев. Куприянов Пётр Иванович (нявызн.)(недаступная спасылка). Герои страны. warheroes.ru. Архівавана з першакрыніцы 4 лістапада 2012. Праверана 2 кастрычніка 2010.

[2] Куприянов Пётр Иванович (1926-1944) (нявызн.)(недаступная спасылка). Сайт Смолевичиского райисполкома. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2012. Праверана 2 кастрычніка 2010.

[1]

[2]