Шаўлі

Горад Шаўлі літ.: Šiauliai Герб Сцяг Краіна Літва Статус гарадское самакіраванне Павет Шаўляйскі Каардынаты 55°55′41″ пн. ш. 23°19′00″ у. д. Кіраўнік Артурас Вісоцкас[d] Першая згадка 1236 Плошча 81,13 км² Вышыня цэнтра 107 м і 129 м Насельніцтва ▲104 300 чал. (1 студзеня 2023) Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 41 Паштовыя індэксы LT-76001 Аўтамабільны код S Афіцыйны сайт siauliai.lt Шаўлі на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Шаўлі́, таксама Шаўля́й (літ.: Šiauliai^ⓘ, жам. Šiaulē) — горад у паўночнай Літве. Адміністрацыйны цэнтр Шавельскага павета, Шавельскага раёна і Шавельскага гарадскога самакіравання. Прамысловы, культурны і навуковы цэнтр этнаграфічнага рэгіёну Жамойць. Працуе міжнародны аэрапорт.

Гісторыя

Назва горада паходзіць ад літ.: saulys — выстрал. Верагодна, у наваколлі, каля возера Тальс, у сярэдневякоўі было паселішча паляўнічых. Магчыма, назва горада ўпершыню згадваецца ў 1236 годзе ў сувязі з бітвай паміж літоўцамі і войскам Лівонскага ордэна.

Як горад Шаўлі упамінаюцца ў грамаце Жыгімонта Старога ў 1524 годзе. Гарадскі прывілей атрымаў у 1569 годзе, а з 1589 года тут створаная каралеўская эканомія, значыць увесь прыбытак горада ішоў на ўтрыманне каралеўскага двара. Сустракалася таксама назва Шаўлі Вялікія. Да 1795 года Шаўлі ўваходзілі ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай 1795 года ў складзе Расійскай імперыі.

З 1918 года ў складзе Літвы.

Насельніцтва

Год Колькасць 2001 134 032 2002 131 977 2003 130 366 2004 127 805 2005 125 360 2006 122 236 Год Колькасць 2007 120 272 2008 117 829 2009 116 196 2010 114 506 2011 109 748 2012 107 875 Год Колькасць 2012 107 689 2013 106 470 2014 105 610 2015 104 569 2016 102 981 2017 101 214 Год Колькасць 2018 100 575 2019 100 131 2020 101 511 2021 100 653 2022 101 756 2023 104 300

Гарады-пабрацімы

•  Etten-Leur^[d], Нідэрланды
•  Teterow^[d], Германія
•  Баранавічы, Беларусь (27 мая 2001)
•  Гродзіск Мазавецкі, Польшча
•  Елгава, Латвія (1960)
•  Омаха, ЗША
•  Плаўэн^[d], Германія
•  Пярну, Эстонія
•  Фрэдэрысія, Данія
•  Хмяльніцкі, Украіна
•  Чэнстахова, Польшча (1993)
•  камуна Крысціянстад, Швецыя

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Шаўляя

• Тадэвуш Валянскі (1785—1865) — гісторык і археолаг, калекцыянер.
• Антанас Гудайціс (1904—1989) — літоўскі жывапісец.
• Марыя Ластоўская (1872—1957) — літоўская пісьменніца. Жонка беларускага дзеяча Вацлава Ластоўскага.
• Антон Луцкевіч (1884—1942) — адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, гісторык, літаратуразнаўца, публіцыст.
• Іван Луцкевіч (1881—1919) — адзін з пачынальнікаў беларускага нацыянальнага руху, археолаг.
• Аляксандр Іванавіч Якшэвіч (1886—1971) — беларускі і літоўскі дзеяч камуністычнай партыі, беларускі літаратар, перакладчык.

Літаратура

• Яўген Анішчанка. Вялікае Княства Літоўскае ў сярэдзіне XVIII ст. (карта) // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 28—29. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Szawle // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola (польск.). — Warszawa, 1890. — S. 811.